ENERJİ VE ÇEVRE - Deneme Sınavı - 12

Antik Yunan ve Romalılar çabuk tutuşma özelliği olmayan fakat ısı yalıtımı iyi olan asbesti kullanmışlardır. Asbest (amyant) halk arasında ak toprak, çorak toprak, gök toprak, çelpek, höllük veya ceren toprağı gibi isimlerle de bilinir. Doğru cevap A'dır.

Cam pamuğu olarak da isimlendirilen bu yalıtım malzemesi silis kumunun eritilerek elyaf haline getirilmesi ile elde edilir. Diğer bir yöntem ise erimiş cam plâtin bir levha üzerine yüksek basınç uygulayarak ince lifer oluşturulmasıdır. Çok ince lifer hâlinde üretilen bu malzeme gerici güçlere karşı olan dayanıklılığını korumanın yanı sıra, bükülebilir niteliktedir. İçersine en çok kuvarsla karıştırılarak kullanılır. Eritilince kolayca çekilebilir özellik kazanır ve kimyasal etkilere karşı dayanıklıdır. Mekanik direnci artırabilmek için malzeme içine sudan arındırılmış yağ ve yapışkan materyaller ilave edilir. Cam yünü en çok yalıtım malzemesi olarak kullanımının yanında otomobil gövdelerinin ya da küçük deniz taşıtlarının yapımında kullanılır. Cam yünü ısı yalıtım malzemesi olarak üretilirken şilte veya levha olarak şekillendirilir. Doğru cevap C'dir.

Yalıtım malzemelerinin Avrupa içindeki kullanımında, cam yünü ve taş yününden hemen sonra gelen malzeme ekspande polistren köpüktür. Bu malzeme, polistren ham maddesinin, su buharı ile teması sonucu, ham madde granüllerinin içinde bulunan pentan gazının granülleri şişirmesi ve birbirlerine yapıştırması sonucu meydana gelmektedir. Yapısı %1,5-2 polistren ve %98-98,5 hava içeriklidir. Bunun yarı sıra yanmaya karşı direncini artırabilmek için içersine yanmayı önleyici maddeler ilave edilir. Organik bir malzemedir. Binaların ısı yalıtımı yanında, ses yalıtımında, soğuk hava depolarında ve ticari depolarda, hafif prefabrik yapı elemanlarında, dekorasyon ve zemin malzemesi altında kullanılmaktadır. Ekspande Polistren Köpük EPS olarak da bilinir. Doğru cevap E'dir.

Üretiminde kullanılan malzemeler bakımından inorganik malzemeler, organik malzemeler ve kompozit malzemeler olarak üç farklı grup altında sınıfandırılabilir. İnorganik malzemelerde kendi içinde köpük ve lif tipi olarak ikiye ayrılır. Köpük tipi cam köpüğü, lif tipi ise cam yünü ve taş yünü olarak ayrılır. Organik malzemeler kendi içinde köpük, genişleyen köpük ve lif tipi olarak üçe ayrılır. Köpük tipi ekspande polistren, eksrüde polistren ve poliüretan olarak üçe; genişleyen köpük tipi mantar, melamin köpük ve fenol köpük olarak üçe; lif tipi ise koyun yünü, pamuk yünü, hindistan cevizi ve selüloz olmak üzere dörde ayrılır. Doğru cevap B'dir.

Etki analizinde, çevresel emisyonların insan sağlığı ve çevresel varlıklar üzerindeki olabilecek etkileri değerlendirilir. Bu aşamada; çevresel etki kategorisini belirleme, sınıflandırma, karakterizasyon (farklı kimyasal atıkların küresel ısınmaya etkisinin belirlenmesi), normalizasyon (en yüksek veya düşük etkiye göre etkiler birbirlerine göre derecelendirilmesi), gruplandırma (aynı etkileri bir arada kendi içinde değerlendirme), ağırlıklandırma (etki düzeyine göre sınıflandırma) aşamalarından oluşur. Bu aşamadaki etki kategorileri insan sağlığı, ekosistem kalitesi ve ham madde etkisi olarak sınıflandırılmıştır. Doğru cevap D'dir.

Ekosistem etki kategorisi içinde bulunan ve anlamı “durgun su akışının olduğu veya su birikintisinin olduğu göl gibi yerlerde, çeşitli nedenlerle besin maddelerinin büyük oranda çoğalması sonucu aşırı bitki büyümesi ve oksijen miktarının azalması” olarak tanımlanan ötrofikasyon etkisine fosfat (PO4) nitrojen oksit (NO), nitrojen dioksit (NO2), nitratlar ve amonya (NH4) etkisi olduğu belirlenmiştir. Doğru cevap A'dır.

Bina yapımında kullanılan yalıtım malzemelerinin 1 m³’lük bir üretimi olduğu takdirde çevreye verdiği etkiler etki kategorisi başlığı altında incelendiği durumdaki değerler aşağıda verilmiştir.

Eldeki verilere göre kusursuz doğaya en fazla kötü etkisi bulunan malzeme poliüretan olarak karşımıza çıkarken, eko-fiber malzemesinin doğaya zararı yoktur ve doğanın yenilenmesinde yararı vardır. Doğru cevap A'dır.

Yalıtım malzemelerin kullanım ömür süreleri şunlardır:

75-100 yıl ile kullanım ömrü en fazla olan yalıtım malzemesi selüloz olarak karşımıza çıkmaktadır. Her ne kadar durum böyle gözükse de selüloz yapımında kullanılan kimyasalların yıllar geçtikçe bozunuma uğramasından dolayı bu yalıtım malzemesinin yangına karşı koruyucu özelliğinin yitirilmesine neden olur. Doğru cevap D'dir.

Bazı yalıtım malzemelerin geri dönüşüm miktarları şunlardır:

Doğrı cevap B'dir.

İnsan sağlığı etki kategorisinin alt kategorisinde aşağıdakiler yer alır:

Fosil kaynak kullanımı ise ham madde etki kategorisinin altında yer alır. Doğru cevap E'dir.

Küresel ısınma, sera gazı emisyonlarındaki artışa bağlı olarak, küresel ortalama yüzey sıcaklıklarındaki artışı ifade eder.

Turba: Canlı artıkların su dibinde oksijensiz kalarak çürüyüp birikmesi ile oluşan malzemelerdir.

Tortul: Deniz kabuklularının, kabuk tabakalarının, diğer mercan resiflerinin ve ölü deniz organizmaları artıklarının birikimi ile meydana gelir.

Dünya’daki karaların büyük bir bölümü kuzey yarım kürede yer alır.

Çok sert bir kışın ardından gelen ve aşırı yağış gösteren ilkbaharın ardından sıcak bir yaz yaşanması Kuzey ikliminin bir göstergesidir.

Tropikal iklim bölgelerinde, nemli ve kuru mevsimler keskin olarak ardarda gelir.

Ilıman İklim alanlarında yaz ile kış mevsimleri arasında 25 dereceyi geçmeyen ortalama sıcaklık farkı yaşanır.

Troposfer: Atmosferin yaşamın ve hava olaylarının oluştuğu en alt katmanı.

Dönen band ile etkileşim halinde olan en önemli akıntı ise Gulf Stream’dir.

Alize rüzgârları: Tropikal Ekosistem için vazgeçilmez ve yelkenliler için önemli olan
bu rüzgârlar, Coriolis kuvveti yettiğince saatte 30km hızla, kuzey yarımkürede Kuzey- Doğudan Güney-Batıya doğru eserler. Bu kuvvet ekvatorda yok olana kadar yavaş yavaş azalır. Nihayetinde, bu rüzgârlar “dönenceler arası yakınsama alanı” içinde bir araya gelerek sona ererler.

Okyanusta üç farklı biçimde karbon bulunur.

Sıcak hava yükselirken yeryüzü üzerindeki basıncın azalmasına neden olur ve alçak basınç oluşur.