ENERJİ EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 14

Verilen sembol ısıtma tesisatı elemanlarından brülöre aittir. Brülörler, yakıtı hava ile karıştırma, yanma ve kazanın yanma odasına sevk edilmesinde görev alan cihazlardır. Yakıtın hâl durumuna (katı, sıvı, gaz) göre çeşitli brülör tipleri vardır. Doğru cevap D'dir.

Günümüzde ekonomi açısından termostatik vanalar tercih edilmektedir. Termostatik vanalar ile su debisini ayarlamak mümkündür. Büyük valf ihtiyacı var ise sürgülü
valf kullanılabilmektedir. Sürgülü vanaların diğer adı şiber vanalardır. Bu tip vanalar akışa karşı diğer vanalara göre daha az direnç gösterir ve montaj boyları kısadır. Küresel vanalar, kolay aç-kapat özelliği ve sızdırmazlık nedeniyle tercih edilir. Daha büyük çaplı borularda kelebek vana, küresel vanaya göre ucuz olması sebebiyle şiber vanaların yerini almıştır. Geri dönüşsüz valf (çekvalf) içinden geçen akışkanın geri dönüşünü engellemek için kullanılır. Bu tip valf içinde bulundurduğu klepe ile akışın tek yönde iletilmesini sağlar. Doğru cevap B'dir.

Merkezî ısıtma sistemleri, bir blok altında bulunan kalorifer dairesinin bir veya birkaç binanın ısıtıldığı sistemlerdir. Kalorifer dairesindeki kazanda ısıtılan sıcak su borular yardımıyla dairelere ulaştırılmaktadır. Yaygın olarak şehirlerde bina altına yerleştirilen sıcak sulu kazan ile merkezî ısıtma sistemi kullanılmaktadır.

En az yakıt tüketimi tüm yapının sürekli olarak ısıtıldığı durumlarda merkezî sistemlerde ortaya çıkmaktadır. Kazanların cihaz verimleri genelde kombilere göre daha yüksek seviyelerdedir. Doğru cevap E'dir.

Suyun gidiş dönüş boru sayısına göre ısıtma sistemleri, çift borulu ısıtma sistemi ve tek borulu ısıtma sistemi olarak ikiye ayrılmaktadır. Suyun binadaki dağıtma ve toplama şekline göre ısıtma sistemleri üçe ayrılmaktadır. Bunlar; alttan dağıtmalı, alttan toplamalı ısıtma sistemi; üstten dağıtmalı alttan toplamalı ısıtma sistemi; üstten dağıtmalı üstten toplamalı ısıtma sistemleri.

Alttan dağıtmalı, alttan toplamalı ısıtma sisteminde; gidiş hattında bir gidiş kollektörü, dönüş hattında ise bir dönüş kollektörü bulunur.

Yerden ısıtma sistemlerinin kullanım yerleri; konut, cami, mescit, hangar, spor salonu gibi büyük hacimli mekanlarda, cam yüksekliği fazla olan mekanlardan, kapalı yüzme havuzlarının zemin ısıtmasında, hamam ısıtmada, çatı ve buzlanma tehlikesi olan rampalarda ve yollarda kullanılmaktadır. Yerden ısıtma sistemlerinin avantajı büyük hacimli mekanları konforlu bir şekilde ısıtmasıdır.

Sanayi tesisi gibi büyük hacimlerin ısıtılmasında ise radyant ısıtıcılar kullanılır. Doğru cevap B'dir.

Yerden ısıtma sisteminin olumlu yönlerinden bazıları şunlardır:

Katlar arasına uygulanan ısı geçişini azaltmak ve verimi artırmak için kullanılan yalıtım malzemesi aynı zamanda su yalıtımını değil ses yalıtımını da sağlamaktadır.

Doğru cevap C'dir.

"Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği" gereğince yeni yapılmakta olan ve mevcut binalar 2000 metrekare ve üzeri kapalı alana sahip ve merkezî sistemle ısınıyorlarsa ısı paylaşım sisteminin kullanılması zorunlu hâle gelmiştir. Bu sistemin getirisi, her bir dairede yaşayan kişinin istediği odanın sıcaklığını ayrı ayrı ayarlayabilmek ve sabit sıcaklıkta tutabilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Ekonomi paneli ile kazan kontrolünde sağlanan bazı özellikler aşağıda verilmiştir.

Doğru cevap E'dir.

Isıtma sistemlerinde kullanılan kontrol cihazları ve sistemleri; oda termostatı, termostatik radyatör vanası, kazan termostatı, pay ölçer, tam otomatik sistemli kazan kontrolü, yakma yönetim sistemleri ve motorlu vanalarla sistem veya zon kontrolüdür. Doğru cevap D'dir.

Isıtıcı Elemanlar
Isıtıcı elemanlar bulundukları ortamı ısıtmak
amacı ile kullanılır. Sıcak suyun enerjisinin ortama
verilmesi amacıyla, kazan, kat kaloriferi ya da kombi vasıtası ile sıcak suyun ortama ulaştırması sağlanır. Radyatörler yaygın kullanıma sahiptir. Radyatör dışında kullanılan diğer elemanlar: konvektör,
radyant ve çıplak borulardır.
Radyatörler kazandan gelen sıcak suyun enerjisini ortama ışınım ve ya taşınım yolu ile aktarmasında rol alır. Yaygın kullanılan ısıtma sistemlerinde kazandan ortama gelen suyun sıcaklığı
90°C, ortamdan kazana giden suyun sıcaklığı
70°C olarak tasarlanmıştır. Radyörlerden geçen
bu sıcak su ile radyatör yüzeyleri ortalama 80°C
olmaktadır. Üretici firmalar, radyatörlerin ısıl güç
değerlerini kataloglarında bulundurmaktadırlar.
Kullanılan malzeme, radyatörlerin ömrünü belirlemektedir. Korozyon dayanımı açısından döküm
radyatörler tercih edilmektedir. Üretici firmalar
döküm radyatörler için elli yıllık kullanımın garantisini vermektedir. Günümüzde kullanılan panel radyatörler için verilen ömür 15-20 yıl arasında olmaktadır.
Konvektörler bir çeşit boru tipi olan kanatlı
borulardan oluşmaktadır. Baca etkisi oluşturması
için bir kasa içinde bulunmaktadır. Radyatör çalışma prensibine benzer. Konvektörün alt tarafından
giren soğuk hava kanatlı borular arasından geçerken ısınır ve yükselerek kasanın üst kısmından odaya doğru verilir. Kanatlı borular ile temas olmadığından ve bir kasa içinde muhafaza edildiğinden su
sıcaklığı 90°C’nin üzerine çıkmaktadır. Konvektörler endüstride buhar, kaynar su veya 90°C’nin üzerinde sıcak su olarak kullanılır. Konvektörler, hava
sirkülasyonu ve fan kullanımı ile de uygulamada
kullanılmaktadır.
Radyant ısıtıcılar, doğal gazlı ve sıcak sulu
radyant ısıtıcılar olmak üzere iki tiptir. Bu ısıtıcılar
sanayide büyük hacimleri ısıtmak amacı ile kullanılır. Bu tür uygulama, tavan yüksekliğinin 6 metreyi geçtiği ve büyük hacimli atölyelerde yaygındır.
Bu ısıtıcılar hava ortamından ziyade direkt olarak
ısıtılacak cismi ısıtır. Isınan yüzeylerden ısının hava
ortamına geçişi taşınım yolu ile olmaktadır. Açık
alevli ve boru radyant ısıtıcılar, endüstride görülen
tipleridir.
Çıplak borular en basit şekilde olan ısıtıcı elemandır. Düz boru ve kanatlı boru olarak iki tipte
uygulanır. Temizlik ve uygulamanın kolay olması
açısından düz borular tercih edilir. Çıplak borular
genel olarak sera ve fabrikalarda kullanılır. Çıplak
borunun verimini artırmak için kesit alanı büyütülebilir ve aynı zamanda kanat ekleme uygulaması
da yapılabilir.
Genleşme depoları, suyun sıcaklığından kaynaklı hacim değişikliğinden dolayı depolandığı
yer olarak tasarlanmaktadır. Sıcak sulu sistemlerinde suyun sıcaklığı gidiş ve dönüşte farklı değerler gözlenebilir. Yaygın uygulamalarda 90/70
görülürken bazı uygulamalarda 80/60 ve 40/30

Radyatörler kazandan gelen sıcak suyun enerjisini ortama ışınım ve ya taşınım yolu ile aktarmasında rol alır

Konvektörler bir çeşit boru tipi olan kanatlı borulardan oluşmaktadır. Baca etkisi oluşturması için bir kasa içinde bulunmaktadır. Radyatör çalışma prensibine benzer.

Radyant ısıtıcılar, doğal gazlı ve sıcak sulu radyant ısıtıcılar olmak üzere iki tiptir. Bu ısıtıcılar sanayide büyük hacimleri ısıtmak amacı ile kullanılır. Bu tür uygulama, tavan yüksekliğinin 6 metreyi geçtiği ve büyük hacimli atölyelerde yaygındır. Bu ısıtıcılar hava ortamından ziyade direkt olarak
ısıtılacak cismi ısıtır. Isınan yüzeylerden ısının hava
ortamına geçişi taşınım yolu ile olmaktadır. Açık
alevli ve boru radyant ısıtıcılar, endüstride görülen
tipleridir.

Çıplak borular en basit şekilde olan ısıtıcı elemandır. Düz boru ve kanatlı boru olarak iki tipte
uygulanır. Temizlik ve uygulamanın kolay olması
açısından düz borular tercih edilir. Çıplak borular
genel olarak sera ve fabrikalarda kullanılır. Çıplak
borunun verimini artırmak için kesit alanı büyütülebilir ve aynı zamanda kanat ekleme uygulaması
da yapılabilir.

Genleşme depoları, suyun sıcaklığından kaynaklı hacim değişikliğinden dolayı depolandığı
yer olarak tasarlanmaktadır. Sıcak sulu sistemlerinde suyun sıcaklığı gidiş ve dönüşte farklı değerler gözlenebilir. Yaygın uygulamalarda 90/70
görülürken bazı uygulamalarda 80/60 ve 40/30

Hava ayırıcıları, tesisatta bulunan havanın atılması amacıyla kullanılır. Hava abarcıkları, tesisata su dolumu sırasında oluşur. Ayrıca tesisatta bulunan sıkışmış havanın atılması için hava ayırıcıları kullanılır.

Pislik ayırıcalar tesisat içerisinde bulunan kalıntı, tortu ve pisliğin temizlenmesi amacı ile kullanılmaktadır. Tesisatta bulunan suyun yanında
kum, pas, kireç gibi maddeler de gözlenmektedir.
Sık karşılaşılan sorunlardan biri de yeni tesisatlar
da tesisat öncesinde açıkta bekletilen borulardan
dolayı boruların içinde pas gözlenir.

Borular, tesisata yerleştirildikten sonra sızdırmazlık testi yapılmalı ve bağlantı noktalarında su
kaçağı olup olmadığına dair test edilmelidir.

Brülörler, yakıtı hava ile karıştırma, yanma
ve kazanın yanma odasına sevk edilmesinde görev
alan cihazlardır. Yakıtın hâl durumuna (katı, sıvı,
gaz) göre çeşitli brülör tipleri vardır. Günümüzde
alternatif yakıtlarının kullanımının artması sebebi
ile pelet ve kömür tozu yakan brülörlerin gelişimi
artmıştır. Sıvı yakıt yakılmasını sağlayan brülörler
yakıtı yakmak amacıyla pülverize eder ve uygun
oranda hava ile karıştırılıp yakıldıktan sonra yanma
odasına taşınması sağlanır.

Döküm kazanlar ömür açısından avantajlı olup 30 yıla kadar kullanılabilmektedir. Döküm kazanlar, ısıl ataletlerinin yüksek olması nedeni ile geç ısınıp geç soğur. Çelik kazanlar ise çabuk ısınıp çabuk soğurlar. Fiyat açısından değerlendirildiğinde çelik kazanlar döküm kazanlardan daha ucuzdur. Ömür açısından bakıldığında ise kullanım durumuna bağlı olmakla beraber çelik kazanların ömrü döküm kazanlardan daha azdır. Çelik kazanların tamir ve bakımı daha kolay olmasına rağmen korozyona karşı daha hassastırlar. Düşük sıcaklıklarda çalıştırılan çelik kazanlarda korozyon artmaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.