ENDÜSTRİ SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 4

Türkiye imalat sanayisindeki en temiz sektörler:

Sanayileşme politikasının temel unsurları aşağıdaki gibidir (Türel 2007:1):

• Yatırım ve Teşvik Politikası

• Teknoloji Politikası

• Rekabet Politikası

• Bölgesel Gelişme Politikası

Birçok ülkede belirli bir alanın ya da bölgenin gelişmesine katkı yapmak amacıyla çok sayıda teşvik uygulamasına gidilmektedir. Bölgesel gelişme hedefi; kırsal kalkınma, sanayi merkezlerinin tesisi ve çevre tahribatlarının azaltılması gibi politikaları içermektedir.

Yüksek teknoloji grubunda ilaç, bilgi işlem ve hesap makineleri, elektrik makineleri, haberleşme cihazları, uçak ve mesleki cihazlar; orta teknoloji grubunda ana kimya, temizlik malzemeleri, boya, vernik, lastik ürünleri, demir çelik dışı metal, makine, uçak hariç ulaşım araçları vb., düşük teknoloji grubunda ise, gıda, tekstil, giyim, orman ürünleri, kâğıt ürünleri, petrol rafinerileri, petrol ve kömür türevleri, çimento-kil, demir çelik, metal eşya vb. yer almaktadır.

Yüksek teknoloji grubunda ilaç, bilgi işlem ve hesap makineleri, elektrik makineleri, haberleşme cihazları, uçak ve mesleki cihazlar; orta teknoloji grubunda ana kimya, temizlik malzemeleri, boya, vernik, lastik ürünleri, demir çelik dışı metal, makine, uçak hariç ulaşım araçları vb., düşük teknoloji grubunda ise, gıda, tekstil, giyim, orman ürünleri, kâğıt ürünleri, petrol rafinerileri, petrol ve kömür türevleri, çimento-kil, demir çelik, metal eşya vb. yer almaktadır

Teknolojik yenilik faaliyetlerinde piyasa aksamasının dört temel nedeni vardır:

i. Teknolojik yenilik ve bilginin kamusal mal niteliğinin önemli olması,

ii. Teknolojik yeniliklere ilişkin faaliyetlerin başarısının belirsizliği,

iii. Arrow ikilemi,

iv. Dışsallıklar

Mikropolitikalar: Firmaların üretim becerilerini sürekli olarak geliştirecek dışsallıklar teşvik edilebilir.

Fiyat istikrarı, uzun vadeli yatırım kararlarını belirleyen en temel değişkenlerin başında yer almaktadır.

En Temiz Bilgi işlem, büro, muhasebe ve hesap makineleri yapımı ve onarımı Şekerleme, kakao, çikolata vb. maddeler sanayi Tekerlek, (iç ve dış lastiği yapımı) İçten yanmalı motorlar ve tribünler sanayi Radyo, TV ve haberleşme alet ve aygıtları sanayi.

En Kirli Ana kimyasal maddeler sanayi (gübre hariç) Kimyasal gübre ve tarımsal ilaçlar sanayi Demir, çelik, metal ana sanayi Demir, çelik, dışında metal ana sanayi Selüloz, kağıt ve karton sanayi Metal yapı malzemesi sanayi.

Yüksek okullar, sektörel ihtiyaçlar esas alınarak ara eleman ihtiyacına yönelik eğitim programları uygulamalıdır. Beşeri sermaye gücünü artırırken eğitimde cinsiyet eşitsizliğini azaltacak tedbirlere de gitmek gerekmektedir.

Türkiye’de sanayileşmeye yönelik ilk girişim, buhar makinesinin icadından 100 yıl kadar sonra, 1863’te Islahı Sanayi Komisyonu’nun kurulması olmuştur.

Sanayi sektörü içerisinde üretim ve istihdam açısından en büyük paya imalat sektörü sahiptir.

Gelişen milliyetçilik akımlarının da etkisiyle sanayileşme alanında dışa bağımlılığın ortadan kaldırılması ve yerli sanayinin geliştirilmesine yönelik olarak çeşitli girişimlerde bulunulmuştur. Bunlardan birincisi 1863 yılında kurulan Islahı Sanayi Komisyonu, ikincisi ise 1913 yılında çıkarılan Teşviki Sanayi Kanunu’dur. İttihat ve Terakki Hükümeti tarafından çıkarılan bu kanunla, belirli kriterlere sahip sanayi kuruluşları için ücretsiz arazi, vergi ve harçlarda muafiyetler tanınmıştır.

Osmanlı sanayisi içerisinde tüketim malları üretiminin önemli bir yeri vardır. Ara malı ve yatırım malı üretimi yok denecek kadar az olduğu için sanayi malları üretimi içerisinde tüketim mallarının oranı çok yüksektir.

İş Bankası 1924 yılında kurulmuştur.

1927 yılında Türkiye’de sanayinin gayri safi Yurt İçi hasıla içindeki payı %36 (yüzde otuzaltı)’dır ve istihdamın ancak %8,9 (yüzde sekiz virgül dokuz)’u sanayi sektöründedir.

Cumhuriyet döneminde geniş teşviklerle geliştirilmesine çalışılan ilk sanayi alt sektörü, şeker üretimidir. Bu sektörün tercih edilmesinin temel nedenleri ise talebinin yüksek olması ve ham maddesinin yurt içinde üretilebilmesidir.

Halkı eğiterek hesaplı yaşamaya ve israfla mücadeleye ve milli ürünleri kullanmaya teşvik amacıyla daha sonra Türkiye Ekonomi Kurumu'na dönüşecek olan Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti 1929 yılında kurulmuştur.

1933 Haziran’ında kurulan Sümerbankın temel görevi, devlet imalat sanayisi yatırım programlarını uygulamak ve kurulacak devlet fabrikalarını işletmektir. Kısa bir sürede çok hızlı bir gelişme gösteren kuruluşta çalışanların sayısı 1933 yılında 3.000 iken 1950 sonunda 34.000’e çıkmıştır. Bazı tesislerinin kurulmasında Sovyetler Birliği’nden kredi ve teknik destek alınan Sümerbank, bünyesindeki işletmelerde lojman ve sosyal tesisleri barındırması bakımından da ilk olma özelliğine sahiptir.