Ulaşımda Enerji Tasarrufu

Türkiye’de mevcut enerjinin %20 sine karşılık gelirken bu değer Avrupa genelinde %20 ile %30 arasında değişmektedir, Birleşik Devletlerde bu rakam %28 mertebesindedir.

Asıl olarak kara yolu taşımacılığı, kara üzerinde seyreden bütün taşımacılık tiplerini kapsamakla birlikte, günümüzde kullanım itibari ile kamunun yararına açık olarak belirli bir yönde mucur, asfalt ya da betondan dökülerek inşa edilmiş yol üzerinde gerçekleşen ulaştırma biçimini tanımlamak için kullanılmaktadır.

• İnsan gücüyle hareket edenler (pedallılar, sürüklemeliler) 
• Hayvan gücü ile hareket edenler (sürüklemeliler)
• Treyler

Demiryolları, özel olarak tasarlanmış rehber yollar üzerinde gene bu yollara uygun olarak tasarlanmış araçlar kullanılarak gerçekleştirildiği için ilk etapta yatırım maliye yüksektir. Ancak kullanım ömrü ve dayanaklılığı göz önünde bulundurulduğunda uzun vadede maliyeti çok daha düşük olarak gerçekleşmektedir.

• Metro: Taşıma kapasitesi yüksek toplu taşıma aracı
• Tramvay: Taşıma kapasitesi metroya göre daha düşük olan ve hafif raylı olarak adlandırılan toplu taşıma aracı
• Monoray: Taşıma kapasitesi metroya göre daha az olan ve emsallerinden farklı olarak tek bir rehber yol üzerinde seyahat eden toplu taşıma aracı
• Banliyö: Taşıma kapasitesi hafif raylı araçlardan yüksek olan toplu taşıma aracı

Denizyolu ulaşımı, güvenilir, ucuz, yüksek taşıma kapasitesi ve kayıpların az olması ile yük taşımacılığında en çok tercih edilen metottur. Dünyada özellikle ticaret mallarının taşınmasında büyük bir öneme ve role sahiptir.

Yük taşımacılığında karayollarının oranı 88, denizyolu 5.8, demiryolu 5.3 ve son olarak havayolunun ise 0.6 olarak gerçekleşmektedir.

Yolcu taşımacılığında karayollarının oranı 91.8, demiryolu 5.4, denizyolu 0.6, havayolu 2.2 ve son olarak denizyolunun ise 0.6 oranı bulunmaktadır.

Karayolu taşımacılığında kullanılan yakıt türlerine göre motorlu araçlar sıralandığında dizel %48, benzin %30, LPG ise %22 oranında yer alır.

• Araçların aerodinamik yapıları ve motorlarının teknik kapasiteleri geliştirilmeli
• Ulaşım ağlarındaki organizasyon güçlendirilmeli
• Daha verimli ve daha etkin enerji kaynaklarına yönelmeli
• Araç sürüş tekniğini geliştirmelidir

Ulaştırma türlerinin birim yolcu ya da yük başına enerji tüketimleri sıralandığında karayolları ilk sırada yer alırken onu demiryolu ve son olarak da denizyolu takip eder.

Ulaşımda enerji verimliliği denilince ilk olarak akla gelen tarif, yolcu ya da yükün nakli için harcanan enerjinin verimli şekilde kullanılabilmesidir. Teknik açıdan bakıldığında ise yapılabilecek bir diğer tanım, harcanan enerjinin elde edilen işe oranının en yüksek olduğu durum yani birim enerji ile elde edilebilecek en uzun seyahat mesafesidir. Literatürde bu kavram için yapılan tanım ise, yük ya da yolcunun faydalı seyahatinin, araçların çekişi için harcanan enerjiye oranıdır.

• Araçların aerodinamik yapıları ve motorlarının teknik kapasiteleri geliştirilmeli
• Ulaşım ağlarındaki organizasyon güçlendirilmeli
• Daha verimli ve daha etkin enerji kaynaklarına yönelmeli

• Düşük emisyonlu araç kullanımı ve araçlarda temiz yakıt tercihi
• Enerji verimliliği yüksek ulaştırma türlerine yönelmek
• Ulaşım araçları içinde enerji verimlilik standartları belirlenmesi
• Yakıt tüketimi az olan araçların daha yaygın olarak kullanılması ve üretilmesi
• Eko-sürüş tekniklerinin kullanılması

Araçların rutin bakımlarında yapılması gerekenler aşağıdaki gibidir:

• Buji değişimleri (iyi ateşlemenin sağlanabilmesi)
• Yağ değişimi (sürtünme kayıplarının önlenmesi)
• Hava filtre değişimi (iyi ateşlemenin sağlanabilmesi)
• Soğutma suyu (motor bloğunun uygun sıcaklıkta çalışabilmesi)

• Seyahat esnasında araçların yüksek devirlerde kullanılması seyir esnasında fazla yakıt kullanımına neden olacaktır, bu nedenle düşük devirlerde araç kullanımı önemlidir 
• Araçların şehir içi seyir hızının 35 ile 95 km/h aralığında olması tavsiye edilir.
• Karayolu araçlarının daha verimli çalışabilmesi için bakımlarının düzenli olarak yapılması gerekmektedir
• Karayolu araçlarının ani olarak hızlanması ya da yavaşlaması (ivmelenmesi) yakıt tüketimini %5-10 arasında değiştirmektedir
• Uzun mesafeli seyahatlerde sabit hızla gidebilme avantajı söz konusu olduğundan enerji verimliliği için buna dikkat edilmelidir
• Araçların seyir halinde maruz kaldıkları direncin de yakıt sarfiyatında çok önemli bir etkisi bulunmaktadır. Bu nedenle aerodinamik yapısını bozacak şekilde araca takılacak ilave parçaların enerji verimliliğine olumsuz etkileri olmaktadır
•  Doğru lastik seçimi ve lastik basıncı yakıt sarfiyatını azaltmaktadır 

Genel olarak beş ana grupta toplanır. Bunlar:

• Enerji tüketiminin en aza indirilmesi
• Demiryolu araçlarının hızlarının optimizasyonu
• İşletmenin optimizasyon
• Enerji geri kazanımları ve enerji depolama

• Her bir istasyondaki yükleme ve boşaltma işlemi nedeniyle seyahat süresinin uzadığı,
• Yükleme boşaltma işlemi için ilave manevra lokomotiflerine ihtiyaç duyulduğu,
• Aynı işlemler için ilave manevralara ihtiyaç duyulması, istasyon sayısındaki artışın olumsuz sonuçlarını oluşturur.

• Havayolu araçlarında da diğer türlerde olduğu gibi hareketin temeli sürtünmeyi yenebilmektir. Bu amaçla farklı malzemelerden uçaklar geliştirmektedir.
• Daha hafif malzeme mevcut yolcu kapasitesi için daha ekonomik bir uçuş imkânı sağlarken, yolcu kapasitesinin arttırılması yolunu da açmaktadır. Bu sayede iki katlı üretilen uçaklarda 850 yolcu kapasitesine kadar ulaşabilme imkânı sunulmuştur.
• Uçuş yüksekliği arttıkça ve atmosfer sıcaklığı düştükçe termal verim artmaktadır.

Sinyalizasyon yardımıyla gerçekleştirilen enerji dostu uygulamada yeşil dalga uygulamasıdır. Bu uygulamada birbirini takip eden kavşaklarda, belirli bir hızla (genel itibari ile mevcut yolun hız limiti) seyreden aracın trafik ışıklarının koordinasyonu sağlanarak kırmızı ışıklarda durmadan gidebilmesi sağlanmaktadır. Bu sayede hem sabit hızın sağladığı düşük yakıt tüketiminden yararlanılmakta hem de aracın durmasından kaynaklı kayıplar önlenmektedir.