ENERJİ EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 15

Basınçlı havanın maliyeti, elektrik fiyatının 10 katına kadar çıkabildiği için oldukça yüksek maliyetli bir kaynaktır. Yüksek maliyeti, birçok sisteme göre güvenli olmasından dolayı çoğu zaman göz ardı edilmektedir.

Kendi kendine tutuşma riski olmadığı için sıcak ortamlarda rahatlıkla kullanılabilmektedir.

Diğer tüm seçenekler deplasmanlı kompresör örnekleridir.

Vidalı Kompresör, iki veya daha çok şaftlı kompresörlere örnektir.

Küçük titreşim hareketleri vardır. Sessiz çalışırlar. Gövdelerinde ise içlerine havayı alan kanatlar mevcuttur.

İlgili çıkış debisi ve basıncı yalnızca pistonlu kompresör tarafından sağlanabilir.

Özgül güç tüketimi: Birim hava debisi başına kullanılması gereken kompresör gücü olarak tanımlanmaktadır.

Basınçlı hava kullanılan uygulamalarda hava içerisinde yağ olması istenmez. Bu sebeple basınçlı hava filtreleri kullanılır.

ppm (Parts Per Million): Bir karışım içerisindeki madde miktarının milyonda birlik bölümüdür.

Basınçlı hava, endüstride başlıca şu amaçlar için kullanılır:
• Bir cismin konumunu değiştirmede
• Yağ, boya gibi malzemelerin istenilen yere püskürtülmesinde
• Pnömatik yol kullanılarak malzemelerin taşınmasında
• Enerji kaynağı olarak

Yer değiştirmeli kompresörlerde, belirli bir süre içerisinde silindir içerisine belli bir miktar hava alınır.
Hava silindir içerisindeki hacim azaltılarak sıkıştırılır. Sıkıştırılmış olan hava, ihtiyaç duyulan yerlere yollanır. Tasarımlarına göre genelde dörde ayrılmaktadır. Bunlar; pistonlu, rotary, vidalı ve diyaframlı kompresörlerdir.

ppm (Parts Per Million) : Bir karışım içerisindeki madde miktarının
milyonda birlik bölümüdür.

Yüksüz güç tüketimi: Kompresörün boşta çalıştığı durumlarda çektiği güç olarak tanımlanır.

1. kompresör için;

Tam

100*2000*0,70= 140000 kWh

Boşta

25*2000*0,30= 15000 kWh

Toplam= 140000 + 15000 =155000 kWh 

2. kompresör için;

Tam 

100*2000*0,70=140000 kWh

Boşta

10*2000*0.30 =6000 kWh

Toplam 

140000 + 6000 = 146000 kWh

Projelendirme esnasında sistemin uzun ömürlü, verimli işletilmesi ve enerji tasarrufu amacıyla alınabilecek bazı önlemler vardır. Bu önlemler aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
• Basınçlı hava sistemini ihtiyaç duyulan basınçtan daha yüksek basınçta beslemek enerji tüketimini
ciddi oranda artırır.
• Yukarıdan çekilen yatay boru hatları havanın akış yönüne %1-2 arasında bir eğimle, 1 metrede 1-2 cm alçalarak gitmelidir.
• Tesisatta kullanılacak olan boruların uzunlukları minimum seviyede tutulmalıdır. 
• Havanın taşınması mümkün olduğunda düz borular ile yapılmalıdır.Dirseklerde büyük kayıplar meydana gelmektedir. Dirsek kullanılmasının gerekli olduğu durumlarda, dönüş çapları, borunun iç yarıçapının en az on katı olmalıdır.

Basınçlı havanın yaygın olarak kullanıldığı bazı işlemler şu şekildedir:
• Transfer işlemleri: Bir parçanın bulunduğu yerden başka bir yere üfleyerek sürüklenmesi.
• Soğutma işlemleri: Sıcak parçaların üzerine hava üflenerek soğutulması.
• Temizleme işlemleri: Çalışanların üzerindeki toz ve talaş temizliği, tezgah temizliği.
• Kurutma işlemleri: Yıkanmış olan parçaların üzerindeki suyun üflenerek kurutulması.
• Ayırma işlemleri: Konveyör üzerinde ilerleyen hatalı ürünlerin üflenerek atılması.

Kaplin: Bir hareketi diğer bir ekipmana iletmek için kullanılan makine parçasına denir.

Özgül güç tüketimini bulmak için soruda verilen kompresörün 100 lt/sn başına güç tüketiminin 40 kW olduğu bilgisinden yararlanılır.

40/100 = 0.4 kW (lt/sn)

Fanlarda yapılacak olan enerji tasarrufu çalışmaları değerlendirilirken fanın hangi uygulama için kullanılacağı göz önünde bulundurulmalıdır.
Fanlara verilen enerji hava kanallarında tüketilmektedir. Bu yüzden tasarruftan önce, kanal sistemi projelendirilirken optimum enerji maliyeti oluşturacak şekilde tasarlanmalıdır. Binalarda bulunan mekanik tesisatlarda; klima-santral fanları, kule fanları ve havalandırma fanları gibi farklı amaçlar için kullanılan fanlar mevcuttur. Buralarda kullanılan fanlar genellikle sabit debilidir. Hava ihtiyacının değişkenlik gösterdiği yerlerde değişken debili fanların kullanılması büyük enerji tasarrufu sağlamaktadır. Eğer uygulamada sabit debili fan kullanılmışsa, bunu değişken debili fanlarla değiştirme olanağı yoktur. Devir sayısı değiştirilerek, fan debisi ayarlanmalıdır:
• Debi, fanın devrine bağlı olarak değişkenlik gösterir ve devirle doğru orantılı olarak değişir.
• Fan basıncı devir değişim oranının karesiyle, fanın çektiği elektrik gücü ise devir değişim oranının küpü ile orantılı olarak değişir.

Fanın devir sayısını değiştirerek debi %20 azaltılırsa güç %50, basınç ise %36 azalır.

Yüksek maliyet