ENDÜSTRİ SOSYOLOJİSİ

Herbert Spencer, toplumu bir organizma hâlinde birbirleriyle ilişkili parçaların oluşturduğu bir sistem olarak kabul etmektedir. Talcott Parsons ise toplumu, kendisini oluşturan ögeler ile bu ögeler arasındaki ilişkileri içeren bir bütün olarak değerlendirmektedir. Öte yandan Karl Marx, toplumun temelde ekonomik ilişkilerin gelişmesine dayanan belirli yasalarca yönetilen doğaltarihsel bir süreç olduğu görüşündedir.Doğru cevap E'dir.

Talcott Parsons ise toplumu kendisini oluşturan ögeler ile bu ögeler arasındaki ilişkileri içeren bir bütün olarak değerlendirmektedir. Parsons’a göre toplum, uzun vadeli var olmanın temel işlevsel gereklerini kendi kaynaklarından alan bir toplumsal sistemdir.Doğru cevap C'dir.

sosyologların Tarım Devrimi olarak adlandırdıkları en büyük teknolojik devrim gerçekleşmiştir (Thompson ve Hickey, 2002: 114). 18. yüzyılın sonlarında ise ikinci büyük devrim niteliğindeki Endüstri Devrimi meydana gelmiştir.Doğru cevap D'dir.

Alvin Toffler, toprağa dayalı tarıma geçişin ardından Endüstri Devrimi ve son olarak da bilgi ile insanlığın çağ atladığını belirtmektedir. Toffler; birinci dalga olarak tarım toplumunu, ikinci dalga olarak endüstri toplumunu ve üçüncü dalga olarak da bilgi toplumunu ifade etmektedir. Toffler’a göre üçüncü dalganın ortaya çıkışı, birinci ve ikinci dalganın şekil değiştirmesiyle gerçekleşmiştir (Toffler, 1981: 43).Doğru cevap B'dir.

Bilgi toplumu kavramını çağrıştıran “endüstri sonrası toplum” kavramı ise ilk olarak sosyolog Daniel Bell tarafından ileri sürülmüştür. Bell, endüstri sonrası toplum kavramını beş boyut açısından açıklamaktadır. Bunlardan ilki, ekonomidir ve mal üretiminden hizmet sektörüne doğru bir değişimin yaşanmasını ifade etmektedir. İkinci boyut, çalışma alanıyla ilgilidir ve Bell; çalışma yaşamında giderek bilim, mühendislik, sağlık ve tıp, eğitim ve benzeri mesleklerde yer alanların yaygınlaşacağına vurgu yapmaktadır. Üçüncü boyut ise toplum için gerekli yeniliklerin sağlanmasında ve politik kararların alınmasında kuramsal bilginin merkezî rol almasıdır. Dördüncü boyut teknolojik gelişmeyi, beşinci ve son boyut da entelektüel teknolojinin yaratılmasını içermektedir. Bu doğrultuda Bell, endüstri sonrası toplumu; dinamizmini bilgiden alan, temel sektörün hizmet sektörü olduğu, uzman bireylerden oluşan bir toplum modeli biçiminde tanımlamaktadır (Bell, 1973: 13-18).

Giddens, yapılandırma kuramı ve modern toplumlar üzerindeki bütünsel görüşleriyle tanınır. Sosyoloji alanındaki en önemli modern bilimcilerden biridir. 29 dilde yayımlanan 34’ten fazla kitabıyla, yılda birden fazla kitap yayımlamış bir yazardır. John Maynard Keynes’ten sonra İngiltere’nin en tanınan sosyal bilimcisidir.Doğru cevap D'dir.

Risk toplumu üzerinde etkin rol oynayan bazı faktörler söz konusudur. Bu faktörler, bir yandan risk toplumunun biçimlenmesinde rol oynarken öte yandan toplumsal yapıyı etkilemektedir. Bunlardan başlıcaları; küreselleşme, devletin rolündeki değişim, postmodern durum, bilgi teknolojileri ve ekolojik sorunlardır.Doğru cevap E'dir.

Beck’in vurguladığı gibi küreselleşme bağlamında riskler, toplumsal yapıda “bumerang etkisi” meydana getirerek yayılmaktadır. Buna göre riskin olumsuz sonuçları er ya da geç riski üretenleri ya da bundan faydalananları vuracak ve zengin/güçlü ya da yoksul/güçsüz ayrımı yapmayacaktır (Beck, 1992: 23 ve 37). Küreselleşmenin risk toplumu yaratma bağlamındaki etkisi, küresel bağlantılılık yoluyla olmasının yanı sıra yarattığı sosyo-ekonomik sorunlar bağlamında da söz konusudur.

Zygmunt Bauman ise ulus-devleti üç temel direk üzerinde inşa olmuş, tarihte eşi benzeri olmayan bir kurum olarak görmektedir. Bu temel direkler; ekonomi yönetimi, politik yetke ve kültürel egemenlik biçimindedir. Bauman; küreselleşme sürecinde ulus-devlet kurumundan geriye kalanın, ekonomi yönetimi ve kültürel egemenlik tarafından desteklenmeyen sadece politik yetke olduğunu ileri sürmektedir. Bauman’a göre ulus-devletin zayıflamasında küreselleşme sürecinin iki zıt yöndeki eğilimi etkendir. Bu eğilimlerden biri, ekonomik bütünleşme; diğeri de kültürel kabileleşmedir. Küresel ekonomik bütünleşme, ulus-devletin ekonomi yönetimini; kültürel kabileleşme de ulus-devletin kültürel egemenliğini bozmuştur. Doğru cevap B'dir.

Modernizmin kökleri Antik Çağ felsefesine kadar uzanmaktadır. Bunun nedeni, modernizmin en başta eleştirel düşünceyle anılmasıdır (Jones, 2002: 223). Modernizm; akılcı, ilerlemeci, olgucu bir bakış açısı taşımakta ve bu yönüyle Aydınlanma felsefesi ile eklemlenmektedir (Yıldırım, 2010: 705). Bu anlamda modernizm, 18. yüzyılda “aydınlanma” ile başlayan Akıl Çağında gündeme gelmiş; rasyonalizm, mantık, bilimsel/evrensel doğrular, bilimsellik, sistematik düşünme, pozitivizm gibi temel olguları ve kavramları doğurmuştur (Kale, 2002: 29). Modernizmin bu düşünsel temeliyle birlikte piyasa, işletme, endüstriyel üretim, hukuk devleti, ulus-devlet, ulus-devletler arası sistem, bireysellik, özel mülkiyet ve ideoloji gibi kurumlar da meydana gelmiştir. Doğru cevap B'dir

Talcott Parsons toplumu, kendisini oluşturan ögeler ile bu ögeler arasındaki ilişkileri içeren bir bütün olarak değerlendirmektedir. Doğru cevap B'dir.

Toplum, insan yaşamından daha uzun yaşayan, kendi kendini devam ettiren, kendini korumak, varlığını sürdürmek ve belli menfaatlerini gerçekleştirmek üzere iş birliği yapan bireylerden oluşan, belli bir fiziksel mekânı kaplayan ve göreli sürekliliğe sahip, belirli ölçüde kurumsallaşmış ilişkiler bütünüdür. Doğru cevap C'dir.

Toplum modellerine ilişkin sınıflandırmalarda Tönnies’nin “topluluk” ve “toplum” gruplandırması, Durkheim’ın “mekanik dayanışma” ve “organik dayanışma” ayrımı, Maire’nin “statü” ve “sözleşme”si, Spencer’ın “savaşçı toplum” ve “barışçı toplum” ile Redfield’in “folk toplumu” ve “kent toplumu” ikileştirmesi; toplum yapılarının sınıflandırılmasına örnek oluşturmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Sosyologların Tarım Devrimi olarak adlandırdıkları devrim en büyük teknolojik devrimdir. 18. yüzyılın sonlarında ise ikinci büyük devrim niteliğindeki Endüstri Devrimi meydana gelmiştir. Endüstri Devrimi, toplumsal yapıda köklü değişimler meydana getirmiştir. Günümüzde de çok sayıda sosyolog, bilgisayarlar ve diğer teknolojik gelişmeler sayesinde Enformasyon devriminin üçüncü devrim olarak yaşandığına vurgu yapmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Endüstri toplumunun temel özellikleri, gelenekçi toplumun karşıtı görünümdedir. Endüstri toplumu kentleşme, makineleşme ve otomasyon ya da insan emeğinin yerini makinelerin alması, karmaşık bürokrasi, ikincil toplumsal ilişkiler ve toplumsal değişme olgularıyla tanımlanabilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Toplumsal yaşamın giderek riskli ve riskle örülmüş bir hâl almaya başladığının bir ifadesi olarak “risk toplumu” kavramı, Beck’in 1986 yılında yayımladığı Risk Toplumu: Yeni Bir Modernliğe Doğru adlı kitabıyla sosyoloji, hatta siyaset bilimi terminolojisindeki yerini almıştır. Doğru cevap B'dir.

Anthony Giddens’a göre, bir olasılıkla, tehlikeye girmek ya da kayalıklara doğru gitmek anlamındaki bir denizcilik teriminden gelmektedir. Aynı zamanda, risk sözcüğünün ilk kez İtalyancada “risco” ya da “risicare” olarak kullanıldığı da ileri sürülmektedir. Eski İtalyancada bu sözcük, “cesaret etmek” anlamında kullanılmıştır. Türkçede ise risk; riziko şeklinde karşılık bulmakta ve riziko, zarara uğrama tehlikesi olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Beck’e göre 20. yüzyılda “ve” felsefesi egemendir. Yan yana olma, çokluk, belirsizlik, bulanıklık, ilintili yapıların sorgulanması, üçüncü yolu içerme deneyleri, sentez, çift değerlilik gibi ifade biçimleri “ve” felsefesinin özelliğini anlatmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Küreselleşmeye ilişkin pek çok tanım bulunmaktadır. Bir tanıma göre küreselleşme; ülkeler arasında mal, hizmet, uluslararası sermaye akımları ve teknolojik gelişimin hızlı bir şekilde artmasını, serbestleşmesini ve bunlar sonucu ortaya çıkan ekonomik gelişmeyi ifade etmektedir. Doğru cevap C'dir.

1765’te buhar makinesinin icadı birinci endüstri devrimini yaratmış; ardından 1800’lerin sonlarına doğru demir yolu ve telgrafın icadıyla ikinci endüstri devrimi, 1920’lerde benzin motorlarının icadıyla üçüncü endüstri devrimi ve İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra bilgisayar eksenli teknolojik gelişmelerle de dördüncü endüstri devrimi ortaya çıkmıştır. Doğru cevap D'dir.