ENERJİ TASARRUFU VE ÇEVRE

Dünyadaki binalar su kullanımının yaklaşık %15’i, atıkların %65’i ve elektrik tüketiminin de %70’inden sorumludurlar.

Küresel ısınmaya karşı alınacak önlemler arasında tasarruflu ampul kullanmak, daha az ışık, araba ve sıcak su kullanmak, otomobillerin yakıt filtrelerinin bakımını yaptırmak, çöplerin geri dönüşümünü sağlamak, ağaç dikmek, ormanları korumak gibi birçok önlem sayılabilir.

Unutulmaması gereken ise hiçbir enerjinin kaybolmadığıdır. Bir enerji türünün başka bir enerji türüne dönüşmesine, dolayısıyla yok olmamasına enerjinin korunumu denir.

Çağlar önce yaşamış ölü hayvan ve bitkilerin toprak altında sıkışıp gaz basıncı ile sıvılaşmasından oluşur. Bu nedenle deniz yatakları dâhil her yerde petrol vardır.

Nükleer enerjinin hammaddesi uranyum-235 nükleer yakıt doğada bulunur. Ayrıca, uranyum-238 de reaktörlerde kontrollü bir şekilde nötron bombardımanı ile parçalanabilir. Sonuçta ısı enerjisi ortaya çıkar. Bu ısı ile önce buhar, daha sonra sırasıyla mekanik ve elektrik enerjisi üretilir. Nükleer santrallerde çok yüksek miktarda enerji elde edilir. Fakat bu enerjinin kontrolü yapılmazsa çevreye çok büyük zararı da olabilir. Geçmiş yıllarda Çernobil ve Fukuşima faciaları çevreye çok büyük zararlar vermiştir. Sonuç olarak reaktör kazaları ve nükleer atıkların depolanması büyük bir sorun teşkil eder.

Jeotermal enerji yerkabuğunun çeşitli derinliklerinde birikmiş ısının oluşturduğu, sıcaklığı sürekli 20 °C’den fazla olan ve çevresindeki normal yer altı ve üstü sularına oranla daha fazla erimiş mineral, çeşitli tuzlar ve gazlar içerebilen sıcak su ve buhar olarak tanımlanır.

Uluslararası enerji ajansının 2016 yılı dünya enerji üretim ve tüketim kaynaklarının dağılımı Şekil 4.1’de verilmektedir. Görüldüğü gibi bu rapora göre hem üretimin (%81,1) hem tüketimin (%66,4) çok büyük kısmını yenilenemez enerji kaynaklarından fosil yakıtlar oluşturmaktadır. Fosil yakıtların avantajı kolay elde edilip, yüksek miktarlarda enerji vermesidir. Olumsuz yönleri ise oluşması için uzun yıllar gerekmesi, çıkardığı zararlı gazlar yüzünden atmosferi kirletmesi ve küresel ısınmaya neden olmalarıdır. Bu bağlamda fosil yakıtlardan çevreye en duyarlı olan doğal gazdır.

Simülasyon karmaşık sistemleri basitleştirerek bir model oluşturmak ve gerçek sistemin davranışını tahmin ve analiz etmek için bu modeli kullanmaktır. Bina enerji performans hesaplama programları kullanılarak binanın enerji performansı ve verimlilik seviyesi ile ilgili ön kontroller yapılabilir.

Pasif ev Almanca “Passivehausen” kelimesinden ismini almaktadır. Pasif evler çok iyi yalıtılmış ve yıllık ısıtma ihtiyacı çok düşük olacak şekilde planlanmış binalardır. Günümüzün en hızlı yayılan yapı standardı olup, dünya genelinde elli bin üzerinde pasif ev örneği bulunmaktadır.

Küresel ısınmaya neden olan sera etkisi nedir?’’ sorusu ile devam edelim. Güneşten gelen ışınların bir kısmı doğrudan atmosfer tarafından uzaya verilirken, bir kısmı yeryüzü tarafından emilir. Isınan yeryüzünden salınan uzun dalga boylu radyasyonun önemli bir bölümü tekrar atmosfer tarafından emilir. Atmosferdeki gazların kısa dalga boylu güneş ışınlarına karşı çok geçirgen, yeryüzünden verilen uzun dalga boylu radyasyona karşı ise biriken su buharı, metan ve karbondioksit gibi sera gazları nedeniyle daha az geçirgen olması sonucunda, yere yakın kısımların beklenenden daha fazla ısınması olayına sera etkisi denir. Sera etkisinin yeryüzünde yaşayan canlılar üzerinde bazı faydaları ve zararları vardır. Sera gazları güneşten gelen ve yansıyan ışınları tutarak dünyanın ısınmasını sağlamaktadırlar. Sera etkisi yeryüzündeki sıcaklığın dengede tutulmasına yardımcı olur ve su sıcaklığının dengede kalmasıyla okyanusların ve nehirlerin donması engellenmiş olur. Diğer yandan, bazı zararları da bulunmaktadır. Atmosferdeki gazlar yeryüzündeki ısının bir kısmını tutarlar. Bu oranın yükselmesi atmosferin ısısının yükselmesine bu da küresel ısınmaya neden olur ve başta iklim olmak üzere tüm canlı yaşamını alt üst eden, doğal dengeyi bozan olaylar meydana gelir.

Küresel ısınmaya karşı alınacak önlemler arasında tasarruflu ampul kullanmak, daha az ışık, araba ve sıcak su kullanmak, otomobillerin yakıt filtrelerinin bakımını yaptırmak, çöplerin geri dönüşümünü sağlamak, ağaç dikmek, ormanları korumak gibi birçok önlem sayılabilir.

*fosil yakıtlar Yenilenemez enerji kaynaklarıdır. Küresel ısınma ve çevre için fosil yakıtlar mümkün olduğunca azaltılmalıdır.

Verim(yüzde)= Hedeflenen enerji = 4000 x 100 =%80

                         Harcanan enerji      5000

Nükleer enerjinin hammaddesi uranyum-235 nükleer yakıt doğada bulunur. Ayrıca, uranyum-238 de reaktörlerde kontrollü bir şekilde nötron bombardımanı ile parçalanabilir. Sonuçta ısı enerjisi ortaya çıkar. Bu ısı ile önce buhar, daha sonra sırasıyla mekanik ve elektrik enerjisi üretilir.

Sürekli bir füzyon reaktörü olan güneşin enerji kaynağı, hidrojenin helyuma
dönüşmesi ile ortaya çıkar.

Günümüzdeki yeni teknolojik gelişmeler ve yapılan araştırmalar neticesinde uzay bazlı güneş enerjisi, insan gücüne dayalı enerji (piezoelektrik), dalga enerjisi,
gel – git enerjisi, hidrojen enerjisi, magma enerjisi, nükleer çöp enerjisi, alg enerjisi, gömülü güneş enerjisi, uçan rüzgâr türbinleri ve füzyon enerjisi geleceğin enerji kaynakları olarak görülmektedir.

*fosil yakıt olmayan uranyum da  yenilenemez enerji kaynakları arasındadır.

Yerleşim ve mikroklima denetimini sağlayarak kullanılabilecek pasif tasarım dinamikleri doğal havalandırma ve aydınlatmadır.

Bina kabuğunun optik ve termofiziksel özellikleri kazanılan ve kaybedilen enerji miktarını belirler.

Optik özellikler;

*güneş ışığına karşı yutuculuk,

yansıtıcılık

ve geçirgenlik katsayıları,

termofiziksel özellikler ise;

ısı geçirme katsayısı,

saydamlık oranı,

zaman geciktirme

ve genlik küçültme faktörü şeklindedir.

Türkiye'de çevre dostu yeşil binalar derneği (ÇEDBİK), sertifika sisteminde yapılar bütünleşik yeşil proje yönetimi, arazi, su ve enerji kullanımı, sağlık ve konfor, malzeme ve kaynak kullanımı, konutta yaşam, işletme ve bakım, yenilikçilik kriterleri ile değerlendirilmektedir.

Pasif evlerin standartları yüksek ısı yalıtımı uygulaması, hava sızdırmaz bina kabuğu, iklime göre üç veya iki camlı yüksek performanslı pencere seçimi, mekanik ve yüksek verimliliğe sahip ısı geri kazanımlı havalandırma sistemi, bina içindeki elektronik aletler ve insan sayısına bağlı ısı kazançlarının kontrolü ve güney cephede gölgelendirme olarak sıralanabilir.

*Pasif evler güneye bakan camlar ve gölgelendirme elemanları gibi pasif tasarımın bazı özelliklerini içermektedir.

Isıtma ve soğutmayı hemen hemen hiç enerji kullanmadan gerçekleştiren pasif
evler, normal yapılara göre %90 oranında enerji tasarrufu sağlarlar.