ENERJİ TASARRUFU VE ÇEVRE

Daha sonraki süreçte, çalışma alanının genişlemesi ve çeşitlenmesi nedeniyle alt bölümler oluşmaya başlamıştır. Bu ayrıma göre; bir türe ait bireylerin ekolojik özelliklerinin araştırıldığı dala otoekoloji, doğada bir arada yaşayan bitki ve hayvan topluluklarının ekolojik özelliklerinin araştırıldığı dala da sinekoloji adı verilmiştir. Doğru cevap B'dir.

Birden çok değişkenin etkisi altında olan ve birbirleriyle çok yönlü ilişkileri olan sistemlerin araştırılması ve bu değişkenler arasındaki bağıntıların belirlenmesi oldukça güçtür. Bu nedenle bu tür karmaşık sistemlerin çözümlenmesi için bir takım modellemelere ihtiyaç vardır.

Bir model hazırlanırken;

i. sistemin sınırları
ii. sistemin alt bölümleri
iii. sistemin zaman boyutu

öncelikle belirlenmelidir. Doğru cevap E'dir.

Bir ekosistemin dört temel bileşeni vardır;
• üreticiler (ototroflar),
• tüketiciler (hetotroflar),
• ayrıştırıcılar (saprofitler)
• doğal çevre.

İlk üç bileşen, dördüncü bileşenin oluşturduğu cansız doğa içinde varlıklarını sürdüren canlı yaşamı oluşturur. Doğru cevap D'dir.

Canlı varlıkların yaşamlarını sürdürebilmesi için ortamdan madde alıp vermek zorundadırlar. Maddelerin bu şekilde canlı ve cansız çevre arasındaki hareketine madde döngüsü ya da ekolojik döngü adı verilir. Tüm bu döngünün enerji kaynağı ise güneş enerjisidir. Bu süreç içinde maddelerin bir kısmı fiziksel değişim geçirerek litosfer, hidrosfer veya atmosfer arasında kapalı bir devre şeklinde dolaşım gösterir. Buna hidrolojik döngü denir. Bazı maddelerin döngüsü ise ancak kimyasal değişim sonucu oluşur ki bu döngüye biyojeokimyasal döngü denilmektedir. Ekolojik açıdan en önemli döngüler su, karbon, azot, fosfor ve kükürt döngüleridir. Doğru cevap C'dir.

Habitat ve biyotop çoğu zaman bir canlının ya da popülasyonun doğal olarak yaşadığı yer anlamında kullanılır.

Habitat: Bir organizmanın veya popülasyonun doğal olarak yaşadığı yerdir.
Biyotop: Canlı varlıkların yaşamlarını sürdürebilmesi için uygun çevresel koşullara sahip bir coğrafik bölge veya değişken hacimli bir ortamdır.

Doğru cevap D'dir.

Ekolojik sistemlerin bütünlük ve işlerliğinin tanımlanması için bazı önermelerden söz edilebilir. Ekoloji biliminin ilkeleri: Dinamizm, İlişkililik, Hiyerarşi, Yaratıcılık, Ayrımlayıcı Kırılganlık önermeleridir.

Dinamizm Önermesi: Doğa nesnelerin toplamından çok, süreçlerin oluşturduğu bir bütündür
ve her şey değişim halindedir. Doğru cevap A'dır.

Faktörler ve fonksiyonların her biri ya bir insan ya da çeşitli makine kombinasyonları ile gerçekleştirilir. Bu gerçekleştirme süreci, genelde birbiri ardına gelen dört temel fonksiyon içerir:

Doğru cevap C'dir.

Çoğu endüstriyel kuruluşlarda makinaları soğutmak üzere su kullanırlar. Fabrikalardan çıkan sıcak su en yakında bulunan bir akarsuya, göle veya denize boşaltılır. Her yıl 200 trilyon litreden fazla ılık su elektrik santrallerinden dışarı atılır. Ilık su, bitki büyümesini arttırabilir. Su, yetişen yeşil deniz yosunlarına karışır. Atık su denizi ısıtıp balıkların ölmesine yol açabilir. Balıkların çoğu sıcak dereceli sularda canlı kalamaz. Isıl kirlenme sıcaklık artışı ile çevrenin atık su ile kirlenmesi olayıdır. Atık suyun; deniz, göl ve nehirlere boşaltılması ısıl kirlenme sebebidir. Doğru cevap B'dir.

Büyük ve küçük ekolojik çevrimler sırasında , herhangi bir madde kirliliği olursa, bu madde ekolojik çevrimler aracılığıyla taşınarak, denge tekrar kurulur. Buna dünyanın kendi kendini temizlemesi dünyanın otopürifikasyonu denir. Doğanın kendi kendini temizlemesi sırasında meydana gelen, olay ve mekanizmalara
otopürifikasyon mekanizmaları denir. Otopürifikasyon sonucunda oluşan denge haline ise, dünyanın ekolojik dengesi denir. Başlıca otopürifikasyon mekanizmaları:

Doğru cevap E'dir.

Cansız çevrenin canlılar üzerine olan etkisine aksiyon denir. Örnek olarak su kaynaklarının kötü kullanılması nedeniyle, burada yaşayan kuşların göç etmesi ya da ölmesi, yüksek sıcaklıkta bitkilerin kuruması, endüstriyel atıklardan canlıların zehirlenmeleri gibi pek çok örnek gösterilebilir. Doğru cevap A'dır.

Bir türe ait bireylerin ekolojik özelliklerinin araştırıldığı bilim dalına otoekoloji denir. Doğada bir arada yaşayan bitki ve hayvan topluluklarının ekolojik özelliklerinin araştırıldığı bilim dalına sinekoloji denir. Doğru yanıt C'dir.

Bir türe ait bireylerin ekolojik özelliklerinin araştırıldığı bilim dalına otoekoloji denir. Tarım alanı içinde gelişen ekosisteme agroekosistem adı verilir. kısıtlı ekosistemlerin genellikle zaman içinde sınırlı bir yaşamı vardır. Bu yüzden bunlar birer ekosistem parçası sayılır, sinüzi adıyla anılır. Olgun bir karasal ekosistemde kommuniteyi oluşturan populasyon, birbirleriyle ve cansız çevreleri ile karmaşık bir şekilde ilişki halindedirler. Ancak bu karmakarışık yaşam ağı tamamen çıplak kaya veya topraktan oluşmaz; bunun yerine uzun bir periyotta çeşitli evrelerden oluşur, bu işlem süksesyon (sıralı değişim) olarak adlandırılır. Doğru yanıt B'dir.

Ekosistemler ileri doğru ya da geriye doğru olmak üzere değişim gösterirler: • İleriye doğru değişim (progressif): Ekosistemlerin öncül durumdan zaman içinde süksesyon basamaklarını tamamlayarak olgun ekosistem (klimax) haline dönüşmesidir. • Geriye doğru değişim (regressif): Ekosistemlere dış çevreden gelen baskılar eğer tolere edilemezse sistemin iç dinamikleri bozulur ve onun yerini daha alt basamakta başka bir sistem alır. Doğru yanıt C'dir.

Limnoloji: Ekoloji’nin akarsu ve göllerdeki canlı ve cansız varlıkları inceleyen dalıdır. Biyocoğrafya: Bitki ve hayvan gruplarının yeryüzündeki yaşam alanlarının coğrafik yerleşimini inceleyen çalışma alanına denir. Ormancılık: Ormancılık, sular ve orman içindeki verimsiz açıklıklarla birlikte bir orman alanının, odun üretme amacının yanı sıra koruma ve dinlence amaçlarıyla planlanması ve işletilmesidir. Ziraat: Bitkisel ve hayvansal ürünlerin üretilmesi, bunların kalite ve verimlerinin yükseltilmesi, bu ürünlerin uygun koşullarda muhafazası, işlenip değerlendirilmesi ve pazarlanmasını ele alan bilim dalıdır. Doğru yanıt B'dir.

Biyocoğrafya: Bitki ve hayvan gruplarının yeryüzündeki yaşam alanlarının coğrafik yerleşimini inceleyen çalışma alanına denir.

Bir ekosistemin dört temel bileşeni vardır;

Kara ve su ekosistemi olmak üzere başlıca iki çeşit ekosistem bulunur. Kara ekosistemlerini çayırlar çöl­ler, mağara, step, tundra, ova, dağ gibi daha küçük olan ekosistem parçaları oluşturur.

İklimin değişmesi ekosistemdeki canlı yaşam ve dağılışını da değiştirir. Bazı canlılar göç ederken, bazı canlılar da ölür veya yeni iklime uyum sağlamaya çalışır. Ormanların azalması, hava kirliliği, yağışların azalması, çölleşmenin başlaması bir bölgedeki iklimin değişmesine neden olabilir.

Habitat bir türe ait birey veya bireylerin yerleştiği alan, biyotop ise kommunitenin yerleştiği alan olarak kabul edilir. Bunlara ek olarak bir canlının yaşam alanı için monotop, bir popülasyonun yaşam alanı için de demotop terimleri kullanılır.

Aksiyon: Cansız çevrenin canlılar üzerine olan etkisine aksiyon denir. Örnek olarak su kaynakla­rının kötü kullanılması nedeniyle, burada yaşayan kuşların göç etmesi ya da ölmesi, yüksek sıcaklıkta bitkilerin kuruması, endüstriyel atıklardan canlıla­rın zehirlenmeleri gibi pek çok örnek gösterilebilir.