ENERJİ TASARRUFU VE ÇEVRE

Avrupa Birliği ya da kısaca AB, yirmi sekiz üye ülkeden oluşan ve toprakları büyük ölçüde Avrupa kıtasında bulunan siyasi ve ekonomik bir örgütlenmedir. 1993 yılında, Maastricht Antlaşması olarak da bilinen Avrupa Birliği Antlaşması’nın imzalanması sonucu, var olan Avrupa Ekonomik Topluluğu’na yeni görev ve sorumluluk alanları
yüklenmesiyle kurulmuştur. Avrupa Birliği yirmi sekiz bağımsız devletten oluşur. Bunlar üye devletler olarak bilinen Almanya, Avusturya, Birleşik Krallık, Belçika, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Kıbrıs, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İtalya, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Malta, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Yunanistan ve Hırvatistan’dır.

Serbest rekabet
Tekelci işletmelerin devlet müdahalesinin olmadığı bir piyasadaki rekabetidir.

Kyoto Protokolü
Küresel ısınma ve iklim değişikliği konusunda mücadeleyi sağlamaya yönelik imzalanmış uluslararası anlaşmadır.

Avrupa Birliği’nin çevre politikası için aşağıdaki hedefler ortaya konulmuştur:
• Çevrenin korunması ve çevre kalitesinin yükseltilmesi,
• Doğanın ve doğal kaynakların, ekolojik dengeye zarar vermeyecek şekilde işletilmesi,
• İnsan sağlığının korunması,
• Kalkınmanın kalite kurallarıyla paralellik içinde özellikle de yaşam çevresinin ve çalışma şartlarının geliştirilmesine yön verilmesi,
• Kent planlaması ve toprak kullanımında çevresel etkilerin dikkate alınması.

Avrupa Birliği Çevre Politikasının Temel İlkeleri
Avrupa Birliği’ndeki çevre politikasının temel ilkeleri aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:
• Bütünleyicilik ilkesi: Birliğin en önemli ilkelerinden birisi de malların serbest dolaşımı
ve rekabet politikasıdır. Çevre için alınan önlemlerin farklılığı maliyetlere de yansımaktadır. Bu durum rekabet ve serbest dolaşım ilkesini zedelemektedir. Bu anlamda çevre koruma önlemleri de birliğin bütün politikalarıyla uyumlu olmalıdır.
• Önleyicilik ilkesi: Bu ilke, bir zarar tam olarak ortaya çıkmadan önce önlem alınması
temeline dayanmaktadır. Bu anlamda birliğin çevre politikaları da, zararı giderici değil; zarar ortaya çıkmadan önleyici olma politikasına dayanmalıdır. Bu amaçla birlik tarafından kabul edilmiş önlemlerin üye ülkelerin iç hukukuna da yansıtılıp yansıtılmadığı denetlenmelidir.
• Kirleten öder ilkesi: Birliğin çevre politikasında çevre ile ilgili zararların yerinde önlenmesi ilkesi vardır. Bu ilke, özellikle emisyon standartları için belirlenen sınırların su ve baca gazı atıklarında arttığı sektörlerde uygulanmaktadır. Birliğin çevre ile ilgili politikalarında kirliliği yaratan kişi ve kurumların buna ilişkin giderleri de karşılaması
esası bulunmaktadır.
• Yüksek seviyede koruma ilkesi: Birliğin çeşitli bölgelerindeki farklı koşullar da dikkate alınarak, yüksek seviyede bir çevre koruması ilkesidir. Bu ilke, yasama yetkileri ile donatılmış, Avrupa komisyonu, Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Konseyi başta olmak üzere birliğin tüm kurumlarını bağlamaktadır.

Avrupa Birliği’nin çevre politikasında bazı temel uygulama alanları belirlenmiştir. Bunlar; yaşamın korunması, suyun korunması, havanın korunması, ormanların korunması, endüstriyel kirlilik kontrolü ve atıklar, kimyasal ürünler, radyasyondan korunma, iklim değişikliği ve gürültüdür.

Avrupa Birliği Çevre Politikaları ve Finansman Desteği
Birlik üyesi ülkeler, çevrenin korunmasının ekonomik boyutunu karşılamak üzere, bazı ekonomik araçlar geliştirmişlerdir. Bunlardan birisi çevre vergileridir.
• Çevre vergileri: Çevrenin korunması amacıyla en yaygın kullanılan araç çevre vergileri ve harçlar olarak ortaya çıkmıştır. Bunun amacı, konulan vergi ve harçların ortaya
çıkardığı mali baskı nedeniyle tüketim alışkanlıklarını kirliliğe yol açmayacak şekilde
değiştirmektir. Bu amaca yönelik uygulanan çevre vergileri dörde ayrılır:
• Emisyon-atık vergileri: Hava, su ile toprağa bırakılan atık maddeler ile gürültü emisyonunun miktar ve içeriğine bağlı olarak hesaplanır. Amacı çevreyi kirleten emisyon oranlarını azaltmaktır.
• Ürün temelinde belirlenen vergiler: Naylon poşet gibi çevreye bırakıldığında zarar veren ürünlerden alınan vergilerdir.
• Kullanım temelinde belirlenen vergiler: Kullanılan atık su miktarı kadar belediyelere
ödenen vergi buna örnek gösterilebilir.
• Vergilendirme farklılıkları: Çevreyi kirleten ürünlerden yüksek, çevreyi kirletmeyen
ürünlerden düşük vergi alınması buna örnek gösterilebilir.

Çevre ile İlgili Avrupa Birliği Kurumları
Birliğin çevre politikalarının belirlenip uygulamaya konulmasında görevli olan bazı kurumlar oluşturulmuştur. Birlik düzeyinde yasama ile ilgili kurumların yanında çevre yönetimi sürecinde aktif rol oynayan bazı kurumlar şunlardır:
• Çevre Genel Müdürlüğü (The Environment Directorate-General),
• Avrupa Çevre Ajansı (European Environment Agency),
• Avrupa Yatırım Bankası (European Investment Bank),
• Avrupa Çevre İlkeleri (European Principles for the Environment -EPE).

Avrupa Birliği Adalet Divanı
Avrupa Birliği’ndeki en yüksek yargı makamıdır. Avrupa Birliği’ne üye ülkeler arasında, AB hukukunu ilgilendiren konularda son sözü söyleyen kurumdur

Türkiye’de ilk kez çevre politikalarının oluşturulması amacıyla Başbakanlık’a bağlı bir Çevre Müsteşarlığı’nın kurulması 1978 yılında gerçekleştirilmiştir. Çevre Bakanlığı’nın kurulması 1991 yılında gerçekleştirilmiştir. Çevre Bakanlığı kapsamında Yüksek Çevre Kurulu, Özel Çevre Koruma Kurumu, Çevre İl Müdürlüğü, Mahalli Çevre Kurulu gibi bakanlığa bağlı kuruluşlar tanımlanmıştır. 2003 yılında yapılan yeni bir düzenleme ile Çevre ve Orman Bakanlığı kurulmuştur.

Avrupa Birliği ya da kısaca AB, yirmi sekiz üye ülkeden oluşan ve toprakları büyük ölçüde Avrupa
kıtasında bulunan siyasi ve ekonomik bir örgütlenmedir. 1993 yılında, Maastricht Antlaşması
olarak da bilinen Avrupa Birliği Antlaşması’nın
imzalanması sonucu, var olan Avrupa Ekonomik
Topluluğu’na yeni görev ve sorumluluk alanları
yüklenmesiyle kurulmuştur. Avrupa Birliği yirmi
sekiz bağımsız devletten oluşur. Bunlar üye devletler olarak bilinen Almanya, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti,
Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Kıbrıs,
Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İtalya, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Malta,
Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya,
Yunanistan ve Hırvatistan’dır.

Serbest rekabet
Tekelci işletmelerin devlet müdahalesinin olmadığı bir piyasadaki rekabetidir

Çevre kirliliği: Çevredeki kirlenme siyasal
sınırları tanımamaktadır. Bir ülkedeki çevre
kirliliği kolaylıkla diğer ülkeleri de etkileyebilmektedir. AB’ye üye ülkeler olanaklarını bu konuya yönelik dayanışma içinde
kullanma gerekliliği ortaya çıkarmıştır. Bu
amaçla yapılacak çaba ve harcamalarda paylaşma ve işbirliğine gitme gereği ortaya çıkmıştır. Çevre kirliliği, tüm dünyayı tehdit
eden bir sorun olması nedeniyle AB çatısı
dışında da Dünya için ortak politika arayışları vardır. Bu amaçla da Kyoto Protokolü
ortaya konulmuştur.

Avrupa Birliği’ndeki çevre politikasının temel
ilkeleri aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:
• Bütünleyicilik ilkesi: Birliğin en önemli ilkelerinden birisi de malların serbest dolaşımı
ve rekabet politikasıdır. Çevre için alınan
önlemlerin farklılığı maliyetlere de yansımaktadır. Bu durum rekabet ve serbest dolaşım ilkesini zedelemektedir. Bu anlamda
çevre koruma önlemleri de birliğin bütün
politikalarıyla uyumlu olmalıdır.

Habitat
Bir bölge, yeryüzünün özel bir parçası, toprak, hava ya da su olabilen organizmanın yaşadığı ve geliştiği, her zaman tanımlanabilen
ve fiziksel olarak sınırlı bir yerdir. Birlik ayrıca nesli tükenmekte olan türlerin korunması
ve milli parkların yönetimi de dahil, doğayı
koruma projelerini desteklemektedir.

ÇED
Belirli bir proje veya gelişmenin, çevre üzerindeki önemli etkilerinin belirlendiği bir süreçtir. Bu süreç, kendi başına bir karar verme
süreci değildir; karar verme süreci ile birlikte
gelişen ve onu destekleyen bir süreçtir. Yeni
proje ve gelişmelerin çevreye olabilecek sürekli veya geçici potansiyel etkilerinin sosyal
sonuçlarını ve alternatif çözümlerini de içine
alacak şekilde analizi ve değerlendirilmesidir.

Katılım Ortaklığı Belgesi (KOB)
Avrupa Birliği’ne aday ülkelerin üye ülke
olabilmeleri için yerine getirmeleri gereken şartları içeren belgedir

Karbondioksit, metan, azotoksit, hidroflorokarbon, perflorokarbon, kükürthekzaflorit gazları sera etkisi yaratan gazlardır.

Avrupa Birliği’nin enerji politikası için aşağıdaki hedefler ortaya konulmuştur:
• Tüketicilere daha yüksek kalitede kesintisiz ve daha ucuz enerji sağlanması,
• Rekabet gücü, enerji arzının güvenliği ve çevrenin korunması arasında bir denge sağlamak,
• Toplam enerji tüketiminde kömürün payını korumak, doğalgazın payını arttırmak,
• Nükleer enerji santralleri için azami güvenlik şartları sağlamak
• Yenilenebilir enerji kaynaklarının payını arttırmak.

Avrupa Birliği’nin enerji politikası için aşağıdaki hedefler ortaya konulmuştur:
• Tüketicilere daha yüksek kalitede kesintisiz ve daha ucuz enerji sağlanması,
• Rekabet gücü, enerji arzının güvenliği ve çevrenin korunması arasında bir denge sağlamak,
• Toplam enerji tüketiminde kömürün payını korumak, doğalgazın payını arttırmak,
• Nükleer enerji santralleri için azami güvenlik şartları sağlamak,
• Yenilenebilir enerji kaynaklarının payını arttırmak.
Birlik, 1997 yılında imzalanan Amsterdam Anlaşması ile sürdürülebilir büyüme hedefini ortaya koymuştur. Ekonomik, toplumsal ve kültürel anlamda gelişmenin sağlanması ve refahın korunması amacıyla
oluşturulan sürdürülebilir büyüme hedefinin önemli unsurlarından birisi de enerji politikasıdır. Birlik
sürdürülebilir büyümeyi gerçekleştirmek için enerji ile ilgili üç temel politika belirlemiştir: