ENERJİ TASARRUFU VE ÇEVRE

Dinamizm Önermesi: Doğa nesnelerin topla­mından çok, süreçlerin oluşturduğu bir bütündür ve her şey değişim halindedir.

Her türlü madde ya da ısı, ses gibi enerjinin doğal birikiminin çok üstündeki miktarlarda çevreye katılması olayına çevre kirlenmesi adı verilir.

Doğanın kendi kendini temizlemesi sırasında meydana gelen, olay ve mekanizmalara otopürifikasyon mekanizmaları denir. Otopürifikasyon sonucunda oluşan denge haline ise, dünyanın ekolojik dengesi denir.

Kükürt döngüsü: Proteinlerin yapısında bulunması nedeniyle canlılar için kükürt önemlidir. Ancak gaz halindeki kükürt memeliler için zehirdir. Bu nedenledir ki insanların fosil yakıtlardan enerji elde ederken (fosil yakıt kullanımı gibi), atmosferde kükürt gazı birikir. Biriken kükürdün asit yağmuru olarak yeryüzüne düşmesi canlılar için oldukça tehlikelidir.

Canlı varlıkların yaşamlarını sürdürebilmesi için ortamdan madde alıp vermek zorundadırlar. Maddelerin bu şekilde canlı ve cansız çevre arasındaki hareketine madde döngüsü ya da ekolojik döngü adı verilir. Tüm bu döngünün enerji kaynağı ise güneş enerjisidir. Doğru yanıt C'dir.

Bir canlıya yaşam koşullarını sağlayan fiziksel, kimyasal ve biyolojik tüm ekolojik kavramların hepsine birden çevre denir. Bir organizmanın veya popülasyonun doğal olarak yaşadığı yer onun habitatıdır. Canlı varlıkların yaşamlarını sürdürebilmesi için uygun çevresel koşullara sahip coğrafik bölgeye biyotop denir. Bir canlının yaşam alanı için monotop, bir popülasyonun yaşam alanı için de demotop terimleri kullanılır. Doğru yanıt D'dir.

Ekoloji bilminin esasını, canlıların canlı ve cansız çevreleriyle olan ilişkileri oluşturur. Canlıların çevreleriyle olan bu ilişkileri Aksiyon, Reaksiyon ve Koaksiyon başlıkları altında incelenebilir:

Aksiyon: Cansız çevrenin canlılar üzerine olan etkisine aksiyon denir. Örnek olarak su kaynaklarının kötü kullanılması nedeniyle, burada yaşayan kuşların göç etmesi ya da ölmesi, yüksek sıcaklıkta bitkilerin kuruması, endüstriyel atıklardan canlıların zehirlenmeleri gibi pek çok örnek gösterilebilir.

Reaksiyon: Canlıların cansız çevre üzerinde yaptıkları etki Reaksiyon olarak tanımlanır. Örneğin solucanlar toprağı yutarak sindirim sistemlerinde ufalarlar ve aynı zamanda aktif olarak kalsiyum karbonat ilave ederler.

Koaksiyon: Bir canlının diğer bir canlı üzerindeki etkisine Koaksiyon denir. Örneğin etobur bir hayvanın avı ile olan ilişkisi iyi bir örnektir. Doğru yanıt E'dir.

Karbon yeryüzündeki canlılarda bulunan büyük moleküllerin yapısındaki vazgeçilmez bir elementtir. Havada ve suda erimiş halde bulunan karbondioksit bitkiler tarafından alınarak, karbonhidrat ve başka moleküllerin yapımında kullanılır. Karbonsuz yaşam olamaz. Doğru yanıt D'dir.

Dünyanın dengesi insanlığın, üretim sırasında geliştirdiği çeşitli mekanizmalar nedeniyle bozulmuştur. Bu mekanizmalar: •Yoğun atık nedeniyle otopürifikasyon kapasitesinin aşılması. •Ormanların yok edilmesi ile otopürifikasyon kapasitesinin azaltılması. •Ağır metallar ve radyoaktif maddeler nedeniyle madde yoğunlaşması çevrimi yavaşlatır. •Yeni yapay maddeler (organo klorlu ensektisitler, ağır metaller, plastikler, deterjanlar) üretilmesi. Bu yapay maddelerin otopürifikasyonu olamaz ya da çok yavaştır. Doğru yanıt E'dir.

Ekolojinin Birinci Yasası: Her şey bir diğeri ile bağlantılıdır. Ekolojik sistemde herhangi bir anda sistemin bir bileşenindeki bozulma, sonraki bir zamanda çok büyük etkilerle kendini gösterebilir.

Ekolojinin İkinci Yasası: Doğada hiçbir şey yok olmaz. Sadece döngüde yer değiştirir.

Ekolojinin Üçüncü Yasası: En büyük belirleyici güç doğadır Doğada insan tarafından yapılan her türlü etken müdahale, doğa için yıkıcı olabilir.

Ekolojinin Dördüncü Yasası: Her kazanımın bir maliyeti vardır. Bedel ödemekten kaçınılamaz, ancak geciktirilebilir.

Ekolojinin ilkelerinden biri olan hiyerarşi önermesine göre, süreçler eşit ilişki içinde değillerdir, fakat organize oldukları zamansal ve uzamsal skalada farklılaşan ‘sistem içinde sistemler’ şeklinde katmanlaşmışlardır.

Doğru yanıt B'dir.

Doğada bir arada yaşayan bitki ve hayvan topluluklarının ekolojik özelliklerinin araştırıldığı dala sinekoloji adı verilmiştir.

Bir türe ait bireylerin ekolojik özelliklerinin araştırıldığı dala otoekoloji denir.

Limnoloji: Ekoloji’nin akarsu ve göllerdeki canlı ve cansız varlıkları inceleyen dalıdır.

Oseonografi: Okyanus ve deniz ekosistemlerinin biyolojik ve fiziki koşullarını inceleyen disipline denir.

Paleoekoloji: Jeolojik zamanlardaki ekolojik koşulları inceleyen çalışma alanıdır.

İklimsel olmayan abiyotik faktörler (hidrografik, edafik gibi) oluşur.

Habitat: Bir organizmanın veya popülasyonun doğal olarak yaşadığı yer.

Koaksiyon: Bir canlının diğer bir canlı üzerindeki etkisine Koaksiyon denir. Örneğin etobur bir hayvanın avı ile olan ilişkisi iyi bir örnektir.

Fizikte Entropi, Bir sistemin mekanik işe çevrilemeyecek termal enerjisini temsil eden termodinamik birim olarak bilinir.

Ergonomi kısaca “fiziksel çevrenin insana uyumlaştırılması süreci” olarak tanımlanabilir.