ENERJİ TASARRUFU - Deneme Sınavı - 5

Güneşten gelen ışınların bir kısmı doğrudan atmosfer tarafından uzaya verilirken, bir kısmı yeryüzü tarafından emilir. Isınan yeryüzünden salınan uzun dalga boylu radyasyonun önemli bir bölümü tekrar atmosfer tarafından emilir. Atmosferdeki gazların kısa dalga boylu güneş ışınlarına karşı çok geçirgen, yeryüzünden verilen uzun dalga boylu radyasyona karşı ise biriken su buharı, metan ve karbondioksit gibi sera gazları nedeniyle daha az geçirgen olması sonucunda, yere yakın kısımların beklenenden daha fazla ısınması olayına sera etkisi denir. Sera etkisinin yeryüzünde yaşayan canlılar üzerinde bazı faydaları ve zararları vardır. Sera gazları güneşten gelen ve yansıyan ışınları tutarak dünyanın ısınmasını sağlamaktadırlar. Sera etkisi yeryüzündeki sıcaklığın dengede tutulmasına yardımcı olur ve su sıcaklığının dengede kalmasıyla okyanusların ve nehirlerin donması engellenmiş olur. Diğer yandan, bazı zararları da bulunmaktadır. Atmosferdeki gazlar yeryüzündeki ısının bir kısmını tutarlar. Bu oranın yükselmesi atmosferin ısısının yükselmesine bu da küresel ısınmaya neden olur ve başta iklim olmak üzere tüm canlı yaşamını alt üst eden, doğal dengeyi bozan olaylar meydana gelir.

Bu sıcaklık ise ortamın kuru termometre ile ölçülen sıcaklığına, ortamdaki hava akım hızına ve havanın bağıl nemine bağlıdır. Bu üç faktörün etkisi ile duyulan sıcaklık ise etkin sıcaklık olarak adlandırılır.

Bağıl nem, belli bir sıcaklık ve hacimdeki havada bulunan su buharı miktarının aynı sıcaklık ve hacimde doymuş havada bulunan su buharı miktarına oranıdır.

Ortam hava hızı: Ortamın hava hızı, insanların hava hareketine karşı duyarlı olmasından dolayı ısıl konforun belirlenmesinde önemli bir etkendir. Hava akımı çeşitli sebeplerle havanın atmosferde veya ortamda yer değiştirmesidir. Anemometre ile ölçülür.

Metabolik ısı katsayısı kullanışlı, bağıl ve boyutsuz bir niceliktir. Metabolik ısı katsayısı eylem sırasındaki metabolik enerjinin istirahat halindeki metabolik enerjiye oranıdır.

Gagge’nin iki bölmeli anlık enerji dengesi modeli insan vücudunu iç içe silindirlerden oluşan iki bölüme ayırır.

P.O. Fanger’in yaptığı teorik, deneysel ve istatistiksel araştırmalar sonucunda hissedilen ısıl konfor bir skala ile tanımlanmıştır. Şekil 2.2’de görüldüğü gibi PMV değeri -3 ile +3 arasında değişmektedir.

PMV, bir ortamı paylaşan insanların ortamı ısıl olarak nasıl algıladıkları ile ilgili bir parametredir.

Bu amaçla işverenlerin ısıl konforun sağlanmasında kullanabilecekleri altı adet kontrol metodu vardır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
i. Kaynağı kontrol etmek:
ii. Çevreyi kontrol etmek:
iii. Soğuk veya sıcak yayılıma sebep olan kaynakları çalışandan uzaklaştırmak:
iv. Programı düzenlemek:
v. Çalışanı korumak:
vi. Çalışanı izlemek:

Özellikle de bu gibi durumlarda bireysel olarak aşağıda ifade edilen önlemleri yerine getirebilirsiniz:
• Ortamın ne kadar sıcak ya da soğuk hissedildiğine göre giysi seçimi yapmak,
• Hava akışını sağlamak için küçük vantilatör kullanmak,
• Güneşin ısıtıcı etkisini azaltmak için pencereleri yansıtıcı film ile kaplamak,
• Sıcak havalarda soğuk, soğuk havalarda sıcak içecekler içmek,
• Mümkün olduğu derecede direk güneş ışığından ve ısı yayan kaynaklardan uzakta çalışmak,
• Sıcak havalarda serinlemek, soğuk havalarda ısınmak için düzenli molalar vermek.

Vücutta üretilen enerjinin vücuttan atılan enerjiye eşit olması halinde
bulunulan ortam konforlu olarak hissedilir.

Sıcaklık için farklı birim sistemlerinde farklı ifadeler söz konusu olsa da yaygın olarak kullanılan iki birim derece Celcius (°C) veya Kelvin (K)’ dir. Sıcaklık için diğer bir birim ise Fahrenheit’ tir (°F).

Sıcaklık için farklı birim sistemlerinde farklı ifadeler söz konusu olsa da yaygın olarak kullanılan iki birim derece

Celcius (°C) 

Kelvin (K)

Fahrenheit (°F)

0 K sıcaklığı derece Celcius cincinsen -273,15 °C’ ye karşılık gelir

Örneğin evlerimizde oturma odası için ideal sıcaklık değeri 22° C civarındadır

Sıcaklıkları farklı cisimler izole bir ortamda birbirlerine dokundurulacak şekilde yerleştirilirse sıcak olandan soğuk olana doğru bir enerji akışı söz konusu olur. Aktarılan bu enerji ısı olarak adlandırılır. Joule (J) veya Kalori (Cal) ile ifade edilen
birimlere sahiptirler.

Temas halindeki iki cisim arasında enerji aktarımı veya ısı aktarımı olmuyorsa
bu iki cisim termal dengededir denilir.

Isı aktarımı kısaca enerji aktarımı olarak tabir edilebilir. Isı için belirli aktarım şekilleri söz konusu olup üç farklı mekanizmadan söz edilebilir. Bu mekanizmalar kondüksiyon, konveksiyon ve radyasyondur.

Kondüksiyon : İletim olarak da adlandırılır. Bir madde içerisinde birbirleriyle etkileşim halinde olan atom veya moleküllerden fazla enerjili atom veya moleküllerin enerjilerini daha az olanlara aktarması veya iletmesidir.

Cam yünü, taş yünü, polistiren köpükler, poliüretan, fenol köpüğü, cam köpüğü, ahşap yünü levha türü malzemeler binalarda yaygın olarak kullanılan ısı yalıtım
malzemelerine örnek olarak verilebilir.