ENERJİ VE ÇEVRE - Deneme Sınavı - 7

Bir türe ait bireylerin ekolojik özelliklerinin araştırıldığı dala otoekoloji, doğada bir arada yasayan bitki ve hayvan topluluklarının ekolojik özelliklerinin araştırıldığı dala da sinekoloji adı verilmiştir.

Bitki ve hayvan gruplarının yeryüzündeki yasam alanlarının coğrafik yerleşimini inceleyen çalışma alanına Biyocoğrafya denir.

Okyanus ve deniz ekosistemlerinin biyolojik ve fiziki koşullarını inceleyen disipline  “Oseonografi” adı verilir.

Yaşamının herhangi bir evresinde canlı bir organizmaya doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyen fiziksel, kimyasal ve biyolojik faktörlerin tamamı ekolojik faktörler olarak adlandırılır. Ekolojik faktörleri;  biyotik (canlı) faktörler,  abiyotik (cansız) faktörler olarak ikiye ayırmak mümkündür. Biyotik faktörler besin ve beslenme, tür içi ve türler arası ilişkileri kapsar. Abiyotik faktörler ise iklimsel abiyotik faktörler (sıcaklık, ışık, nem, radyasyon gibi) ve iklimsel olmayan abiyotik faktörlerden (hidrografik, edafik gibi) oluşur.

Birbirine komsu ekosistemler arasındaki geçiş bölgesine ekoton adı verilir. Geçiş bölgesi, bir çölün kıyı çizgisi gibi veya ekvator ormanından savanalara geçişte olduğu gibi yaygın bir bölge olabilir. Geçiş bölgelerinin (ekoton) belirgin özelliği, kendine özgü iklimi ve daha zengin direyidir.

Ormanların yok edilmesi,  tarım alanlarının uygun tekniklerle sürülmemesi, şiddetli yağmurlar ve sel,  karların kısa sürede erimesi gibi,  erozyon oluşumuna sebep olan  pek çok neden sıralanabilir.

Canlı varlıkların yaşamlarını sürdürebilmesi için uygun çevresel koşullara sahip bir coğrafik bölge veya değişken hacimli bir ortama biyotop denir.

Bir canlının diğer bir canlı üzerindeki etkisine Koaksiyon denir. Etobur bir hayvanın avı ile olan ilişkisi buna iyi bir örnektir.

Aksiyon: Cansız çevrenin canlılar üzerine olan etkisine aksiyon denir. Örnek olarak su kaynaklarının kötü kullanılması nedeniyle, burada yasayan kuşların göç etmesi ya da ölmesi, yüksek sıcaklıkta bitkilerin kuruması, endüstriyel atıklardan canlıların zehirlenmeleri gibi pek çok örnek gösterilebilir.

Ayrımlayıcı Kırılganlık Önermesi: İnsan etkinlikleriyle şekillenen ekolojik sistemler, yaratıcı süreçlerinde insan etkenli bozulmaları absorbe ettikleri ve dengeledikleri yöne doğru değişirler. Bir ekolojik sistem;  sistem toplam çeşitliliğini yitirmezse, karmaşıklık başta olmak üzere, çeşitliliği sağlayan sistematik organizasyonu yitirmezse bütünlüğünü sürdürebilir. Ekolojide bütünsel yaklaşım temel öneme sahiptir. Sorunlar parçalarına ayrılarak, indirgemeci yöntemle anlaşılabilir, ama çözüm için tüm ilişkilere sistem yaklaşımıyla bir bütün olarak bakmak gerekir.

Ekonomik anlamda, farklı yöntemler kullanarak enerji elde edilebilen kaynaklar, enerji kaynakları olarak isimlendirilmekte ve değişik şekillerde sınıflandırılmaktadır. Dünyada milyonlarca yıl önce var olan başta fotosentez yoluyla oluşturulan fosil yakıtlar, yenilenemez olarak adlandırılan enerji kaynaklarını oluşturmaktadır. Diğer taraftan güneş, rüzgâr, hidroelektrik, biyo-kütle, gel-git, jeotermal vb. gibi kaynaklardan elde edilen enerji ise yenilenebilir enerji kaynakları olarak adlandırılmaktadır. Kaynağından alınan enerjinin, eşit oranda veya tükenme hızından daha çabuk bir şekilde kendini yenileyebilmeleri, bu kaynakların en önemli özelliğidir. Ayrıca dönüştürülme özelliklerine göre enerji kaynakları birincil ve ikincil enerji kaynakları olarak da ele alınabilmektedir. Doğru Cevap B'dir.

Bugün dünyamızın ihtiyaç duyduğu enerjisinin çok büyük bir kısmı ise yenilenemez kaynaklardan elde edilmektedir. Bunların en başında ise petrol gelmektedir. İkinci olarak kömür ve bunu giderek kullanımı yaygınlaşan doğal gaz izlemektedir. Son zamanlarda yenilenebilir enerji üretimi hızla artmasına rağmen, fosil yakıtlar hâlâ dünya genelinde ana enerji kaynağı konumlarını korumaktadır. Doğru Cevap E'dir.

Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED), günümüzde dünya ölçeğinde geniş kabul gören ve birçok ülkenin ulusal mevzuatında yerini bularak uygulamaya aktarılmış teknik bir araçtır. 1969 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde çıkan Ulusal Çevre Politikası Kanunu kapsamında hayata geçirilmiştir. Kırk yılı aşkın süredir gerek ABD ve AB ülkeleri, gerekse diğer dünya ülkelerinde uygulanmakta olan ÇED, halen en etkin çevre yönetim araçlarından biridir. Doğru Cevap B'dir.

İklim değişikliği, yerküre tarihinin en büyük problemi olarak nitelendirilmektedir.

Küresel ortalama yüzey sıcaklığı son yüzyılda 0.74°C artmıştır.

Yerküre, küresel ısınma etkilerine karşı belirgin tepkiler göstermektedir. Bunlardan en önemlisi sıcaklıktaki değişikliktir.

Isınan Büyük Su Kütleleri; Geçen yüzyıldan bu yana deniz seviyesi ve sıcaklığındaki artış sürekli bir hâl aldı ve 1993 yılında net olarak hızlandı.

Buzulbilimcilere göre, Kuzey ve Güney yarımkürede yıl boyunca erimeyen buzulların var olduğu zaman aralıklarına “buz devri” denmektedir.

Buzulbilimcilere göre, Kuzey ve Güney yarımkürede yıl boyunca erimeyen buzulların var olduğu zaman aralıklarına “buz devri” denmektedir. Yerküre halen dördüncü buz devrinin içindedir.

SÇD, Kapsamı daha geniştir.                                                                     

ÇED , Kapsamı daha dardır.

SÇD, Seçenekler daha çoktur.                                                 

ÇED, Seçenekler daha azdır.

SÇD, Tanımlanmış etkilerin sayısı ve ilgili alan daha geniştir.       

ÇED, Tanımlanmış etkilerin sayısı ve ilgili alan daha dardır.

SÇD, Değerlendirmelere politikalar, planlar, programlar düzeyinde ve ayrıntılıdır.

ÇED, Değerlendirmelere, proje düzeyinde ve daha az ayrıntılıdır.

Doğru Cevap C'dir.