ENERJİ TASARRUFU

Ülkemizde ve dünyada enerjinin en fazla tüketildiği alanların başında ulaşım gelmektedir. Bu durum Türkiye’de mevcut enerjinin %20 sine karşılık gelirken bu değer Avrupa genelinde %20 ile %30 arasında değişmektedir.

Karayolu taşıtları motorlu ve motorsuz taşımacılık olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Motorsuz taşımacılık tipleri kısaca,
İnsan gücüyle hareket edenler (pedallılar, sürüklemeliler, yük taşımak için)
Hayvan gücü ile hareket edenler (sürüklemeliler)
Treyler
olmak üzere üç başlık altında verilebilirler. İlave olarak, motorlu taşıtlarda,
Otomobiller
Motosikletler
Kamyonlar
Otobüsler
Diğer
biçimde sınıflandırılabilirler.

Kent içi raylı sistem araçları (kendinden tahrikli demiryolu araçları):
Metro: Taşıma kapasitesi yüksek toplu taşıma aracı
Tramvay: Taşıma kapasitesi metroya göre daha düşük olan ve hafif raylı olarak adlandırılan toplu taşıma aracı
Monoray: Taşıma kapasitesi metroya göre daha az olan ve emsallerinden farklı olarak tek bir rehber yol üzerinde seyahat eden toplu taşıma aracı.
Banliyö: Taşıma kapasitesi hafif raylı araçlardan yüksek olan toplu taşıma aracı.

Ulaştırmada tüketilen enerjinin neredeyse tamamının (%99) petrol ürünü olması ve neredeyse bunun tamamının da ithal ediliyor olması bu düşünceyi pekiştiren etmenlerdendir.

Yakıt verimliliği, motorlu taşıtın hareketi esnasında yakıtın hangi verimlilikte kullanıldığını ifade eder. Yakıt ekonomisi, mil ya da km başına tüketilen yakıtın galon ya da litre cinsinden belirtildiği bir ölçü ya da değerlendirme biçimidir. Yakıt tüketimi ise yakıt ekonomisinin biraz tersidir. Aracın belirtilen bir yol boyunca ne kadar yakıt tükettiğini gösterir.

Ulaştırmada enerjinin daha verimli olabilmesi, enerji kaynağı olarak kullanılan yakıtın daha etkin olarak kullanılması ya da bu konuda daha tasarruflu olunması ile mümkündür. Bu noktada yapılması gerekenler genel hatları ile aşağıdaki gibidir:
Araçların aerodinamik yapıları ve motorlarının teknik kapasiteleri geliştirilmeli
Ulaşım ağlarındaki organizasyon güçlendirilmeli
Daha verimli ve daha etkin enerji kaynaklarına yönelmeli
Araç sürüş tekniğini geliştirmelidir.

Ulaştırma türleri arasında yolcu ve yük taşımacılığında en yaygın olarak kullanılan karayoludur.

Karayolu araçlarının ani olarak hızlanması ya da yavaşlaması (ivmelenmesi) yakıt tüketimini %5-10 arasında değiştirmektedir. Bu nedenle ani frenleme ve hızlanmadan kaçınmakta fayda vardır.

Trenin tam olarak yüklendikten sonra son istasyona kadar durmayacağı (ara yükleme boşaltma istasyonlarının olmadığı) taşıma modeline Blok Tren uygulaması adı verilir.

Günümüzde her ulaşım türü her noktaya ulaşamamakta veya bir taşıma türü ile her istenilen lokasyona erişim sağlanmamaktadır. Bu aşamada istenilen bir yere bir yükün tekrar elleçlenmeden, aynı treylerde bir ulaşım türünden diğerine aktarılmak suretiyle transferine intermodal taşımacılık adı verilir. Bu sayede yük, her bir aşamada en avantajlı taşıma biçimi kullanılarak en ekonomik biçimde istenilen bir lokasyondan diğerine nakledilmiş olmaktadır. Enerji verimliliği, her durumda en verimli tür tercih edilerek gerçekleştiğinden artmaktadır.

Ülkemizde ve dünyada enerjinin en fazla tüketildiği alanların başında ulaşım gelmektedir. Bu durum Türkiye’de mevcut enerjinin %20 sine karşılık gelirken bu değer Avrupa genelinde %20 ile %30 arasında değişmektedir, Birleşik Devletlerde bu rakam %28 mertebesindedir. Günümüz trendleri
göz önüne alınarak yapılan projeksiyonlarda enerji talebinin 2030 yılına kadar en az %30 artması beklenmektedir.

Kent içi toplu ulaşımda vazgeçilmez bir alternatif olan demiryolu, taşıma kapasiteleri, çevreye duyarlı teknolojileri, daha ucuz ve güvenilir seyahat olanağı sunması sebebiyle dünya genelinde büyük bir öneme sahiptir. Bunun haricinde tren dizilerinin ihtiyaca ve talebe göre uzatılabilme güvencesi ve esnekliği, özellikle liman kentlerinden iç bölgelere doğru mal ve eşya nakliyatında demir yolunun tercih edilmesine sebep olmuştur.

Belirtildiği üzere ülkemizde gerek yük gerekse yolcu taşımacılığında en çok tercih edilen ulaşım yöntemi karayolu ulaşımıdır. Onu yük taşımacılığında deniz yolu, yolcu taşımacılığında ise demiryolu izlemektedir.

Türkiye’deki toplam araç sayısı belirtilen yıl itibarı ile 19 994 472’dir ve bu araçlarda en büyük pay otomobile (%53,21) ve en düşük pay ise otobüse (%1,09) aittir. Aynı istatistiğe göre en yüksek ikinci pay kamyonet iken (%16,02) bu araçların ticari maksatla tercih edildikleri düşünüldüğünde Türkiye’de karayolu ulaşımında sürücülerin bir yere ulaşmak maksadıyla ikincil araç tercihi motosiklet (%14,76) olduğunu belirtmek çok da yanlış olmayacaktır.

Türkiye'de otomobil kullanıcıların ya da tüketicilerin öncelikli tercihi LPG’li motorlar olmakta (% 39.2), onu dizel araçlar (% 33.6) takip etmektedir. Araç kullanıcıların büyük çoğunluğu yakıt tasarrufu sağlayabilmek adına LPG’li araç ya da benzinli motora göre daha düşük yakıt tüketimine sahip dizel motorları tercih etmektedirler.

Yakıt verimliliği, motorlu taşıtın hareketi esnasında yakıtın hangi verimlilikte kullanıldığını ifade eder. Yakıt ekonomisi, mil ya da km başına tüketilen yakıtın galon ya da litre cinsinden belirtildiği bir ölçü ya da değerlendirme biçimidir. Yakıt tüketimi ise yakıt ekonomisinin biraz tersidir. Aracın belirtilen bir yol boyunca ne kadar yakıt tükettiğini gösterir.

Bu noktada yapılması gerekenler genel hatları ile aşağıdaki gibidir:
Araçların aerodinamik yapıları ve motorlarının teknik kapasiteleri geliştirilmeli
•Ulaşım ağlarındaki organizasyon güçlendirilmeli
Daha verimli ve daha etkin enerji kaynaklarına yönelmeli
Araç sürüş tekniğini geliştirmelidir.

Hem yolcu (722 kcal/kişi-km) hem de yük (921 kcal/ton-km) taşımacılığında en yüksek enerji tüketimi karayolu taşıtlarında görülmektedir. Karayolunu yolcu taşımacılığında 100 kcal/kişi-km ile havayolu takip ederken, yük taşımacılığında demiryolu takip etmektedir.

Buji değişimleri (iyi ateşlemenin sağlanabilmesi) - Yağ değişimi (sürtünme kayıplarının önlenmesi) - Hava filtre değişimi (iyi ateşlemenin sağlanabilmesi) - Soğutma suyu (motor bloğunun uygun sıcaklıkta çalışabilmesi) gibi önlemler araçların rutin bakımları ile ilgiliyken uygun vites ve devirde kullanma seyahat esnasında araç kullanımına ait bir önlem olarak diğerlerinden farklılık gösterir.

Uçuş yüksekliği arttıkça ve atmosfer sıcaklığı düştükçe termal verim artmaktadır. Bu nedenle uçuş yüksekliğinin arttırılması enerji verimliliğine fayda sağlarken, azaltılması tersine bir etkiye neden olmaktadır.