ENDÜSTRİ SOSYOLOJİSİ

İşgücü piyasasındaki bölünme, ikili yapı ve katmanlara bağlı olarak açıklanmaktadır. Katmanlı işgücü piyasasına yönelik kavramsal çerçeve 1970’li yıllarda geliştirilmiştir. Katmanlı işgücü piyasası yaklaşımına göre işgücü piyasası beşeri sermaye teorisinin iddia ettiği gibi bireylerin rekabetçi bir ortamda beşeri sermayelerine göre işlere dağıldığı tek bir piyasadan değil, çalışma koşullarının farklılık gösterdiği iki katmandan oluşmaktadır.

Birincil ve ikincil işgücü piyasasında bulunan işgücünün çalışma ilişkisi ve koşulları birbirlerinden önemli derecede farklıdır. Birincil işgücü piyasasında çalışan yüksek motivasyonlu ve nitelikli işçilerin daha yüksek ücret, iyi çalışma koşulları, sürekli istihdam ve kariyer beklentileri vardır. Birincil sektördeki firmalar büyük ölçekli, sermaye yoğun ve ileri üretim süreçlerini kullanan, karmaşık işbölümüne sahip ve hiyerarşik yapıdadır. İkincil işgücü piyasası ise daha fazla niteliksiz işçi, düşük ücretler, kötü çalışma koşulları, yüksek işgücü devri oranları, zayıf kariyer beklentisi ve ayrımcılığa da maruz kalabilme ile tanımlanır. İkincil sektördeki firmalar, işçileri için sınırlı olanakların olduğu iş güvencesiz, küçük ölçekli ve teknolojik açıdan gelişmemiş durumdadır.

Birincil ve ikincil işgücü piyasasında bulunan işgücünün çalışma ilişkisi ve koşulları birbirlerinden önemli derecede farklıdır. Birincil işgücü piyasasında çalışan yüksek motivasyonlu ve nitelikli işçilerin daha yüksek ücret, iyi çalışma koşulları, sürekli istihdam ve kariyer beklentileri vardır. Birincil sektördeki firmalar büyük ölçekli, sermaye yoğun ve ileri üretim süreçlerini kullanan, karmaşık işbölümüne sahip ve hiyerarşik yapıdadır. İkincil işgücü piyasası ise daha fazla niteliksiz işçi, düşük ücretler, kötü çalışma koşulları, yüksek işgücü devri oranları, zayıf kariyer beklentisi ve ayrımcılığa da maruz kalabilme ile tanımlanır. İkincil sektördeki firmalar, işçileri için sınırlı olanakların olduğu iş güvencesiz, küçük ölçekli ve teknolojik açıdan gelişmemiş durumdadır.

İşverenin avantajları şunlardır:
• Firma içindeki işgücünün terfi etmesinin istihdam ve personel seçimi
maliyetlerinin ve boş pozisyonların doldurulmasında hata yapma riskini azaltması,
• İşçilerin eğitimi ve yeniden eğitimi ile ilgili işgücü maliyetlerinin azalması,
• Nitelikli beşeri sermaye için firma içi yatırım yapılmasının etkinlik sağlaması,
• İşlem maliyetlerinin (dışsal işgücü piyasasından anlaşma yapmayla ilgili
maliyetler) azalması.
2. İşçinin avantajları şunlardır:
• İşçilerin istihdamı ve sürekli geliri garanti altına alması,
• Terfi olasılığı,
• Firma dışında yeni iş yeri aramanın çok fazla zaman alması ve oldukça
maliyetli olmasının yaratacağı kayıplardan kurtulma,
• Sosyal hakların ve sosyal korumanın olması

Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (2010) bulgularına göre ülkemizde genç nüfus azalmaya devam edecek, doğurganlık azalacak ve istihdam sorunu artacaktır. Cumhuriyet’in ilanında 13 milyon olan Türkiye nüfusu, 1950’li yılların sonunda 2 katına ulaşmış, 1985’te 50 milyonu aşmış, 2000 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre 67.8 milyon olmuş ve günümüzde ise 70 milyonu geçmiştir. Doğurganlık Kayıt dışı sektör, hiçbir sosyal güvenlik kuruluşuna kayıtlı olmayan istihdam şeklinde tanımlanırken enformel sektör; 10 kişiden daha az işçi çalıştıran, çoğunlukla kendi hesabına ve evde çalışma şeklinde faaliyetini sürdüren iş yerlerindeki istihdamı ifade eder. Doğurganlık düzeyinin düşmesine paralel olarak Türkiye nüfusunun 21. yüzyılın ortalarında yaklaşık olarak 95 milyon düzeyine ulaşması ve bu düzeyde durağanlaşması beklenmektedir. Günümüzde % 27 (yüzde yirmiyedi) düzeyinde olan 15 yaşın altındaki nüfusun, toplam nüfus içindeki payının hızla azalarak 2023 yılında % 20-22 (yüzde yirmi-yüzde yirmiiki) düzeyine gerilemesi öngörülmektedir. Bu azalmanın sonucunda Türkiye, genç ve dinamik nüfus olma özelliğini orta vadede kaybedecektir.

Bir işverene bağlı olarak düzenli ve sürekli olmadan işine göre mevsimlik, geçici ya da iş buldukça çalışanlara “yevmiyeli” işçi denilmektedir.

Kendi işinde yalnız olarak veya ücretsiz aile bireyleri ile birlikte nakdi ve ayni gelir elde etmek amacı ile çalışanlar “kendi hesabına çalışan” olarak sınıflandırılırlar.

Kayıt dışı istihdam; çalışanların gerekli niteliklere sahip olmaması ve asgari yaş haddi, asgari ücret, fazla mesai ve işyeri standartları gibi konulardaki düzenlemelere uyulmaması, gerekli sosyal güvenlik, vergi ve diğer fonların eksik ödenmesi veya hiç ödenmemesi anlamına gelmektedir. Böylece yeterli prim toplanamamakta, sosyal güvenlik kuruluşları da başta finansman sorunları olmak üzere çeşitli zorluklarla karşılaşmakta ve kendilerinden beklenen hizmetleri etkin olarak yerine getirememektedir.

İşsizliğin unsurları şunlardır:

İşçinin emeğini kendisinden ayırmak mümkündür.

Üçüncül işgücü (evrensel) piyasası

İşçinin avantajı; Terfi olasılığı.

Türkiye’nin giderek artan oranda bir istihdam sorunu ile karşı karşıya kalacağını göstermektedir.

Kır-Kent

İşgücüne katılma oranı, kentsel kesimde kır kesimine göre daha yüksektir.

Eksik istihdamda olan kişiler, çalışmaktan kaçınan ve çalışmayı arzulamayan bir kitleyi temsil eder.

Tarım

Bu dönem boyunca sanayide çalışan sayısının sınırlı olması ve çalışanların önemli kısmının tarım kesiminde istihdam edilmesidir.

Tarım Sektörü

IV numaralı ifade işgücü piyasası kavramı ile ilgili olarak yanlış bilgi içerdiğinden bu ifadenin yer almadığı seçenek sorunun doğru yanıtı olacaktır. Doğrusu "iktisatçılara göre işgücü piyasası soyuttur ve mübadelelerin meydana geldiği bir alan şeklinde tanımlanır" şeklindedir.