ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ

Kavramsal olarak küreselleşmeyi tanımlayan çabalar genellikle üç ana yaklaşım ekseninde değerlendirilmektedir. Bunlar kuvvetli küreselleşmeciler olarak
anılan yeni-liberal görüş (Ohmae, 1990), süreçsel ve eğilimsel olarak ele alan
görüş (Petrella, 1996; Vickery, 1996; Dicken, 1999) ve şüpheci görüş (Hirst ve
Thompson, 1998) olarak adlandırılabilir.

• Enformasyon teknolojisi (mikroelektronik, bilgisayar, iletişim teknolojilerinin bileşimi olarak),
• İleri malzeme teknolojileri (polimerler, üstün iletkenler, optik lifler, teknik
seramik malzemeler, kompozitler, karbon lifler, biyomedikal malzemeler ve
membranlarla ilgili teknolojiler vb.),
• Biyoteknoloji ve gen mühendisliği,
• Uzay ve havacılık teknolojileri,
• Enerji teknolojileri.

Esnek uzmanlaşma tezini destekleyen ikinci önemli görüş, Atkinson’un “yönetsel okul”unun geliştirmiş olduğu “işlevsel esneklik” modelidir.

Yalın üretim Japonya’da Toyota otomobil firmasının geliştirdiği üretim sistemidir.

Ülkemizde işgücüne katılım oranları erkekler için %70’lerde seyretmekteyken
kadın için bu oran 30’lara ancak yakındır.

Bu bilgiler ışığında Türkiye’deki ender sosyal diyalog mekanizmalarından olan
ve neo-korporatizm tanımına en yakın karşılığı barındıran kurumsal yapı olarak
Ekonomik Sosyal Konsey karşımıza çıkacaktır. 1995 yılında bir Başbakanlık genelgesi ile oluşturulan bu kurum uzun bir zaman dilimi, yapısı gereği (toplantıların gündemini hangi taraf belirleyecek üye kompozisyonunda ağırlığın ne yönde olduğu sorunlar vb) sağlıklı bir mekanizma olarak işleyememiştir.

İnsan kaynakları kavramına ilk atıf 1965’de ‘Harvard Business Review’ dergisindeki bir makalede Miles tarafından yapılmıştır.

İKY anlayışının dillendirdiği ve kurguladığı çalışma ortamına dair genel özellikleri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Bağlılığa sevk-çalışanların kendilerini örgüt ile özdeşleştirmesi, şirket adına hareket etmeleri ve örgüt ile kalmaları için çalışanların ‘kalplerini ve fikirlerini’ kazanmak, eğitim ve gelişimlerini garanti etmek;
• Ortak çıkara vurgu-‘Bu işte beraberiz’ ve yönetim ve çalışanların çıkarlarının çakıştığı mesajını vermek (tekçi yaklaşım);
• Tamamlayıcı biçimlerdeki iletişimin organizasyonu, toplu pazarlığın yanı sıra ekibe yönelik brifingler, temsilci aracılığından ziyade çalışanlara doğrudan bireyler veya gruplar olarak yaklaşmak;
• Toplu pazarlıktan bireysel sözleşmelere geçiş;
• Kalite çemberleri ve gelişim grupları gibi çalışanları dahil edici tekniklerin
kullanılması;
• Kalite-toplam kalite üzerine sürekli vurgu;
• Çalışma düzenlemelerinde artan esneklik;
• Takım çalışmasına vurgu;
• Tüm çalışanlar için koşul ve şartların düzenlenmesi.

Endüstri ilişkileri alanında ise İKY düzenlemelerine şüpheli, mesafeli ve olumsuz bir bakış ile yaklaşılmaktadır. Bunun arkasında İKY’nin yönetim isteklerinin bir ifadesi olarak tek taraflı (ünitarist) bir yaklaşım olduğu düşüncesidir. İKY ve endüstri ilişkileri arasındaki temel farkların ilki de buradan şekillenir. Bu anlamda endüstri ilişkileri öncelikle kolektif ilişkiler odaklıdır. Endüstri ilişkilerinde bir taraf olarak yasalar, anlaşma müzakereleri, mahkemeler aracılığı ile var olan devlet, İKY’de en az etkiyle kural koyar ve uygulama pratiklerine müdahil olmaz.

Hawthorne etkisi; Western Elektrik şirketinin Hawthorne fabrikalarında çalışma
ortamının fiziksel ayrıntıları üzerine yapılan deneylerde (1924-1932), çalışanların kendileriyle ilgilenildiğinin farkına varmasıyla daha verimli çalıştıkları tesadüfen keşfedilmiştir. Bu olay İnsan İlişkileri Yaklaşımına temel
oluşturmuştur.

Unsur

Karl Polanyi

TÜSİAD