Avrupa Birliği ve Türkiye’de Çevre ve Enerji Politikaları

Kalite standartları, Maliyetler, Yaşam kalitesi, Siyasal bakış, Çevre kirliliği

• Çevrenin korunması ve çevre kalitesinin yükseltilmesi,
• Doğanın ve doğal kaynakların, ekolojik dengeye zarar vermeyecek şekilde işletilmesi,
• İnsan sağlığının korunması,
• Kalkınmanın kalite kurallarıyla paralellik içinde özellikle de yaşam çevresinin ve çalışma şartlarının geliştirilmesine yön verilmesi,
• Kent planlaması ve toprak kullanımında çevresel etkilerin dikkate alınması.

Birliğin en önemli ilkelerinden birisi de malların serbest dolaşımı ve rekabet politikasıdır. Çevre için alınan önlemlerin farklılığı maliyetlere de yansımaktadır. Bu durum rekabet ve serbest dolaşım ilkesini zedelemektedir. Bu anlamda çevre koruma önlemleri de birliğin bütün politikalarıyla uyumlu olmalıdır.

Birliğin çevre politikasında çevre ile ilgili zararların yerinde önlenmesi ilkesi vardır. Bu ilke, özellikle emisyon standartları için belirlenen sınırların su ve baca gazı atıklarında arttığı sektörlerde uygulanmaktadır. Birliğin çevre ile ilgili politikalarında kirliliği yaratan kişi ve kurumların buna ilişkin giderleri de karşılaması esası bulunmaktadır.

Yaşamın korunması, Suyun korunması, Havanın korunması, Ormanların korunması, Endüstriyel kirlilik kontrolü ve atıklar, Kimyasal ürünler, Radyasyondan korunma, İklim değişikliği, Gürültü

Çevre Genel Müdürlüğü (The Environment Directorate-General),
Avrupa Çevre Ajansı (European Environment Agency),
Avrupa Yatırım Bankası (European Investment Bank),
Avrupa Çevre İlkeleri (European Principles for the Environment -EPE).

Bilgilendirme hakkı, Fikri sorulma hakkı, Hükümetlerin kararını irdeleme hakkı, AB yasalarından yararlanma hakkı

Çevrenin korunması amacıyla en yaygın kullanılan araç çevre vergileri ve harçlar olarak ortaya çıkmıştır. Bunun amacı, konulan vergi ve harçların ortaya
çıkardığı mali baskı nedeniyle tüketim alışkanlıklarını kirliliğe yol açmayacak şekilde değiştirmektir.  

Kısa vadedeki yükümlülükler:
Müktesebat aktarımı için bir program kabul edilmesi,
Çevresel etki değerlendirme direktifinin yürürlüğe konulması ve uygulanması,
Çerçeve mevzuatının aktarılması ve uygulamaya başlanması,
Doğanın korunmasına ilişkin mevzuatın aktarılması ve uygulamaya başlanması,
Su kalitesine ilişkin mevzuatın aktarılması ve uygulamaya başlanması

Orta vadedeki yükümlülükler:
• Çevre korunmasının sağlanması için müktesebatın iç hukuka aktarılmasının tamamlanması,
• Veri toplanması dahil olmak üzere kurumsal, idari ve izleme kapasitesinin güçlendirilmesi,
• Sürdürülebilir kalkınma ilkelerinin diğer tüm sektörel politikalar ve bu politikaların uygulama yöntemleri ile bütünleştirilmesi.

Çerçeve mevzuat (ÇED ve çevresel bilgiye erişim de dahil),
Birliğin taraf olduğu uluslararası sözleşmelere ilişkin tedbirler,
Küresel kirliliğin azaltılması,
Biyolojik çeşitliliğin korunması amacıyla doğa koruma mevzuatı,
İç pazarın işleyişini sağlayan, ürün standartları türü önlemler.

Kyoto Protokolü, küresel iklim değişikliği ile mücadele etmek için BM’nin 1997’de Japonya’nın Kyoto şehrinde düzenlediği çevre toplantısında katılımcı hükümetler tarafından kabul edilen bir anlaşmadır.

Kyoto Protokolünün temel hedefi, atmosferdeki sera gazı yoğunluğunun iklimi tehdit etmeyecek seviyelerde tutulmasını sağlamaktır.

• Yenilenebilir enerji payını 2010 yılında %
20’ye çıkarmayı,
• Enerji verimliliğinde % 20’lik bir iyileşme
sağlamayı,
• Ulaşımda 2010 yılı için biyoenerji payını %
10’a çıkarmayı,
• Sera gazı emisyonlarını ise 2020 yılına kadar 1990 seviyesine göre % 20 azaltmayı
hedeflemiştir.

Bu esneklik mekanizmasına göre, emisyon hedefi belirlemiş bir ülke, emisyon hedefi belirlememiş diğer bir ülkede, emisyon azaltıcı projelere yatırım yaparsa, emisyon azaltma kredisi kazanır ve bu krediler toplam hedeften düşülür.

• Tüketicilere daha yüksek kalitede kesintisiz ve daha ucuz enerji sağlanması,
• Rekabet gücü, enerji arzının güvenliği ve çevrenin korunması arasında bir denge sağlamak,
• Toplam enerji tüketiminde kömürün payını korumak, doğalgazın payını arttırmak,
• Nükleer enerji santralleri için azami güvenlik şartları sağlamak,
• Yenilenebilir enerji kaynaklarının payını arttırmak.

Bu çalışmaları tarih sırasına göre şöyle sıralayabiliriz:
• Enerji Verimliliği Kanunu (2 Mayıs 2007)
• Binalarda Isı Yalıtım Yönetmeliği (9 Ekim 2008)
• Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Arttırılmasına Dair Yönetmelik (25 Ekim 2008)
• Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği (5 Aralık 2008)
• 5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunu Kapsamında Yapılacak Yetkilendirmeler, Sertifikalar, Raporlamalar ve Projeler Konunda Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ (6 Şubat 2009)

Yapılarda enerjinin rasyonel kullanımı, sanayide
enerjinin rasyonel kullanımı, ulaşımda enerjinin
rasyonel kullanımı, yeni kojenerasyon santralleri.

1. Birlik ekonomisini ve toplumsal refahı bozacak enerji sıkıntısı riskini azaltmak için enerji arzının güvenliği politikası,
2. Toplumsal refahı arttırmak, endüstrinin rekabet gücünü yükseltmek için enerji maliyetlerini düşürmek amacıyla, rekabetçi enerji sistemi politikası,
3. Hem enerji üretiminde hem de son kullanım alanları bakımından çevresel dengeleri gözetmek amacıyla çevrenin korunması politikası.

Emisyon ticareti mekanizması ile emisyon hedefi belirlemiş ülkelerin taahhüt ettikleri indirimi tutturmak için, ilave olarak kendi aralarında emisyon ticareti yapabilmelerine olanak sunulmuştur. Buna göre, sera gazı emisyonunu beklenenden daha fazla düşüren bir ülke, yaptığı fazladan emisyon indirimini bir diğer ülkeye satabilmektedir.