ENDÜSTRİ SOSYOLOJİSİ

Endüstri sonrası toplumlarda esas önemli nokta eğitim, sağlık, sosyal hizmetler gibi insani hizmetler ile bilgisayar, sistem analizi ile bilimsel araştırma ve geliştirme gibi mesleki hizmetler alanında yoğunlaşmaktadır. hizmet sektörü bütün ekonomilerde mevcuttur; ancak endüstri öncesi toplumlarda öncelikle domestik hizmetler söz konusu iken endüstri toplumlarında ise taşımacılık, finansal hizmetler gibi alanlarda malların üretimine “yardımcı” niteliktedir. Doğru yanıt B'dir.

Endüstri toplumu işbölümünün, uzmanlaşmanın, standartlaşmanın, kentleşmenin, cemaatin gerileyişinin, sekülarizasyonun, rasyonelleşmenin, bürokratikleşmenin, sermaye birikiminin, modernleşmenin, benzeşmenin, teknolojik gelişmenin, vasıflı işgücünün, çoğulculuğun, formel ilişkilerin, toplumsal farklılaşmanın, bireyciliğin, para egemenliğinin ve çekirdek ailenin hakimiyetinin arttığı toplumlardır. Doğru yanıt B'dir.

Saint-Simon geleceğin toplumu olarak gördüğü endüstri toplumuna geçişte sosyolojiye oldukça büyük bir görev düştüğü kanaatindedir. Sonuçta physico-politique’in pozitif bilimi ile sosyologlar, organizatörler ve özellikle de büyük endüstricilerden oluşan manevi zümre; endüstri toplumunda iktidarı ele geçireceklerdir. Böylece teokratik düzenin ve onların temsilcileri olan din adamlarının yerini bu yeni sosyal güçlerin almasının yanı sıra keyfiliğin yerini de endüstriyel düzene geçiş alacaktır. Saint-Simon’a göre endüstri toplumu, aynı zamanda kişisellikten kopmuş bilimselliğin egemen olduğu toplumdur. Doğru yanot A'dır.

Weber, toplum içindeki eylemlerin sınıf çıkarlarından kaynaklandığını söyler. Ancak Weber’in sınıf kavramı insanların üretim araçları karşısındaki durumlarını değil piyasadaki mallara hangi ölçüde sahip oldukları ve hayatta elde edebilecekleri imkânlara bağlıdır. Dolayısıyla Weberyen teorideki sınıf kavramı Marxist teorinin aksine üretim ile ilgili değil tüketim ile ilgilidir. Weber’e göre sınıf çatışmaları yavaş yavaş piyasadaki mallardan piyasadaki işgücünün ücretine kaymıştır. Doğru yanıt B'dir.

Endüstrileşmiş ülkelerdeki ekonomik faaliyetlere baktığımız zaman bu ülkelerde geleneksel demir çelik, otomobil, tekstil, makine imalatı gibi endüst-rilerde kriz yaşanmasına rağmen bilgisayar, elektronik, biyokimya, uzay gibi bilgi/enformasyon ağırlıklı yeni endüstriler hızla gelişmektedir. Şu anda vuku bulan bu süreç Toffler’e göre bir durgunluk değil aksine tekno-ekonomik temelin yeniden yapılanmasıdır. Bir diğer ifade ile eski “ikinci dalga” sanayi devri ekonomisinin çökmesi ve farklı prensiplerle çalışan yeni bir “üçüncü dalga” ekonomisinin ortaya çıkmasıdır. Doğru yanıt E'dir.

Post-endüstriyel toplumda A. Touraine’nin ifadesiyle “bilgi sınıfı”nın, A. Gouldner’in ifadesiyle de “kültürel sermaye” sahibi bir “yeni sınıf”ın yükselişine tanık olmaktayız. Gouldner, değişimin öncülüğünü teknik entelijansiya ve entellektüellerden oluşan bu yeni sınıfın üstlendiği görüşündedir. Doğru yanıt C'dir.

Enformasyon toplumunda egemen demokrasi Toffler’a göre “mozaik demokrasisi”, Masuda’ya göre ise “katılımcı demokrasi” olacaktır. Doğru yanıt D'dir.

Enformasyon devriminden söz etmek için zamanın henüz erken ol-duğu görüşünde olan muhaliflerin eleştirilerini şu şekilde sınıflayabiliriz:

Freyer, İngiltere’de teknik gelişmenin altı dalga hâlinde ortaya çıktığını iddia eder:

Endüstri toplumunun otorite, disiplin, bağlılık, erkeklik, fiziki kabiliyetler, rekabet, saldırganlık, tutumluluk, hırs, güvenlik gibi değerlerinin yerini üniseks, özgürlük , bireysellik, gerçek, güzellik gibi iyimser bakış açısını ifade eden değerlerin alacağı belirtilmektedir. Doğru yanıt E'dir.

Makro sosyoloji; ekonomik düzen, politik sistem ve kurumsal yapılar gibi büyük ölçekli toplumsal sistemlerin çözümlenmesidir.

Toplumsal bütünü anlamaya çalışır. Burada dönüşümün evrelerini pre-endüstriyel (avcı-toplayıcı, göçebe-bahçıvan ve tarım toplumları), endüstriyel ve post-endüstriyel toplumlar olmak üzere başlıca üç grup içinde inceleyeceğiz.

Pre-endüstriyel toplumları da kendi içinde avcı-toplayıcı, göçebe-bahçıvan ve tarım toplumları olmak üzere üç grupta incelemek mümkündür.

Avcı ve toplayıcı toplumlarda insanlar; hayvanları avlayarak, balık tutarak, yabani meyve ve bitkiler ile bal ve böcekleri toplayarak hayatlarını idame
ettirirler.

Göçebelik, insanların yaşayabilmek için ev hayvanlarına dayandığı toplumlardır.

Göçebe toplumlar; hayvanlarının süt, yün, kıl gibi her türlü yan ürününden faydalanırlar.

Göçebelik, insanların yaşayabilmek için ev hayvanlarına dayandığı toplumlardır. Yetiştirdikleri hayvanlar arasında sığır, koyun, deve, lama ve ren geyiği vardır.

Kullandıkları aletler basit ve taşınabilirdir. Ancak avcı ve toplayıcıların teknolojileri ile karşılaştırırsak biraz daha gelişmiştir. Mallarını hayvanlar ile taşırlar. Göçebe toplumlar; hayvanlarının süt, yün, kıl gibi her türlü yan
ürününden faydalanırlar. Akrabalık (kabile) son derece önemlidir (Thomson &
Hickey, 1999:135-7). Göçebe toplumlar sürekli hareket hâlindedirler.

Toplumsal artık terimi, bir grup insanın ürettiği ürünün bir taraftan kendi
ihtiyaçlarını karşılarken aynı zamanda tarım dışı işler yapan diğer insanların ihtiyaçlarını karşılayacak kadar üretimi ifade eder.

Tarım teknolojisi, verimli uzmanlaşma, bir toprak parçasına yerleşme ve ticaret şeklindeki dört faktör; ekonominin bir devrim niteliğindeki dönüşümünde anahtar unsurlar olmuştur (Machionis & Plummer, 1998:71-72).