ENERJİ TASARRUFU VE ÇEVRE

Ortalama ışınım sıcaklığı: Ortamda bulunan sıcak veya soğuk yüzey ve nesnelerden kaynaklanır ve glop termometre ile ölçülür

Kişisel Parametreler Giysi türü: Giysiler ısıl konforun iyileştirilmesini sağladığı kadar konforsuzluğun sebeplerinden biri de olabilir. Çok kalın giysiler ısı stresine sebep olabilmektedir. Ortam sıcak olmasa bile bu durum meydana gelebilir. Eğer giysilerimiz dış ortama karşı yeterince yalıtım sağlamıyorsa soğuğun yol açtığı soğuk ısırması ve hipotermia gibi hastalıklara maruz kalabiliriz.

Bazı giysi türleri için ısı yalıtım katsayıları Tablo 2.3’de verilmiştir. Tablo 2.3 Bazı giysi türleri için clo katsayıları. Palto 0,29 clo'dur.

Aktivite düzeyi insan vücudunun aldığı yiyecekleri yakarak birim zamanda ürettiği ve metabolizma düzeyi olarak adlandırılan enerji miktarını etkileyen bir niceliktir. Metabolizma düzeyi insanın yaptığı eylem türü ile doğrudan ilişkili olan enerji düzeyidir. Normalde tüm kas aktiviteleri vücutta ısıya dönüşür ancak fiziksel aktiviteler sırasında bu oran % 75’e düşer. Örneğin yüksek bir dağa tırmanırken kullanılan enerjinin bir kısmı vücutta potansiyel enerji olarak depolanır. Bu nedenle belirli eylem türlerine göre aktivite düzeylerinin aldığı değerler değişkenlik gösterir.

Işınım sıcaklığı: Çevrede makine veya güneş gibi ısı kaynağı mevcut mu?

Aktivite düzeyi:

Ortamdaki çalışma hızı ortam ısındıkça artıyor mu?

Çalışanlar serin veya soğuk ortamda hareketsiz mi?

Bu modelde aşağıda belirtilen kabuller yapılmaktadır; 1. Kor ve deri bölmelerinin sıcaklıkları sabittir. 2. Kor ve deri bölmeleri arasında taşınım (kan akışı ile) ve iletim ile ısı transferi meydana gelir. 3. İki bölme arasında soluma nedeniyle gizli ve duyulur ısı kaybı, yapılan aktiviteler ve titreme sırasında üretilen metabolik ısı, meydana gelen kütle değişimi ölçüsünde enerji transferi meydana gelir. 4 Deri ve dış ortam arasında taşınım, ışınım ve nem buharlaşması yoluyla ısı transferi meydana gelmektedir.

Soğuk havalarda ısıl konforun sağlanması için şunlar yapılmalıdır:

i. Taşınabilir ısıtıcılar ile ortamın ısınmasını sağlamak, ii. Soğuk alanları insanların bulunduğu alanlardan ayırmak, iii. Cereyanı azaltmak, iv. Çalışanların soğuk zeminde uzun süre ayakta kalması gereken durumlarda özel ayakkabılar sağlamak ve yalıtımlı zemin kaplaması yapmak, v. Uygun koruyucu giysiler temin etmek, vi. Soğuk havaya maruz kalmayacak şekilde çalışma saatlerini düzenlemek, vii. Çalışanların daha sıcak alanlarda ısınması için yeterli mola süresi vermek.

Isıl konfor insanların içinde bulundukları ortamdan ısıl olarak hoşnut olma duygusudur. Doğru cevap A’dır.

Vücudun iç bölgesinden deri yüzeyine ısı transferi kan yoluyla taşınım, iletim ve iç bölgeden deriye doğru nem transferi mekanizmaları ile gerçekleşir. Doğru cevap B’dir.

Organlarımızın yaşamsal fonksiyonlarını yerine getirmeleri için gerekli olan vücut iç bölme sıcaklığı 36,8 °C’dir. Doğru cevap B’dir.

Ortam sıcaklığı, ortam bağıl nemi, ortam hava hızı ve ortalama ışınım sıcaklığı çevresel parametreler olarak adlandırılırken, kişinin aktivite düzeyi ve giysi türü kişisel parametreleri oluşturmaktadır. Doğru cevap E’dir.

Ortam sıcaklığı: Isıl konforu etkileyen en önemli parametrelerden biri ortam sıcaklığıdır. Genelde Santigrat (°C) olarak ifade edilir ve kuru termometreler yardımıyla ölçülür. Doğru cevap C’dir.

Bağıl nem, belli bir sıcaklık ve hacimdeki havada bulunan su buharı miktarının aynı sıcaklık ve hacimde doymuş havada bulunan su buharı miktarına oranıdır. Doğru cevap A’dır.

Örneğin yüksek bir dağa tırmanırken kullanılan enerjinin bir kısmı vücutta potansiyel enerji olarak depolanır. Bu nedenle belirli eylem türlerine göre aktivite düzeylerinin aldığı değerler değişkenlik gösterir. Bu değişkenlik metabolik ısı katsayısı ile verilir ve uygulamada “met” olarak ifade edilir. Doğru cevap B’dir.

Bir ortamın ısıl konfor açısından uygun olup olmadığının belirlenmesinde kullanılan modeller “analitik” ve “deneysel” olmak üzere iki grupta toplanabilir. Analitik modeller insan vücudu ile çevresi arasındaki iletim, taşınım, ışınım ve buharlaşma gibi ısı transfer mekanizmaları yoluyla meydana gelen ısıl etkileşimleri dikkate alır. Doğru cevap E’dir.

Literatürde bulunan başlıca analitik ısıl konfor modelleri A. P. Gagge tarafından bulunan “İki Bölmeli Anlık Enerji Dengesi Modeli” ve P.O. Fanger tarafından bulunan “Sürekli Rejim Enerji Dengesi Modeli”dir. Doğru cevap A’dır.

İşverenler ortamın ısıl konforunun sağlanmasında hem çevre hem de kişisel parametreleri düşünmelidir. Bu amaçla işverenlerin ısıl konforun sağlanmasında kullanabilecekleri altı adet kontrol metodu vardır.  Bunlar arasında Kaynağı kontrol etmek, Çevreyi kontrol etmek, Programı düzenlemek, Çalışanı izlemek, Soğuk veya sıcak yayılıma sebep olan kaynakları çalışandan uzaklaştırmak ve Çalışanı korumak yer almaktadır. Doğru cevap E’dir.

Bağıl nem, belli bir sıcaklık ve hacimdeki havada bulunan su buharı miktarının aynı sıcaklık ve hacimde doymuş havada bulunan su buharı miktarına oranıdır. Psikrometre ve higrometreler ile ölçülür.

Doğru cevap B şıkkıdır.

İnsanların çoğunun rahat olarak çalışabildiği ortam sıcaklığı 20-26 °C’dir.

Doğru cevap C şıkkıdır.