ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ

Devlet: Belirli bir toprak parçası üzerinde yasal olarak fiziki güç kullanma
tekelini elinde tutan insan topluluğudur.

Devleti diğer kurumlardan ayıran dört temel özelliği vardır:
a) En büyük ve en etkili buyurma ve yaptırım gücü. Devlet öteki toplumsal
örgütlerden çok daha etkili, çok daha kapsamlı buyurma ve yaptırım gücüne sahiptir. Devlet, otorite kullanma yetkisine sahip olan kurumların toplamıdır. Devletin dışındaki hiçbir örgüt isteklerini vatandaşlara zorla kabul
ettiremez.
b) Devlet özellikle kendi içindeki tüzel kişiliklere göre en büyük tüzel kişilik
olup aynı zamanda en geniş kapsamlı siyasal kuruluştur. Bu anlamda devlet, öteki tüm ulusal kurum, kuruluş ve tüzel kişilikleri barındırdığı gibi,
hiyerarşik yapı olarak da öteki tüm tüzel kişiliklerin en üstünde bulunur.
Devletin tüzel kişiliğinin kabulü, onun diğer gerçek ve tüzel kişiler gibi hukuk kurallarına uygun hareket etmesini gerektirir. Böylece devlet, haklar ve
sorumluluklar yüklenilebilen hukuksal bir varlığa dönüşmektedir.
c) Üyelerinin zorunlu vatandaşlık bağları. Devleti öteki toplumsal örgütlerden ayıran bir başka özellik, ülke içinde yaşayan tüm insanların devlet tüzel
kişiliğine vatandaşlık bağları ile zorunlu olarak bağlı olmalarıdır. Devlet
dışında hiçbir örgüte üyeleri zorunlu olarak bağlı tutulamaz. Sendika, dernek vb. gibi örgütlere insanlar istedikleri zaman üye olup istedikleri zaman
üyelikten ayrılabilirler. Oysa insanlar bir devletin uyruğuna kendi istedikleri zaman girip istedikleri zaman çıkamazlar.
d) Ceza verme yetkisi. Devleti öteki örgütlerden ayıran temel özelliklerden
birisi de, üyelerine (vatandaşlarına) meşru olarak ceza verme, zor kullanma
yetkisini ve tekelini elinde bulundurmasıdır. Devlet dışındaki öteki hiçbir
örgütün yasal olarak üyelerine ceza verme ve zor kullanma yetkisi yoktur.

Devletin Göreceli Özerkliği: Devlet, sadece sermaye sınıfının öncelikleri doğrultusunda hareket etmemekte ya da sermayenin belirli bir grubunun ya da kesiminin kısa vadeli çıkarlarına hizmet etmemektedir.

Sanayi devriminden başlayarak iş piyasalarının kendi kendini düzenleyebilmesi, liberal düşüncenin etkisiyle iki ilkeye dayalı olarak gelişmiştir: sözleşme özgürlüğü ve pazarlık özerkliği.

Devlet, endüstri ilişkileri sisteminde ve süreçlerinde ortak karar vermekten
otoriter karar vericiye kadar farklı rollere sahiptir. Bunlar:
1. Devlet endüstri ilişkilerinin ekonomik, politik, sosyal, uluslararası ve yasal
çevresini düzenler. Fakat kanunların kapsam ve yoğunluğu ülkeler arasında
farklılık göstermektedir. Bazı ülkelerde kanunlar endüstri ilişkilerinin tüm
alanını kapsarken diğerlerinde taraflara bırakılarak toplu sözleşmeler yoluyla genel çerçevesinin belirlenmesine olanak sağlanmaktadır.
2. Devlet en büyük işverendir ve kendi çalışanlarının ücret ve çalışma koşullarını belirler.
3. Devlet, iş uyuşmazlıklarına uzlaştırma, arabuluculuk ve hakemlik hizmetleri sağlayarak müdahale edebilir. Nihai karar alma sürecinde teşmil ve iş
mahkemeleri kurumlardan yararlanır.
4. Devlet emek süreçlerine çalışma mevzuatının kapsamını ve yoğunluğunu
belirleyerek dahil olur.

Özel sektör- kamu sektörü arasındaki temel farklılıkları aşağıda özetlenmektedir:
a. Kamu sektörü kurumları dışsal politik ve hükümet kuruluşlarının çok daha
fazla etkisi altında olsalar da bunlar için piyasa bilgisi, sinyalleri ve teşvikleri yoktur.
b. Kamu sektörü kurumları özel sektör muadillerine göre kamuoyunun gözetimine daha fazla tabidir.
c. Kamu sektörü kurumlarının amaçları özel sektördekilere kıyasla daha fazla, daha belirsiz ve daha çelişkilidir.
d. Devlet memurluğu içersinde bulunduğu kurallardan kaynaklanan kısıtlamalar nedeniyle sektöründeki yöneticiler daha az özerkliğe sahiptir.
e. Kamu sektörü kurumlarının göreceli olarak daha ayrıntılı ve resmi kuralları, raporlama yükümlülükleri ve daha katı hiyerarşik düzenleri vardır.

Devletin düzenleyici rolünün endüstri ilişkilerinin aktörlerine, amaç ve
konularına bağlı olarak dört farklı görev ya da etkinlik biçimini aldığı ya da böyle yorumlanabileceği savunulabilir. Bunlar, izin verme ya da destekleme, dışlama ve düzeltme, ayarlama ya da tanımlama görevleridir.  İzin verme (ya da destekleme) görevi, devlet belirli sanayi ya da sektörlerdeki sendikalaşma ya da toplu sözleşmenin önündeki engelleri azalttığı ya da ortadan kaldırdığı ve sendikaların gücünü ve gelişmesini desteklediği zamanlarda yerine getirilmiş olur. Dışlama görevi, çalışanların belirli kesimlerinin sendikalaşma ve toplu sözleşmeye katılmalarını engelleme (polis yada silahlı kuvvetler mensupları) grev eylemini (ister bir hak ister bir özgürlük olarak) ve lokavtı sınırlandırma olarak ortaya çıkmaktadır. Ayarlama, yasal müdahale ya
da üçlü anlaşmalar yoluyla sözleşmeye dayalı hükümlerin ya da mekanizmaların yasaklanması ve toplu sözleşmelerin yasal olarak belirlenmiş kurallara zorunlu olarak uymayı içerir. Tanımlama görevi, devletin özellikle hükümet eylemi yoluyla, toplumsal taraflar tarafından güdülen amaçları az ya da çok tüketici biçimde belirlediği durumları gösterir. Bu türden bir tanımlama en azından liberal demokratik sistemlerde genellikle işbirliğine dayalı korporatist pratikler yoluyla yapılmaktadır. Amaçların ekonomik gelişme ya da mali istikrar şeklinde tanımlanması yoluyla kollektif aktörlerin tercih ve seçimleri stratejik karşılıklı bağımlılık ilişkisi içine sokulmuş olur.

Devletin endüstri ilişkilerindeki rolleri;

-İşveren rolü

-Kanun koyucu rolü

-Emek piyasası düzenleyicisi rolü

-Hakemlik ve arabuluculuk rolü

1980 sonrasında değişen koşullara bağlı olarak “çalışma hayatında daha az
kural, daha az mevzuat buna karşılık daha çok esneklik ve serbestlik anlayışı”
içine girilmiştir. Devlet yasalarla belirlenmiş kurallar yerine süreci belirleyen
prosedürlerle ilgili kurallar koymaya yönelmiştir”. Neo-liberal hükümetler, işverenlerin de baskısıyla, uluslararası rekabet karşısında ekonomik büyümeyi yeniden sağlayabilmek için işçilik maliyetlerinin düşürülmesini, çalışma koşullarının esnekleştirilmesini, işe alma ve işten çıkarmayı kolaylaştırmayı
hedeflemiştir; bunun için sendikaların kurulmasını güçleştirmek, toplu pazarlık
hakkını özellikle kamu kesiminde sınırlandırmak, serbest ticaret bölgelerinde örgütlenme özgürlüğünü yasaklamak, işten çıkarmaları kolaylaştırmak, işten çıkarma ve işe alma süreçlerinde sendikaların etkisini zayıflatmak gibi çeşitli kısıtlayıcı düzenlemeler uygulamaya koyulmuştur. Sonuçta devletin endüstri ilişkilerinde oynadığı rol değişirken işverenlerin konumu güçlenmiştir.