ENDÜSTRİ SOSYOLOJİSİ

Islahı Sanayi Komisyonu’nun kurulması

Sanayileşme, hammaddelerin üretim faktörleri aracılığıyla ürünlere dönüştürüldüğü düşünsel faaliyetlerdir.

ara malların ve yatırım mallarının dağılımının yatırım malları aleyhine genişlemesidir

sanayileşmenin gerekliliği konusundaki kafa karışıklığıdır

Sanayide gayrı müslim azınlıkların ağırlığı oldukça hafiftir; ancak yabancı sermayenin sanayi sektöründeki payı oldukça yüksektir.

I. Dünya Savaşı sırasında, eğitimli nüfusun azalmaması.

şeker

Ziraat Bankası

Türk plancılığının temel özellikleri şunlardır: a) Doktriner değil pragmatik amaçlıdır. b) Yüksek büyüme hızı ve sanayileşme öncelikli hedeftir. c) Türkiye’nin dışa bağımlılığını ortadan kaldırmaya yönelik olarak ithal ikameci bir sanayileşme stratejisi öngörülmektedir d) Planlarda kamu kesimi yatırımlar yoluyla doğrudan, özel kesim ise teşvik, özendirme ve koruma politikaları yoluyla makroekonomik yapının tümü planlanmaktadır. e) Planlarda amaç bolluğu söz konusudur.

Piyasa mekanizmasının işlerliğini sağlamak ve bunun önündeki engellerin kaldırılması suretiyle ekonominin yeni koşullara adaptasyonunu hızlandırmaktır açıklaması tek doğru seçenektir.

Sanayileşmenin geniş tanımı olarak ifade edilen yaklaşıda iktisadi, sosyal ve kültürel ögeleri içermesi nedeniyle ölçülmesi ve mukayese edilmesi daha güçtür. Bu nedenle sanayileşme kavramı genellikle dar anlamında kullanılmaktadır. Bu nedenle IV numaralı ifade sanayileşme kavramı ile ilgili olarak yanlış bilgi içerdiğinden bu ifadenin yer almadığı seçenek sorunun doğru yanıtı olacaktır.

Sanayileşmenin temel göstergeleri; milli gelirde sanayi sektörünün payının artması, toplam istihdamda sanayi sektörünün oranının genişlemesi, ihracat içerisinde sanayi ürünlerinin payının yükselmesi ve imalat sektöründe tüketim, ara malların ve yatırım mallarının dağılımının yatırım malları lehine genişlemesidir.

Gelişen milliyetçilik akımlarının da etkisiyle sanayileşme alanında dışa bağımlılığın ortadan kaldırılması ve yerli sanayinin geliştirilmesine yönelik olarak çeşitli girişimlerde bulunulmuştur. Bunlardan birincisi 1863 yılında kurulan Islahı Sanayi Komisyonudur.

Yabancı girişimcilerin Osmanlı topraklarına yönelik yatırımları, dış borçlanmanın artmasıyla yükselmiştir. Ancak bankacılık, ulaşım ve ticaret gibi kârlı alanlara yatırım yapılmasından dolayı sanayi sektörü içerisindeki yabancı sermaye payı oldukça düşük kalmıştır.

Cumhuriyet döneminde teşviklerle geliştirilmeye çalışılan ilk sanayi alt sektörü, şeker üretimidir; çünkü şekere yönelik talep yüksektir ve ham maddesi de yurt içinde üretilebilmektedir.

Cumhuriyet’in modern kapitalist bir ekonomi inşa etmek için gerekli gördüğü mekanizmanın iktisadi kökleri, 1923 yılında düzenlenen Türkiye İktisat Kongresi’nde oluşmuştur.

Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB), bu dönemde sanayi sektöründeki özel girişimciliğe finans ve teknik destek sağlamak üzere kurulmuş ilk özel yatırım ve kalkınma bankasıdır. TSKB, 1950’li yıllarda ticari sermayenin sanayi kesimine yönlendirilmesinde önemli bir rol oynamıştır.

1950’li yılların ikinci yarısında ortaya çıkan ekonomik darboğazların giderilmesi konusunda geniş kesimlerin üzerinde ittifakla kabul ettiği görüş, plancılıktır. Bu kesimler, plancılık sayesinde ekonomik istikrarsızların önüne geçileceği beklentisi içerisindedirler. Sanayi kesiminin plancılığı savunmasının arkasındaki temel yaklaşım; sanayileşmenin birincil hedef olarak belirlendiği ithal ikameci bir stratejiye, yerli sanayicileri geniş bir iç pazarda rahatlıkla hareket etme imkânı sağlamasına ve yurt içi üretim nedeniyle sağlanan döviz tasarrufunun dış ödeme güçlüklerini ortadan kaldırmasına dayanıyordu. Planlamayı savunan diğer bir kesim ise dış kredi çevreleridir. Planlamayı savunan kesimlerden biri de kamu bürokrasisidir. Planlamayı savunan kesimler arasında akademik camia da yer almaktadır.

Türk plancılığının temel özellikleri şunlardır: a) Doktriner değil pragmatik amaçlıdır. b) Yüksek büyüme hızı ve sanayileşme öncelikli hedeftir. c) Türkiye’nin dışa bağımlılığını ortadan kaldırmaya yönelik olarak ithal ikameci bir sanayileşme stratejisi öngörülmektedir d) Planlarda kamu kesimi yatırımlar yoluyla doğrudan, özel kesim ise teşvik, özendirme ve koruma politikaları yoluyla makroekonomik yapının tümü planlanmaktadır. e) Planlarda amaç bolluğu söz konusudur. Bu bilgiye dayanarak I ve V numaralı ifadeler yanlış bilgi içerdiğinden bu ifadelerin yer almadığı seçenek sorunun doğru yanıtı olacaktır.

24 Ocak 1980 Kararları’nın temel amaçları şu şeki  Bunlardan birincisi piyasa mekanizmasının işlerliğini sağlamak ve bunun önündeki engellerin kaldırılması suretiyle ekonominin yeni koşullara adaptasyonunu hızlandırmaktır. İkincisi amaç, enflasyonist eğilimleri kırmaya yönelik olarak toplam talebin kısılmasıdır. Son amaç ise devalüasyon yoluyla dış ödemeler dengesi açıklarının kapatılmasıdır.