ENERJİ VE ÇEVRE - Deneme Sınavı - 2

Biokütle katı, sıvı veya gaz halinde olabilir. Odun katılara, biodizel sıvılara, biyogaz ise gazlara örnek olarak verilebilir. Biokütle doğrudan yakılarak veya biyoyakıta dönüştürülerek kullanılır.  Şeker kamışı ve mısır gibi bitkilerden elde edilen etanol ve bitkisel yağlardan elde edilen biodizel petrole alternatif biyoyakıtlar olarak kullanılmaktadır. Hayvansal gübreden, bazı bitki ve endüstriyel atıklarından elde edilen biyogaz ise motor yakıtı olarak, ısınma amacıyla veya elektrik üretilmesi için kullanılmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Uluslararası Enerji Birliği'nin 2010 yılında çıkarmış olduğu rapora göre 2020 ve 2030 yıllarında dünyanın net elektrik üretimi tahmini yer almaktadır. Bu tahmine göre kömür ve doğal gazın elektrik üretimindeki baş rolleri devam edecektir. Rüzgâr kaynaklı elektrik üretimin, yenilenebilir enerji kaynakları içinde en büyük artışa sahip olacağı öngörülmektedir. Nükleer ve petrolün elektik üretimi içindeki kullanım oranlarının ise azalacağı tahmin edilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Romen bandıralı Independenta tankeri ve Kıbrıs Rum Kesimi bandıralı Nassia tankeri kazaları boğazlarımızdaki çevre kirliliğine iki örnektir. 1979 yılındaki
Independenta kazasında 95000 ton, 1994 yılındaki Nassia kazasında ise 13500 ton ham
petrol boğazlarımıza dökülmüştür. Buna göre doğru cevap A seçeneğidir.

Geleneksel olan yöntem petrol kuyusuyla yapılan petrol
üretimidir. Bunun dışında kalan yöntemlere geleneksel olmayan yöntem denilir. Kömür
ve doğal gazdan, petrol kumundan ve bir tür kayaç olan şistten üretilen petrol geleneksel olmayan yöntemler ile üretilen petrole örnektir. Bunlardan en popüler olanı yüksek
viskoziteli petrol içeren petrol kumudur.Doğal gazdan benzin ve dizel yakıtı üretimi ise
yukarıdaki yöntemlere göre çevre açısından daha temiz geleneksel olmayan bir üretim
yöntemidir. Buna göre doğru yanıt B seçeneğidir.

Üretimin birinci aşaması doğal gazın nerede olduğunun belirlenmesidir. Doğal gaz
rezervleri karada veya denizde olabilir. Üretimin birinci aşamasında
kullanılan aşırı şiddetli ses dalgaları o bölgede yaşayan canlıları korkutur, bazılarını ise
kaçırtarak doğal habitatı kısmen bozar.
Üretimin bir sonraki aşamasında bulunan rezervlerde kuyu açılır ve doğal gaz çıkarılır.
Bu aşama çevrenin ciddi boyutta kirletildiği bir aşamadır. Genellikle bakir bölgelerde bulunan doğal gaz kuyuları, çevresindeki yaban hayata ve biyolojik çeşitliliğe ciddi zararlar
verir.  Doğru cevap D seçeneğidir.

Bazı ülkeler topraklarında
nükleer santral kurulmasına karşı iken ABD, Japonya ve Fransa’nın da aralarında bulunduğu bir grup ülke ise nükleer santrallerin kurulmasına taraftardır. Bunun dışında aralarında Avusturya, İtalya, İsveç, İsviçre, İspanya ve Almanya’nın bulunduğu bazı ülkeler,
sahip oldukları kurulu nükleer santrallerin aşamalı olarak kapatılması veya yenilerinin
yapılmaması kararı almışlardır. ABD , Japonya ve Fransa nükleeer santral kurulmasına taraftar ülkeler arasındadır. Bu yüzden cevap E seçeneğidir.

Güneş enerjisi
yenilenebilir bir enerjidir çünkü tükenmez (çok uzun bir zaman boyunca). Petrol, doğal
gaz ve kömür gibi fosil yakıtları kullanan bir ülke dışa bağımlı olabilir ama güneş enerjisi
kullanan bir ülke asla dışa bağımlı değildir. Güneş enerjisi bedavadır ve 365 gün boyunca
kullanılabilir. Güneş enerjisi hayat verir, fosil yakıtlar gibi çevreyi kirletmez.Güneş enerjisi kullanımı sera etkisine ve asit yağmurlarına neden olmaz. Fosil ve nükleer yakıtlı santrallerin kurulması aşamasındaki çevre tahribatı güneş santrallerine göre daha fazladır.Güneş panellerinin maliyetli olması ve düşük verimle çalışması yaygınlaşmasının önündeki en büyük engellerdir. D seçeneğinde maliyetin düşük olduğu verilmiştir bu yüzden yanlış olan bilgi bu seçenektedir.

Biokütle, yaşayan biyolojik maddelere veya ölü biyolojik maddelerin organik kalıntılarına
verilen isimdir.Şeker kamışı ve mısır gibi bitkilerden
elde edilen etanol ve bitkisel yağlardan elde edilen biodizel petrole alternatif biyoyakıtlar
olarak kullanılmaktadır. Hayvansal gübreden, bazı bitki ve endüstriyel atıklarından elde
edilen biyogaz ise motor yakıtı olarak, ısınma amacıyla veya elektrik üretilmesi için kullanılmaktadır. Biyohidrojen yönteminde fermantasyon veya fotosentez yoluyla hidrojen elde edilir. Fotosentez yoluyla hidrojen üretimi doğrudan suyun güneş ışığı altında hidrojen ve oksijene ayrılması veya
dolaylı olarak hidrojen içeren bir bileşikten hidrojenin ayrıştırılması şeklinde olabilir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Termik santrallerin bacalarından tonlarca zararlı madde çıkmaktadır.Termik santrallerin bacasından
çıkan karbondioksit gazı sera etkisine yol açarak iklim değişikliklerine sebep olur ve ayrıca  bunlar
 asit yağmurlarına yol açar.Toprak ve suların üzerine yağan asit yağmurları düştüğü
yerlerin pH değerlerini değiştirir. Bu ise doğal dengeyi bozar. Örneğin üzerine asit yağmurları yağmış olan topraklarda, bir çok bitki türü ihtiyacı olan düzeyden daha az bir düzeyde azot alabilir. Termik santrallerin ihtiyaç duyduğu soğutma suyu, kurulu olduğu bölgenin yakınındaki akarsu veya denizden çekilir. Çekilen su sistemde ısınarak termik santralden tekrar
kaynağına gönderilir. Akarsu veya deniz sıcaklığındaki bölgesel değişim, o bölgede yaşayan canlılar için tehlikelidir. Termik santrallerin ihtiyaç duyduğu suyu tüketmesi değil değiştirmesi canlılar için tehlike oluşturduğu için cevap E seçeneğidir.

Enerji çevre kirliliğinin önemli aktörüdür. Nüfus artışı, şehirleşme ve teknolojik gelişme bu aktörün rolünü sürekli büyütmektedir. Örneğin, TÜİK’in 2007 verilerine göre, karbondioksit (CO2 ) emisyonu 1990 yılına göre en fazla %123 artış ile enerji sektöründe olmuştur. 2007 yılındaki ülkemizdeki karbondioksit emisyonu 305 milyon tondur ve bunun %93’ü enerji sektöründen gelmektedir. Doğru cevap A' dir.

Kimyasal Kirlenme: Toprak, su ve havanın kimyasal özelliklerinin canlı sağlığını olumsuz yönde etkileyecek biçimde bozulmasıdır. Örneğin termik santrallerden çıkan baca gazları kimyasal kirlenmeye bir örnektir. Doğru cevap B' dir.

Uzun vadeli sınır değerler (UVS): Aşılmaması gereken ve tüm ölçüm sonuçlarının aritmetik ortalaması olan değerlerdir. Doğru cevap C' dir.

Binek araçlardan vapurlara, trenlerden uçaklara kadar tüm motorlu taşıtlar havayı kirletirler. Nüfusun atmasıyla ve kişi başına düşen gelirin yükselmesiyle artan motorlu taşıt sayısı hava kirliliğinin düzeyini de artırmaktadır. Zaman içerisinde normal benzin yerine 95 oktan kurşunsuz benzin kullanımının yaygınlaşması ve yüksek motor hacmine sahip araçların vergi oranlarının artırılması çevre açısından olumlu bir gelişmedir. Fakat unutulmamalıdır ki kurşunsuz olarak adlandırılan benzin bile içerisinde kurşun içermektedir. Karadaki taşıtlar dışında hava taşıtları da önemli ölçüde hava kirliliğine sebep olmaktadır. Havayolu taşımacılığının son yıllardaki hızlı yükselişiyle bu kirlilik de artmıştır. Örneğin, Avrupa birliğinde havayolu taşımacılığı kaynaklı sera gazı salınımı 1990 ve 2006 yılları arasında %87 oranında artmıştır. Uçaklardan sera gazları dışında ayrıca partikül maddeler de çıkar. Doğru cevap D' dir.

Gaz kütlesinin en fazla olduğu katman olan troposfer, atmosferin yeryüzüne yakın en en alt tabakasıdır. Bu katman canlı yaşamı için hayatidir. Bunun sebebi soluduğumuz havanın, su buharının, bulutların, meteorolojik olayların olduğu katman olmasıdır. Doğru cevap E' dir.

Diğer önemli bir katman ise ozonun bulunduğu stratosferdir. Doğal bir filtre görevi gören ozon, güneşten gelen zararlı morötesi (ultraviyole) ışınların dünyanın yüzeyine ulaşmasını engeller. Sera gazları (karbondioksit ve metan gibi) ozon tabakasının kalınlığının incelmesine sebep olur. Doğru cevap C' dir.

Asit yağmuru sorunu ilk kez İsveç tarafından 1972 yılında uluslararası düzeyde gündeme getirilmiştir. İsveçliler, Almanya ve İngiltere kaynaklı kirliliğin rüzgârlarla taşınarak ülkesinde asit yağmurlarına sebep olduğu şikayetiyle konuyu uluslararası gündeme taşımıştır. Doğru cevap E' dir.

Suyun sıcaklığındaki artış sudaki çözünmüş halde bulunan oksijen miktarının azalmasına neden olur. Mercan resieri gibi sıcaklık değişimlerine karşı hassas olana canlılar ve bu canlılarla beslenen diğer canlılar yaşamlarını da tehlikeye girer. Su sıcaklığındaki artışın tek nedeni sera gazları değildir. Su sıcaklığındaki artışın en büyük nedeni akarsu veya denizin yakınında bulunan bir termik veya nükleer enerji santralidir. Doğru cevap D' dir.

Su kirliliğinde olduğu gibi enerji üretimi ve tüketimi toprak kirliliğinin baş sorumlusu değildir. Tarım ilaçları, sanayi atıkları ve kimyasal gübreler toprak kirliliğinin en önemli aktörleridir. Toprağın kirletilmesiyle toprağın biyolojik ve kimyasal yapısı bozulur. Bu ise bitkileri, bitkileri yiyen canlıları ve bu canlılarla beslenen diğer canlıları etkiler. Topraktaki kirlilik eğer ağır metallerin yoğun olduğu bir kirlilik ise canlılara etkileri oldukça zararlıdır. Doğru cevap D' dir.

Hidrokarbonlar: Karbon ve hidrojen atomlarından oluşan organik bileşiklere hidrokarbonlar veya uçucu organik karbonlar (VOC) denilir. Örneğin bir karbon ile dört hidrojen atomunun birleşmesiyle oluşan metan gazı (CH4 ) bir hidrokarbondur. Doğru cevap A' dır.

2007 yılındaki ülkemizdeki karbondioksit emisyonu 305 milyon tondur ve bunun %93’ü enerji sektöründen gelmektedir. Buna göre doğru cevap B'dir.