ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ

Toplu iş uyuşmazlıklarının çözümünde kullanılan başlıca üç barışçı yol vardır. Bunlar; arabuluculuk (conciliation), uzlaştırma (mediation) ve tahkim -hakem- (arbitration)dir. Ayrıca toplu hak uyuşmazlıklarının çözümünde yargısal yollar da kullanılabilmektedir. Lokavt ise mücadeleci çözüm yollarından biri olup işverenlere tanınmıştır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Türkiye’de 275 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu döneminde (1963- 1980), toplu iş uyuşmazlıklarının çözümünde bazı istisnalar ve sınırlamalarla, taraflara grev ve lokavta başvurma hakkı tanınmış ancak bu yolların kullanılmasından önce uzlaştırmaya başvurulması öngörülmüştür. Ancak gerek 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanununda gerekse 2012 yılında kabul edilen 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununda grev ve lokavt kararı alınmadan önceki aşamada tarafların barışçı bir çözüm yolu olarak uzlaştırma yerine, arabuluculuğa başvurması öngörülmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

A, B, C ve E seçeneklerinde verilen önermeler yanlış olup doğru önerme D seçeneğinde yer almaktadır. Tahkimin verdiği karar, toplu hak uyuşmazlıklarında mahkeme kararı hükmü; toplu çıkar uyuşmazlıklarında ise toplu iş sözleşmesi hükmü niteliği kazanmaktadır.

D seçeneğinde belirtilenin aksine grev bağımlı çalışanların yaptığıı bir eylemdir. Bir işverene bağlı olmaksızın çalışan serbest meslek sahiplerinin (örneğin serbest doktorların, eczacıların, avukatların) yasama ve yürütme organlarına baskı uygulamak amacına yönelik iş bırakma eylemleri sosyolojik açıdan grev olarak kabul edilse de endüstri ilişkileri açısından grev sayılmamaktadır. Mesleki bir faaliyette bulunmadıkları hâlde öğrencilerin protesto amacıyla topluca derse girmemeleri ve çalışma ile herhangi bir ilgisi olmadığı hâlde protesto amacıyla yemek yememe eylemi kamuoyunda her ne kadar öğrenci grevi ve açlık grevi olarak nitelendirilse de aslında grev özelliği taşımamaktadır. Bu eylemler, yalnızca baskı veya protesto amacıyla bazı hareketleri yapmaktan kaçınmaktır. Buna göre doğru cevap D seçeneğidir.

Türkiye'de grev hakkına ilk kez 1961 Anayasasında yer verilmiştir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Toplu iş sözleşmesinin uygulanmamasından veya eksik uygulanmasından ya da yorumlanmasından kaynaklanan uyuşmazlık sonucunda
yapılan greve hak grevi adı verilmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

İşvereni bir kararından veya bir uygulamasından vazgeçirmek amacıyla başvurulan ve belirli bir süre uygulanacağı önceden açıklanarak başlatılan greve uyarı grevi adı verilmektedir. Doğru cevap C seçeneğidir.

İngilizcede belirli bir bölgede askerlerin devriye gezmesi anlamına gelen picketingde ,işçiler, işyeri girişi önünde toplanarak ellerinde taşıdıkları pankartlarla işvereni diğer işçilere ve topluma şikâyet ederken diğer işçileri de işbaşı yapmaktan vazgeçirmeye çalışmaktadır. Picketing genellikle yasal grevin etkinliğini arttıran bir eylem olarak değerlendirilmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

A, B, C ve E seçeneklerinde verilen önermeler yanlış olup doğru cevap  D seçeneğinde yer almaktadır. Hukuki açıdan lokavta ilişkin uluslararası ve ulusal yasal dayanaklar zayıf olarak nitelenebilir. Birleşmiş Milletler belgelerinde lokavta ilişkin herhangi bir hüküm olmadığı gibi, hiçbir ILO sözleşmesinde ve tavsiye kararında da lokavt hakkına ilişkin bir hüküm yer almamaktadır.

Greve karşı işverenin kendisini korumak amacıyla yaptığı lokavta savunma lokavtı adı verilir. Doğru cevap C seçeneğidir.

İşverenin toplu iş sözleşmesinde yer alan ücret zammını sendikalı işçilere tam olarak uygulamaması nedeniyle ortaya çıkan uyuşmazlık, toplu hak uyuşmazlığına örnek olarak verilebilir

Toplu iş uyuşmazlıklarının çözümünde kullanılan üç temel sistem vardır. Bunlar; özgürlükçü sistem (serbestlik sistemi), yasakçı (zorunlu) sistem ve karma sistemdir.

Özgürlükçü sistemde, toplu iş uyuşmazlıklarının çözümünde taraflar tamamen serbest bırakılmıştır.

Yasakçı sistemde, tarafların toplu iş uyuşmazlıklarının çözümü için grev veya lokavta gitme olanakları söz konusu değildir.

Karma sistemde taraflar, grev ve lokavta ancak toplu iş uyuşmazlıklarını barışçı yollarla çözümleyemedikleri takdirde gidebilmektedir.

Toplu iş uyuşmazlıklarının çözümünde barışçı ve mücadeleci (çatışmacı) olmak üzere iki farklı yol kullanılmaktadır.

Grev çatışmacı çözüm yolları arasında yer almaktadır.

Tahkim, üçüncü bir kişi ve ya kurulun, tarafları bağlayıcı kesin bir karar vererek toplu iş uyuşmazlığını çözümlemesidir.

Grev, işçilerin taleplerini işverene kabul ettirebilmek için topluca ve birlikte hareket ederek işi tamamen veya önemli derecede aksatacak ölçüde, geçici olarak işi bırakmalarıdır.

Saldırı grevi, işçilerin, işveren tarafından henüz lokavt kararı alınmadan başlattıkları grev türüdür.