Aof Panel

S

Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) nedir?

IAIA, ÇED’in tanımını şöyle yapmaktadır; “gerçekleştirilmesi düşünülen bir proje veya gelişmenin, yatırım kararında önce ortaya çıkabilecek sürekli veya geçici çevresel, ekolojik, biyofiziksel, sosyal etkilerinin azaltılması ve ortadan kaldırılması için gerekli olan tanım, tahmin ve değerlendirmelerin yapıldığı bir süreçtir.”

S

ÇED'in temel amacı nedir?

ÇED'in temel amacı; “uygulanması istenilen projenin çevre üzerinde doğal, sosyal ve ekonomik yönden oluşabilecek etkilerin bir değerlendirmesinin yapılmasıdır.”

S

ÇED'in bileşenlerini nelerdir?

ÇED'in üç adet bileşeni bulunmaktadır. Bunlar:

Çevre politikalarının uygulanmasını denetler ve erken uyarı işlevi görür
Uygulanan politika, plan ve projelerinin çevreye olan etkilerini negatif ya da pozitif yönde değerlendirmesini yapar
Etkilerin kabul edilebilir seviyelere gelmesi için gerekli tedbirleri önerir

S

ÇED'in esasları nelerdir?

ÇED'in üç adet esası bulunmaktadır.

İnsan faaliyetlerinin çevre üzerindeki etkilerini belirlemek
Çevresel etkinin fiziksel, biyolojik ve sosyal sistemler ile ilişkilerini ortaya koymak
İnsanların çevre üzerindeki negatif ya da pozitif yöndeki etkilerine göre tasarım yapmak

S

Ekosistem nedir?

Belirli bir alanda bulunan canlılar ile bunları çevreleyen cansız çevrelerinin karşılıklı il işkileri ile meydana gelen ve süreklilik gösteren ekolojik sistemlerdir.

S

ÇED'in Türkiye'de ki tanımı nedir?

ÇED yeni proje ve faliyetlerin çevreye olabilecek sürekli veya geçici potansiyel etkilerinin, sosyal sonuçlarının ve alternatif çözümlerinin birlikte analiz edilerek değerlendirilmesidir.

S

ÇED ilk kez hangi ülkede ne zaman gündeme gelmiştir?

İlk kez ABD’de Ulusal Çevre Politikası Yasası (UÇPY) ile 1969’da gündeme gelen ardından 1972 Stockholm Konferansı ile gündeme gelmiştir.

S

Türkiye'de ÇED süreci ne zaman yasal bir süreç olarak tanımlanmıştır?

Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED), kalkınma projelerinin çevresel etkilerini tanımlamak için yürütülen bir süreçtir. Ülkemizde ÇED süreci 7 Şubat 1993 tarihinde yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirme Yönetmeliği ile yasal bir süreç olarak tanımlanmıştır.

S

ÇED sürecinin dayandığı temel ilkeler nelerdir?

ÇED sürecinin dayandığı temel ilkeler şunlardır:

Planlama sürecine entegrasyon
Mümkün olan en erken aşamada dialog
Sorumluluk
Karar verme
Halkın katılımı
Esneklik
Demokrasi

S

Bir ülkede ÇED sürecinin başarı ile uygulanabilmesi için hangi şartlar gereklidir?

Bir ülkede ÇED sürecinin başarı ile uygulanabilmesi için şu şartlar gereklidir:

Politikacıların ve kamuoyunun yeterli bilince sahip olmaları.
Çevresel konular üzerine her seviyede eğitim sağlanması.
Karar verme sürecinde şeffaflık.

S

Ülkemizdeki mevzuata göre ÇED’de görev alabilen başlıca meslek grupları nelerdir?

Ülkemizdeki mevzuata göre ÇED’de görev alabilen başlıca meslek grupları, özellikleri ve bir ÇED raporu hazırlamak için bir firmanın asgari personel durumu şöyle olmalıdır;

Kurucu
En az bir yetkili personel
En az bir uzman
Diğer

S

ÇED'İn aşamalarına topluca bakıldığında neler görülür?

ÇED çalışmalarının oluşturan ana safhalara şöyle topluca bakıldığında aşağıdaki başlıklardan oluşmaktadır;

Hazırlık Çalışmaları ve Eleme
Kapsam ve Etkilerin Belirlenmesi
Çevrenin Mevcut Durumu ve Proje Alanının Analizi
Etkilerin Tanımlanması ve Değerlendirilmesi
Tahmin Edilen Etkilerin Ölçülmesi ve Modellenmesi
Alternatiflerin, Çözüm Önerilerinin Değerlendirilmesi
ÇED Raporunun Hazırlanması ve Sunumu
Katılım Karar Verme Süreci
ÇED sonrası, İzleme ve Denetleme Faaliyetleri

S

ÇED'in hazırlık çalışmaları ve projenin tanımlanması aşamasında hangi başlıklara dikkat edilmelidir?

ÇED'in hazırlık çalışmaları ve projenin tanımlanması aşamasında şu başlıklara dikkat edilmelidir;

Karar mercilerinin belirlenmesi

Proje koordinatörünün seçimi

Konuya ilişkin yasal ve teknik düzenlemelerin belirlenmesi

S

Biyotik nedir?

Biyotik bir bölgede yaşayan canlıların kendi veya diğer türlerle karşılıklı etkileşinlerini ifade eder. Örneğin beslenme, üreme, avlanma vb. gibi.

S

Abiyotik nedir?

Abiyotik, canlı organizmaların sürekli etkileşim içinde oldukları çevresel koşullardır. Örneğin ik- lim, toprak, sıcaklık, ışık vb. gibi.

S

Çevrenin mevcut durumu ve proje alanının analizinde ele alınacak en önemli konular nelerdir?

Çevrenin mevcut durumu ve proje alanının analizinde ele alınacak en önemli konular şu şekildedir:

Karasal Fiziksel Bileşenler
Deniz Fiziksel Estetik
Karasal Biyolojik Bileşenler
Karasal Fiziksel Bileşenler
Deniz Biyolojik Bileşenler

S

Bir ÇED raporunda bulunması gereken noktalar nelerdir?

Bir ÇED raporunda bulunması gereken önemli başlıkların bazıları şu şekildedir:

Proje konusu, tanımı ve hizmet amaçları,
Projede kullanılan üretim yöntemleri ve projenin kapasitesi,
Projede kullanılan ekipmanların miktarı, özellikleri ve ünitelerin konumu,
Projenin teknoloji alternatifleri ve alternatiflerin kabul edilebilirlik durumu,
Projenin sosyal ve ekonomik yönden önemi ve gerekliliği (finans kaynakları, projenin zamanlama tablosu, fayda-maliyet analizi, yöreye katkısı),
Projeye ilişkin ulusal ve uluslararası standartlar ve yasal durumlardır.

S

Fauna nedir?

Fauna, belirli bir coğrafi alanda bulunan hayvan türlerinin tümüdür.

S

Flora nedir?

Flora, belirli bir coğrafi alanda bulunan bitki türlerinin tümüdür.

S

Kommunite nedir?

Kommunite, belirli bir bölgede yaşayan birbirleriyle ilişki etkileşim halinde olan farklı türlere ait populasyonların tümüdür.

S

Popülasyon nedir?

Populasyon, belirli bir bölgede yaşayan aynı türe ait bireyler topluluğudur.

S

Değerli Ekosistem Bileşenleri (DEB) ne ifade eder?

Değerli Ekosistem Bileşenleri (DEB), projeyi öneren kuruluş, kamuoyu, bilim insanları veya değerlendirme sürecinde yer alan kamu idaresi tarafından kültürel değerlere veya bilimsel kaygıya dayalı önemli olarak kabul edilen çevrenin bir parçasıdır.

S

DEB'in seçiminde hangi hususlar öenmlidir?

Türkiye’deki ÇED Yönetmeliği korunması gereken alanlar konusunda belirli bir ölçüye kadar ele alınmaktadır. Fakat genel olarak, DEB’lerin seçiminde aşağıdaki hususlar daha da ağırlık kazanmıştır.

Bunlar:

Sahadaki, yerel ve bölgesel çalışma alanla- rındaki varlık düzeyi
Ekolojik önem
Yerli türler
Risk
Hassasiyet
Ekolojik sürdürülebilirlik
İnsan sağlığı
Sosyoekonomik önem
Koruma durumu
Veri mevcudiyeti
Toplum için kültürel miras özelliği bakımından önemi

S

ÇED çalışmalarında kullanılan yöntemleri sıralayınız?

ÇED çalışmalarında kullanılan bazı yöntemler şu şekildedir:

Örtmeler Yöntemi
Kontrol Listeleri Yöntemi
Etkileşim Matrisleri Yöntemi
Uyarlamalı Çevresel Değerlendirme Yöntemi

Enerji Kaynaklı Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) İçin Yasalar ve Uygulama Prensipleri