ENERJİ TASARRUFU VE ÇEVRE - Deneme Sınavı - 11

Ton petrol eşdeğeri (TEP), 1 ton petrolün yakılmasıyla elde edilen enerjiye karşılık gelen miktardır. Bu da yaklaşık 107 kcal; 4,18.107 kJ veya 11,6.103 kWh’ye karşılık gelir. Genel olarak 1000 $ hasıla başına tüketilen TEP miktarı, uluslararası literatürde enerji yoğunluğu olarak tanımlanmaktadır.  Doğru cevap C'dir.

Ülkemizde sanayide kullanılan enerjinin yaklaşık olarak % 60’ı demir-çelik, çimento, cam, seramik sanayinde kullanılmaktadır. Kyoto Protokolü’nün de devreye girmesinden sonra sera gazı, karbondioksit azaltılmasıyla ilgili yapılması gereken çalışmalarda enerji yoğun sanayi sektörleri öncelikli olarak değerlendirmeye alınmalıdır. Tüm sanayi sektörleri içerisinde en yüksek enerji yoğunluğuna sahip sanayi sektörü çimentodur. Şıklarda verilen sektörlerin sırasıyla ortalama enerji yoğunluğu değerleri şunlardır:

Doğru cevap C'dir.

Demir-Çelik sektöründe bilgisayarlı süreç denetimiyle kontrol edilen süreçler şunlardır:

Damıtma ise petrol arıtımı sektöründe kullanılan bir süreçtir. Doğru cevap D'dir.

Sirkülasyon pompası, tesisatta veya sistemde dolaşan akışkanın sürekli olarak sistemde dönmesini sağlayan pompadır. Pompalar, sanayi tesislerinde çok sayıda kullanılan mekanik elemanlardan birisidir. Tesisatta kullanılan sirkülasyon pompaları düşük güçlü olsalar da sürekli olarak çalıştıklarından toplamda tükettikleri elektrik enerjisi yüksektir. Doğru cevap A'dır.

Çimento sanayinde döner fırın, ön ısıtıcı ve soğutucu ünite çıkışından atılan gazın enerjisinden yararlanmak için başlıca şu yollar önerilmektedir:

Doğru cevap E'dir.

Demir-çelik endüstrisi hemen hemen her ülkenin temel endüstrisi olarak yoğun enerjiyi harcayan bir koldur. Entegre bir demir-çelik endüstrisinde üretimin her kademesindeki enerji harcamaları %30~35 mertebesindedir. Hurdadan mamul çeliğe kadar olan safhalarda bir ton ham demir için gerekli kok kömürü ihtiyacı 900 kg değerinden 400~450 kg’a kadar düşürülmüştür. Bu düşme kömürün öğütülmesi ve sınıflandırılması, kendiliğinden sinterleşme olayının gerçekleşmesi, fuel-oil püskürtme, yüksek basınçta çalışma, yeni büyük yüksek fırınların yapımı, sıcak proses havası sıcaklığının 1200°C’ye yükseltilmesi ve bu havanın neminin düşürülmesi gibi teknolojik gelişmeler yardımıyla sağlanmıştır. Doğru cevap E'dir.

68500 MJ/gün= 68500000 kJ/gün dür.

68500000/5260 = 13023 kg motorin/gün

Doğru cevap B'dir.

52000 MJ/gün= 52000000 kJ/gün dür.

52000000/42705 = 1218 kg fuel − oil/gün

Doğru cevap C'dir.

Doğada genel olarak bilinen 5 doğal çevrim vardır. Bunlar; su, karbon, azot, kükürt ve oksijendir.

Karbon çevrimi, dünya kütlesinin 3 milyonda birine eşdeğer bir miktar ile ilgilenir. En önemli bölümü okyanuslarda özellikle de derin tabakalarda bulunur. Akımlar incelendiğinde her yıl yaklaşık 200 Gton karbondioksit oluştuğu görülmektedir. Bu, yakma, solunum ve fermantasyon işlemlerinin oldukça yüksek bir enerji miktarı ile ilgili olduğunu göstermektedir. Fermantasyon, bazı mikroorganizmaların enerji üretmek için yaptıkları yaşamsal faaliyettir. Oksijensiz solunum olarak da bilinmektedir. Bu değer yaklaşık olarak dünyadaki primer enerji tüketiminin 20 katına eşittir. Doğru cevap D'dir.

Kükürt oksit emisyonlarına karşı çeşitli yollarla önlem alınması, çevre açısından önemli sonuçlar ortaya çıkaracaktır. Kükürt oksit emisyonlarını azaltacak başlıca önlemler olarak şunlardan söz edilebilir:

Doğru cevap E'dir.

Pasif ev Almanca “Passivehausen” kelimesinden ismini almaktadır. Pasif evler çok iyi yalıtılmış ve yıllık ısıtma ihtiyacı çok düşük olacak şekilde planlanmış binalardır.

Tüm sanayi sektörleri içerisinde en yüksek enerji yoğunluğuna sahip sanayi sektörü ise demir-çelik ve çimentodur. Doğru yanıt B'dir.

Sanayide kullanılabilecek enerji verimliliğini iyileştirme olanaklar şunlardır: 1. Enerji verimli lambalar kullanmak. 2.Enerji verimli ışık kaynakları kullanmak. 3.Geceleri ayarlama yapmak. 4.Gerekmeyen ekipmanları kapatmak. 5.Kompresöre hava girişini daha soğuk yerden yapmak. 6.Buhar ve basınçlı hava sistemlerindeki hava kaçaklarını yok etmek. 7.Fazla havayı kontrol etmek. 8.Tesis güç faktörünü optimize etmek. 9.Tanklar, hatlar ve proses ekipmanını yalıtmak. 10.Enerji verimli elektrik motorları kullanmak. 11.Yakma havasını ön ısıtmak. 12.Basınçlı hava ve buharın basıncını düşürmek. 13.Duvarlar, çatılar, tavanlar ve kapıları yalıtmak. 14.Hava kompresöründen ısı geri kazanmak. 15.Giriş kapılarını yalıtmak. 16.İklimlendirme cihazlarına ekonomizör koymak. 17.Radyant ısıtıcı kullanmak. 18. Kondensle kazanı geri beslemek. 19. Açık ısıtılan tankların üstünü kapatmak. 20. Enerji ihtiyaçlarını azaltmak için ürün tasarımını değiştirmek. 21. Hacim egzoz sistemleri için atık ısı geri kazanımını araştırmak. 22. Pik talebi düşürmek için işleri zamanlamak. 23. Spot (yerel) havalandırma yapmak. Doğru yanıt B'dir.

Enerji tasarrufuna yönelik olarak yapılabilecek ana çalışma başlıkları olarak şunlar belirtilebilir: •Elektrik enerjisi, •Isı enerjisi, •Mekanik enerji, •Proses enerjisi, •Madde geri kazanımı. Doğru yanıt E'dir.

Cam sanayisinde enerji ekonomisi amacıyla başlıca şu yollar önerilmektedir: •Fırın izolasyonu, •Bacadan atılan atık sıcak gazdan yararlanma (Atık ısı kazanı kullanımı, Bina ısıtılması ve sıcak su elde edilmesi, Elektrik enerjisi üretilmesi), •Yakma havasının ön ısıtılması, •Oksijenle zenginleştirilmiş hava kullanımı. Doğru yanıt A'dır.

70000 MJ/gün=70000000 kJ/gün'dür. 70000000 kJ/gün'ün kullanılan motorinin alt ısıl değeri olan 5260 kJ/kg'a bölünmesi sonucunda fabrika bacasından atılan enerjinin motorin karşılığı yakıt eşdeğeri 13307 kg motorin/gün'dür. Doğru yanıt D'dir.

50000 MJ/gün=50000000 kJ/gün'dür. 50000000 kJ/gün değerinin kullanılan fuel-oilin alt ısıl değeri olan 42705 kJ/kg'a bölünmesi sonucunda fabrika bacasından atılan enerjinin fuel-oil karşılığı olan yakıt eşdeğeri 1170 fuel-oil/gün'dür. Doğru yanıt A'dır.

Doğada genel olarak bilinen 5 doğal çevrim var-dır. Bunlar; su, karbon, azot, kükürt ve oksijendir. Doğru yanıt E'dir.

Kükürt oksit emisyonlarına karşı çeşitli yollarla önlem alınması, çevre açısından önemli sonuçlar ortaya çıkaracaktır. Kükürtoksit emisyonlarını azaltacak başlıca önlemler olarak şunlardan söz edilebilir:

Doğru yanıt B'dir.

Çimento endüstrisinde yakıt tüketimini ve buna ödenen bedeli azaltmak için alternatif yakıtlar üzerinde de çalışmalar yapılmaktadır. Düşük kalorili kömürler, araba lastikleri, tehlikeli madde atıkları, bitümli şist, hatta şehir çöpleri bile alternatif yakıt olarak kullanılabilmektedir. Doğru yanıt C'dir.