ENDÜSTRİ SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 3

Kalkınma planlarını hazırlaması için 1960 yılında kurulan Devlet Planlama Teşkilatı (DPT)’nın 1961 Anayasası’nda yer almasıyla plancılık anlayışı resmî ve sağlam bir zemine oturmuştur. Bir yıllık programlardan oluşan orta vadeli beş yıllık kalkınma planları, 15 yıllık uzun vadeli yapısal dönüşümü içeren bir kalkınma stratejisinin parçalarını oluşturmaktadır.

Sanayileşme Kavramı: Sanayileşme, üretim faktörlerinin kullanılarak hammaddelerin daha faydalı ürünlere dönüştürüldüğü ve ara veya nihai malların imal edildiği sınaî faaliyetleri içermektedir.

Milliyet                     Sermaye %(yüzde)                 Emek %(yüzde)
Türk                         15                              15
Rum                         50                              60
Ermeni                      20                              15
Yahudi                       5                               10
Yabancı                     10                              -

Osmanlı sanayisinin temel özellikleri şunlardır: Osmanlı sanayisi tarıma ve tüketim malları üretimine dayalı olduğu gibi bölgesel yoğunlaşma da söz konusudur. Sanayide gayrı müslim azınlıkların ağırlığı oldukça fazladır; ancak yabancı sermayenin sanayi sektöründeki payı oldukça düşüktür.

17 Şubat-4 Mart 1923 tarihleri arasında Lozan görüşmeleri sürerken İzmir’de toplanan Türkiye İktisat Kongresi, Türkiye
Cumhuriyeti’nin uygulayacağı iktisat politikalarının serbest girişime dayalı, ithal ikameci, yabancı sermayeye izin veren ve iktisadi hayatın Müslüman-Türk tüccar ve sanayiciler eliyle yürütülmesini savunan
esasların deklare edildiği bir toplantı olarak gerçekleşmiştir.

Cumhuriyet’in ilk yıllarında hem genel alanda hem de sanayileşme alanında kurumsal yapının oluşturulmasına gayret gösterilmiştir. 1924 yılında yarı resmî bir hüviyet taşıyan İş Bankası ve 1925 yılında daha sonra sırasıyla Devlet Sanayi Ofisine ve Sümerbanka devredilecek olan Sanayi ve Maadin Bankası kurulmuş

TÜRKİYE SINAİ KALKINMA BANKASI VE İLKLER

1950’ler
• Özel sektöre proje bazında orta-uzun vadeli kredi temini,
• Proje sponsorlarına teknik danışmanlık,
• Sermaye piyasasının kurulmasına yönelik ilk etüt ve öncülükler,
• Ülkede döviz yokluğu en üst seviyelereyken ithalat için gerekli dövizi kredi olarak verebilen tek kuruluş,
• Marshall yardım fonundan serbest kalan dövizin peşin para ile satışına aracılık eden tek kuruluş.

1960’lar

• Şirket bonoları ihracı, yüklenimi ve garantörlüğü,
• Hisse senedi portföyünden ilk halka arzlar,
• Uluslararası bağımsız bir denetim kuruluşu tarafından ilk bağımsız denetim,
• TSKB IFC’nin Türkiye’deki ilk iştiraki,
• İlk Türk otobüsü, ilk Türk otomobili, otomobil lastiği, lpg gaz tüpü, yüksek gerilim kablosu üretimine kredi desteği,
• İlk Türk müzik plağı, ilk sinema sektörü kredisi, ilk ansiklopedi,
• İlk Türk pili, ilk kolalı içecek, tuvalet kâğıdı, kurşun kalemi, kartonu, plastiği, akrilik elyafı.

Kalkınma planlarını hazırlaması için 1960 yılında kurulan Devlet Planlama Teşkilatı (DPT)’nın 1961 Anayasası’nda yer almasıyla plancılık anlayışı resmî ve sağlam bir zemine oturmuştur.

Büyüme hedeflerinin tutturulamamasının nedenleri şunlardır:
i. Hedeflenen yatırım miktarına ulaşılamaması,
ii. Yatırımların sektörel dağılım hedeflerinin tutturulamaması,
iv. İç tasarrufların yetersiz oluşu,
v. Sermaye/hasıla katsayılarının yanlış hesaplanması.

Türkiye’nin 1984-2009 yılları arasındaki imalat sanayisinde kapasite kullanım oranlarının %70-%80 bandında seyrettiği görülmektedir. Ekonomik kriz dönemlerinde kapasite kullanım oranlarının %70 civarına indiğini, yüksek büyüme oranlarının görüldüğü yıllarda ise %80’e hatta bu oranın üzerine çıktığı görülmektedir. Örneğin 2007 yılı imalat sektörü kapasite kullanım oranı %81.7’dir. Küresel finans krizinin yaşandığı yıllarda ise kapasite kullanım oranları gerilemiş, 2009 yılında %68.9 düzeyine düşmüştür.

Düşük maliyetlerle ve fiyatla, üstün nitelikli mal veya hizmet üreterek global ölçekte yüksek bir rekabet gücüne sahip firmalar; içinde bulunduğu sektörün ve ülkenin rekabet gücünü oluşturmada belirleyici bir konumda bulunmaktadırlar. Bu nedenle firmanın ürettiği mal veya hizmetin kalitesini ve fiyatını belirleyen tüm unsurlar, rekabet gücünün oluşmasında belirleyici olmaktadır.

Islahı Sanayi Komisyonu’nun kurulması

Sanayileşme, hammaddelerin üretim faktörleri aracılığıyla ürünlere dönüştürüldüğü düşünsel faaliyetlerdir.

ara malların ve yatırım mallarının dağılımının yatırım malları aleyhine genişlemesidir

sanayileşmenin gerekliliği konusundaki kafa karışıklığıdır

Sanayide gayrı müslim azınlıkların ağırlığı oldukça hafiftir; ancak yabancı sermayenin sanayi sektöründeki payı oldukça yüksektir.

I. Dünya Savaşı sırasında, eğitimli nüfusun azalmaması.

şeker

Ziraat Bankası

Türk plancılığının temel özellikleri şunlardır: a) Doktriner değil pragmatik amaçlıdır. b) Yüksek büyüme hızı ve sanayileşme öncelikli hedeftir. c) Türkiye’nin dışa bağımlılığını ortadan kaldırmaya yönelik olarak ithal ikameci bir sanayileşme stratejisi öngörülmektedir d) Planlarda kamu kesimi yatırımlar yoluyla doğrudan, özel kesim ise teşvik, özendirme ve koruma politikaları yoluyla makroekonomik yapının tümü planlanmaktadır. e) Planlarda amaç bolluğu söz konusudur.