ENDÜSTRİ SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 8

Modernizmin kökleri Antik Çağ felsefesine kadar uzanmaktadır. Bunun nedeni, modernizmin en başta eleştirel düşünceyle anılmasıdır (Jones, 2002: 223). Modernizm; akılcı, ilerlemeci, olgucu bir bakış açısı taşımakta ve bu yönüyle Aydınlanma felsefesi ile eklemlenmektedir (Yıldırım, 2010: 705). Bu anlamda modernizm, 18. yüzyılda “aydınlanma” ile başlayan Akıl Çağında gündeme gelmiş; rasyonalizm, mantık, bilimsel/evrensel doğrular, bilimsellik, sistematik düşünme, pozitivizm gibi temel olguları ve kavramları doğurmuştur (Kale, 2002: 29). Modernizmin bu düşünsel temeliyle birlikte piyasa, işletme, endüstriyel üretim, hukuk devleti, ulus-devlet, ulus-devletler arası sistem, bireysellik, özel mülkiyet ve ideoloji gibi kurumlar da meydana gelmiştir. Doğru cevap B'dir

Talcott Parsons toplumu, kendisini oluşturan ögeler ile bu ögeler arasındaki ilişkileri içeren bir bütün olarak değerlendirmektedir. Doğru cevap B'dir.

Toplum, insan yaşamından daha uzun yaşayan, kendi kendini devam ettiren, kendini korumak, varlığını sürdürmek ve belli menfaatlerini gerçekleştirmek üzere iş birliği yapan bireylerden oluşan, belli bir fiziksel mekânı kaplayan ve göreli sürekliliğe sahip, belirli ölçüde kurumsallaşmış ilişkiler bütünüdür. Doğru cevap C'dir.

Toplum modellerine ilişkin sınıflandırmalarda Tönnies’nin “topluluk” ve “toplum” gruplandırması, Durkheim’ın “mekanik dayanışma” ve “organik dayanışma” ayrımı, Maire’nin “statü” ve “sözleşme”si, Spencer’ın “savaşçı toplum” ve “barışçı toplum” ile Redfield’in “folk toplumu” ve “kent toplumu” ikileştirmesi; toplum yapılarının sınıflandırılmasına örnek oluşturmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Sosyologların Tarım Devrimi olarak adlandırdıkları devrim en büyük teknolojik devrimdir. 18. yüzyılın sonlarında ise ikinci büyük devrim niteliğindeki Endüstri Devrimi meydana gelmiştir. Endüstri Devrimi, toplumsal yapıda köklü değişimler meydana getirmiştir. Günümüzde de çok sayıda sosyolog, bilgisayarlar ve diğer teknolojik gelişmeler sayesinde Enformasyon devriminin üçüncü devrim olarak yaşandığına vurgu yapmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Endüstri toplumunun temel özellikleri, gelenekçi toplumun karşıtı görünümdedir. Endüstri toplumu kentleşme, makineleşme ve otomasyon ya da insan emeğinin yerini makinelerin alması, karmaşık bürokrasi, ikincil toplumsal ilişkiler ve toplumsal değişme olgularıyla tanımlanabilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Toplumsal yaşamın giderek riskli ve riskle örülmüş bir hâl almaya başladığının bir ifadesi olarak “risk toplumu” kavramı, Beck’in 1986 yılında yayımladığı Risk Toplumu: Yeni Bir Modernliğe Doğru adlı kitabıyla sosyoloji, hatta siyaset bilimi terminolojisindeki yerini almıştır. Doğru cevap B'dir.

Anthony Giddens’a göre, bir olasılıkla, tehlikeye girmek ya da kayalıklara doğru gitmek anlamındaki bir denizcilik teriminden gelmektedir. Aynı zamanda, risk sözcüğünün ilk kez İtalyancada “risco” ya da “risicare” olarak kullanıldığı da ileri sürülmektedir. Eski İtalyancada bu sözcük, “cesaret etmek” anlamında kullanılmıştır. Türkçede ise risk; riziko şeklinde karşılık bulmakta ve riziko, zarara uğrama tehlikesi olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Beck’e göre 20. yüzyılda “ve” felsefesi egemendir. Yan yana olma, çokluk, belirsizlik, bulanıklık, ilintili yapıların sorgulanması, üçüncü yolu içerme deneyleri, sentez, çift değerlilik gibi ifade biçimleri “ve” felsefesinin özelliğini anlatmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Küreselleşmeye ilişkin pek çok tanım bulunmaktadır. Bir tanıma göre küreselleşme; ülkeler arasında mal, hizmet, uluslararası sermaye akımları ve teknolojik gelişimin hızlı bir şekilde artmasını, serbestleşmesini ve bunlar sonucu ortaya çıkan ekonomik gelişmeyi ifade etmektedir. Doğru cevap C'dir.

1765’te buhar makinesinin icadı birinci endüstri devrimini yaratmış; ardından 1800’lerin sonlarına doğru demir yolu ve telgrafın icadıyla ikinci endüstri devrimi, 1920’lerde benzin motorlarının icadıyla üçüncü endüstri devrimi ve İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra bilgisayar eksenli teknolojik gelişmelerle de dördüncü endüstri devrimi ortaya çıkmıştır. Doğru cevap D'dir.

Karl Marx, toplumun temelde ekonomik ilişkilerin gelişmesine dayanan belirli yasalarca yönetilen doğal-tarihsel bir süreç olduğu görüşündedir.

Tönnies’nin “topluluk” ve “toplum” gruplandırması, Durkheim’ın “mekanik dayanışma” ve “organik dayanışma” ayrımı, Maire’nin “statü” ve “sözleşme”si, Spencer’ın “savaşçı toplum” ve “barışçı toplum” ile Redfield’in “folk toplumu” ve “kent toplumu” ikileştirmesi; toplum yapılarının sınıflandırılmasına örnek oluşturmaktadır.

Endüstri toplumu, makineleşmeye dayalı mal, hizmet ve enformasyon üretim ve dağıtımında ileri teknoloji kullanan toplumdur (Thompson ve Hickey, 2002: 118).

Daniel Bell endüstri sonrası toplumu; dinamizmini bilgiden alan, temel sektörün hizmet sektörü olduğu, uzman bireylerden oluşan bir toplum modeli biçiminde tanımlamaktadır.

İlk kez Alman sosyolog Ulrich Beck’in kullandığı “risk toplumu” kavramı ise bilgi toplumunun evriminde bilgi, insan, zaman ve mekân değerlerinin şekillendirdiği dünyada sıklıkla kullanılan bir diğer kavramdır (Mythen ve Walklate, 2006: 1).

Risk; tehlike, zarar ve güvenlik gibi kavramlarla ilişkili ve tartışmalı niteliğe sahip bir kavramdır (Parton, 1996: 101).

Ulrich Beck’e göre risk toplumunda “ve” felsefesi egemendir. “Ve”nin getirdiği yan yana olma, çokluk, belirsizlik çerçevesinde dünyanın düzensizliği, kaotik yapılar ve işleyişler, belirsizlik çaresizliği, sınırlar ve sınırsızlık, sınırların ne olduğuna ilişkin yanılsama ve bunun doğurduğu korku; risk toplumunun temel konularını oluşturmaktadır.

Zygmunt Bauman ulus-devleti üç temel direk üzerinde inşa olmuş, tarihte eşi benzeri olmayan bir kurum olarak görmektedir. Bu temel direkler; ekonomi yönetimi, politik yetke ve kültürel egemenlik biçimindedir.

Bir epistemoloji olarak post-modernizm en yalın biçimi ile “aklın ölümü” olarak ifade edilebilir ve bu anlamıyla ilk defa Jean-François Lyotard tarafından kullanılmıştır.