ENDÜSTRİ SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 5

İkincil işgücü piyasası ise daha fazla niteliksiz işçi, düşük ücretler, kötü çalışma koşulları, yüksek işgücü devri oranları, zayıf kariyer beklentisi ve ayrımcılığa da maruz kalabilme ile tanımlanır.

Bu çerçevede işsizliğin unsurları şunlardır:

• Birey, istihdam dışı olup iş bulamamış durumdadır.

• Bireyin gayri iradi olarak karşılaştığı bir çalışmama durumudur.

• Birey, iş arama eylemi içerisindedir.

• Birey, iş başı yapmaya hazır olup çalışma arzu ve gücündedir.

• Birey, günün geçerli ücret düzeyi ve çalışma saatleri üzerinden çalışma gereksinimindedir.

Öte yandan resmî istatistiklerin kapsamındaki işsizliği ifade eden açık işsizlik; geçici işsizlik, yapısal işsizlik, konjonktürel işsizlik, mevsimlik işsizlik ve teknolojik işsizlik şeklinde türlere ayrılmaktadır.

Türkiye’de işsizlik oranı, 1980 yılı sonrasında ufak iniş çıkışlar göstermiş ve 1988 yılında yüzde 8.4 olarak gerçekleşmiştir. 1980 sonrası ülkemizde işsizlik, önemli bir yapısal sorun hâline gelmiştir.

Kabul ücreti, bireyin iş teklifini kabul etmesi için ikna olmasını sağlayan en düşük ücrettir.

Pasif istihdam politikalarının türleri; işsizlik sigortası, işsizlik yardımı, çalışma paylaşımı, kısa çalışma ödeneği, ücret garanti fonu ve iş kaybı tazminatıdır

Erkek istihdam oranı değişmemiştir

Kadınların kırsal alandaki işgücüne katılma oranlarının giderek artma sürecine girdiği gözlemlenmektedir.

alıcılar / emeğini arz edenler

Endüstri ilişkileri teorisi Amerikalı iktisatçı John T. Dunlop tarafından geliştirilmiştir. Dunlop, endüstri ilişkileri sisteminin, toplumun ekonomik sisteminin bir parçası değil; fakat onun ayrı bir alt sistemi olduğunu ileri sürmüş ve kısmen ekonomik ve politik karar verme mekanizmaları ile ilişkili olarak ele almıştır. Dunlop için endüstri ilişkileri sistemi; belirli aktörlerden, çerçevelerden ve endüstri ilişkileri sistemini bütünleştiren ideolojiden ve iş yerindeki aktörlerin yönetilmesi için oluşturulan kurallar bütününden oluşmaktadır. Aktörler; yönetim hiyerarşisini ve temsilcilerini, işçiler ve temsilcilerini ve devlet yetkilileri gibi uzmanlaşmış üçüncü taraf kurumlarını içerir. Doğru cevap B'dir

Endüstri ilişkileri sisteminin dinamik bir yapıya sahip olması, zamanla bir başkalaşımı da getirmiştir; fakat sistemi meydana getiren aktörler hiçbir zaman değişmemiştir. İşçi, işveren ve devlet’in rollerinde zamanla bir değişim olsa da sistem hep bu üçlüden oluşmuştur. Dunlop’a göre de “endüstri ilişkileri sistemi aile yapısının ve politik yapının dışında işçi, işveren ve yöneticiler arasında belirlenmektedir” (Dunlop, 1986: 154; Şenkal, 1999: 17).

Başlangıcından günümüze kadar endüstri ilişkilerinin gelişim sürecinde ekono-mik, sosyal, siyasal ve teknolojik faktörler etkili olmuştur. Fakat bu faktörlerin etkisine bağlı olarak endüstri ilişkilerini şekillendiren temel aktör devlettir. Devletin müdahalelerine, bu müdahalelerin boyutlarına ve özelliklerine bağlı olarak endüstri ilişkilerinin aktörlerinin çıkarları belirlenmekte ve endüstri ilişkileri ye-niden yapılanmaktadır. Doğru cevap A'dir.

Devlet, endüstri ilişkileri sisteminde işçi ve işverenin yanında üçüncü bir aktör olarak daha çok denge ve uzlaşma sağlama niteliğiyle yerini almaktadır. Devletin çalışma yaşamındaki en temel rolü, çalışma yaşamına yönelik yasal düzenlemeleri hazırlamaktır. Bu rolünün yanında kamu işletmelerinde devletin kendisi de işveren olarak yer alabilmektedir. Devlet, bir taraftan işveren olarak yaptığı yatırımlarla istihdam olanaklarını artırıcı bir etki yaparken diğer taraftan devletin kamu kesiminde yaptığı toplu sözleşmeler ve bu sözleşmelerle getirilen çalışma koşulları özel sektörde toplu sözleşmeleri etkilemektedir. Devletin çalışma ilişkilerinde yerine getirdiği bir başka rol ise toplu iş uyuşmazlıklarında uzlaştırıcılık rolüdür. Ekonomik ve toplumsal gerekliliklere bağlı olarak devlet çalışma ilişkilerinin tarafları arasında dengeleyici bir rol üstlenerek, iş uyuşmazlıklarının barışçıl yoldan çözümlenmesine katkıda bulunmaktadır (Koray, 2000: 67-68). Fakat devletin ekonomik yaşamdaki rolünün ve etkinliğinin giderek azalmasıyla beraber, endüstri ilişkilerindeki rolü de değişerek denge unsuru olma özelliğini giderek kaybetmektedir (Uçkan ve Kağnıcıoğlu, 2004: 7).Doğru cevap B'dir.

Kitle üretim dönemi, sanayileşmenin ilk dönemlerine karşılık gelen başlangıç dönemini kapsamaktadır. Bu dönem içinde toplu sözleşme ve örgütsel anlamda güçlü ve etkin sendikalar yoktu; İşçi ve işveren arasında günümüzdeki anlamıyla bir akit anlayışı yoktu, çünkü bu dönemde toplu pazarlık gelişmediği gibi işçiler de henüz çok zayıftı. Makinelerin üretimde kullanımının yaygınlaşmasını; uzun çalışma saatleri, düşük ücretler ve işsizlik izlemiştir. Tüm bu gelişmeler, işçi sınıfının işveren karşısında zayıf kalmasına meydan vermiştir. Üstelik Endüstri Devrimi sonrasında hakim olan yeni felsefeye göre hükümet, iktisadi hayattan kaçınarak genel refahın oluşmasına hizmet etmiş olacaktı. Bu liberal düşünce biçimi, endüstri ilişkileri sistemi içinde devletin dışlanmasına neden olmuştur (Şenkal, 1999: 23).Doğru cevap B'dir.

Liberal Dönem Keynesyen ekonomik politikalarla tam istihdamın hedeflendiği, refah devleti politikalarıyla ücretlilere belirli bir ekonomik güvence sağlandığı ve çoğulcu demokrasi uygulamaları içinde sendikaların örgütlenme ve etkinlik alanının genişlediği bu dönem; endüstri ilişkileri açısından “altın çağ” olarak nitelendirilmektedir (Koray, 2000: 65; Koray, 1994: 66; Uçkan ve Kağnıcıoğlu, 2004: 73). Bu dönemde sosyal devlet anlayışı ön plana çıkmıştır. Devlet; eğitim, sağlık, sosyal konut, sosyal güvenlik yardımı gibi toplumun geniş kesimlerinin refahını ilgilendiren kamusal hizmetleri de üstlenmiştir (Güven, 2001: 81; Şenkal, 1999: 24). Başlangıçta yasal düzenlemelere ağırlık veren devlet, zaman içinde enflasyon, işsizlik gibi sorunlar karşısında yeni stratejiler geliştirmek ve bu nedenle endüstri ilişkilerine müdahale etmek gereğini duymuştur (Koray, 1994: 66; Uçkan ve Kağnıcıoğlu, 2004: 73). Doğru cevap C'dir.

Sendika kavramı, ilk kez İngiltere’de bir şehir veya bölgede işçilerin genel çıkarlarını korumak için kalfalar arasında kurulup geliştirilen dostluk örgütlerinin ortak eylemlerini anlatmak için kullanılmıştır.Doğru cevap E'dir.

Sendikaların evrensel temelde birtakım ortak özellikleri şöyle sıralanabilir: Sendikalar; a) mücadele örgütleridir, b) meslek örgütleridir, c) sınıf örgütleridir, d) demokratik örgütlerdir, e) kitle örgütleridir, f) çalışma hayatında ve ekonomik ilişkilerde barışı ve istikrarı sağlayan örgütlerdir, g) adil ve hakça bir gelir dağılımını sağlayan örgütlerdir (Uçkan ve Kağnıcıoğlu, 2004: 93, 95-96).Doğru cevap E'dir.

Sendikacılıkla ilgili olarak işveren güdümlü sendikacılığı ifade eden yaklaşım sarı sendikacılıktır.Doğru cevap A'dır.

1917 Rus Bolşevik Devrimi’nden sonra kırmızı renk devrimci işçi hareketinin rengi ve simgesi hâline gelmiştir.Doğru cevap B'dir.

Kitle üretim dönemi, sanayileşmenin ilk dönemlerine karşılık gelen başlangıç dönemini kapsamaktadır. Bu dönem içinde toplu sözleşme ve örgütsel anlamda güçlü ve etkin sendikalar yoktur. Endüstri ilişkileri açısından "altın çağ" olarak nitelendirilen dönem ise Liberal Dönem'dir.