Sanayide Enerji Tasarrufu ve Çevre Üzerine Etkisi

Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (Organisation for Economic Co-operation and Development)’nün kısaltmasıdır. OECD, 14 Aralık 1960 tarihinde imzalanan Paris Sözleşmesi’ne dayanılarak kurulmuştur ve savaş yıkıntıları içindeki Avrupa’nın Marshall Planı çerçevesinde yeniden yapılandırılması amacıyla 1948 yılında kurulan Avrupa Ekonomik İşbirliği Örgütü’nün (OEEC) doğrudan mirasçısıdır.

TEP, 1 ton petrolün yakılmasıyla elde edilen enerjiye karşılık gelen miktardır. Bu da yaklaşık 107 kcal; 4,18.107 kJ veya 11,6.103 kWh’ye karşılık gelir.

Sankey Diyagramı : Bir sistemin enerji analizinde elde edilen sonuçların gösterildiği bir diyagramdır.

Enerji tasarrufuna yönelik olarak yapılabilecek ana çalışma başlıkları olarak şunlar belirtilebilir: • Elektrik enerjisi, • Isı enerjisi, • Mekanik enerji, • Proses enerjisi, • Madde geri kazanımı

Mevcut koşullarda en uygun ve en faydalı olacak durum optimum durum olarak nitelendirilir.

Sirkülasyon Pompası Tesisatta veya sistemde dolaşan akışkanın sürekli olarak sistemde dönmesini sağlayan pompadır.

Madde geri kazanımı kavramı ile sanayi tesislerindeki çeşitli atık ve proses sularının fiziksel, kimyasal ve biyolojik arıtmadan sonra tekrar kullanılması anlaşılmaktadır. Madde geri kazanımı, enerji tasarrufunun yanı sıra çevre kirliliği açısından da çok önemlidir. Çünkü prosesten atılan ve geri kazanılacak maddelerin çoğu aynı zamanda çevre kirleticidir.

Radyasyon: Işınım olarak da adlandırılan bu ısı geçişinde birbirini gören ve aralarında engel olmayan iki cisim arasındaki ışıma yoluyla gerçekleşen ısı geçişidir.

Konveksiyon: Birbirleri ile temas halinde olan bir akışkan ile bir katı cisim arasında gerçekleşen ısı geçişidir. Taşınım olarak da bilinmektedir.

Çimento endüstrisinde enerjiye ödenen bedel, toplam giderler içerisinde yaklaşık % 50’lik bir oranla en yüksek paya sahiptir.

Ön kalsilasyon uygulaması, çimentonun döner fırına pişirilmeye girmeden önce atık sıcak gaz ile ön pişirilmesi anlamına gelmekte olup fabrikaların birçoğunda kullanılmaktadır.

Döner fırın, ön ısıtıcı ve soğutucu ünite çıkışından atılan gazın enerjisinden yararlanmak için başlıca şu yollar önerilmektedir: • Elektrik enerjisi üretiminde kullanma, • Ham madde ve kömür kurutmada kullanma, • Filtre keki ve fırın cürufu kurutmada kullanma, • Petrol ya da suyun ön ısıtılmasında kullanma, • Bina ısıtmada, sıcak su ve buhar eldesinde kullanma

Fırın Cürufu: Çelik üretiminden oluşan atık maddedir. Aslında pek atık madde olmamasının ana sebeplerinden biri zemin güçlendirici madde olarak kullanılmasıdır. Üretilen 1 ton çelikten 300 kg cüruf oluşmaktadır.

Tras: TS 25’e göre kendisi hidrolik bağlayıcı vasfı olmayan fakat ince öğütülmüş kireç veya çimento gibi maddelerle sulu ortamda karıştırıldığı takdirde bağlayıcı maddeler teşkil edebilen ve karıştırıldığı çimentoya kimyasal mukavemet kazandıran volkanik bir kayaçtır. Bu nedenle çimentoya ne kadar çok katkı katılırsa o kadar az klinker pişirilmiş olur. Bu da enerji tüketimini ve dışarıya verilen salınımları azaltır.

Cam sanayisinde enerji ekonomisi amacıyla başlıca şu yollar önerilmektedir: • Fırın izolasyonu, • Bacadan atılan atık sıcak gazdan yararlanma, - Atık ısı kazanı kullanımı, - Bina ısıtılması ve sıcak su elde edilmesi, - Elektrik enerjisi üretilmesi, • Yakma havasının ön ısıtılması, • Oksijenle zenginleştirilmiş hava kullanımı

Karbon çevrimi, dünya kütlesinin 3 milyonda birine eşdeğer bir miktar ile ilgilenir. En önemli bölümü okyanuslarda özellikle de derin tabakalarda bulunur. Akımlar incelendiğinde her yıl yaklaşık 200 Gton karbondioksit oluştuğu görülmektedir. Bu, yakma, solunum ve fermantasyon işlemlerinin oldukça yüksek bir enerji miktarı ile ilgili olduğunu göstermektedir. Fermantasyon, bazı mikroorganizmaların enerji üretmek için yaptıkları yaşamsal faaliyettir. Oksijensiz solunum olarak da bilinmektedir. Bu değer yaklaşık olarak dünyadaki primer enerji tüketiminin 20 katına eşittir.

Azot çevrimi için başlıca stok; atmosfer, deniz kabuğu ve tortulu kayalardadır. Azot çevrimi temel olarak biyolojik tespit ve atmosferde tutma işlemlerini içermektedir. Atmosferde tutma yalnızca bir kıvılcımla yüksek derecede oluşan ve ısı koşullarında NO ve NO2’nin çok küçük miktarlarda tutulduğu şimşeklerde görülmektedir. Bunlar yeryüzüne nitrat ya da nitrit şeklinde ulaşırlar. Yanardağlar da aynı şekilde küçük miktarlarda da olsa azotoksitleri çıkarmaktadır. 

Kükürt çevrimi genel olarak tortulu kayalarda bulunan bir stoğu kapsamaktadır. Kükürt çevrimi üç akımla nitelendirilmektedir. Bunlar; bakteri emisyonları, deniz tuzlarının uçuşması ve yanardağların püskürtmesidir.

Oksijen çevrimi, oksijenin başlıca üç organik olmayan bileşimini içermektedir. Bunlar; su, oksijen ve karbondioksittir. Bu üç kimyasal madde de yeryüzünde bol miktarda bulunmaktadır.

Enerjinin rasyonel kullanımı, diğer bir deyişle enerjinin daha iyi yönetimi ile enerji tüketiminin kontrol altına alınması anlaşılmaktadır. Tüketimin azaltılması veya bunun sonucu olarak artışın önüne geçilmesi ile enerji kullanılabilirliği açısından olduğu kadar çevre açısından da bir iyileşme ortaya çıkmaktadır. Rasyonel enerji kullanımı yoluyla tasarruf edilen her enerji miktarına, üretilmeyen ve dolayısıyla çevreyi bozan etkileri ile uğraşılması gerekmeyen bir enerji olarak da bakılabilir. Enerji tasarrufu, gelişmekte olan ülkelerin daha çok dikkat etmesi gereken bir konu olup sanayinin yanı sıra pek çok alanda göz önüne alınabilecektir.