ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ - Deneme Sınavı - 13

Devletin temel faaliyetlerini iki ana sınıfa ayırabiliriz. Birincisi kamu hizmetlerinin sunumuna ilişkin faaliyetlerdir. Bu tür hizmetlerin özel sektör tarafından sağlanması beklenmez. En belirgin örnekleri, ulusal savunma, polis ve itfaiye, ilköğretim, sosyal hizmetler ve yardımlardır. İkinci tür faaliyetler üretilen hizmetin doğrudan kullanıcıyla ilgili olduğu faaliyetlerdir ve bu yüzden özel sektör tarafından da yerine getirilebilir. Havayolları, demiryolları, enerji ve iletişim bu sınıfa girer.

Miliband (1989) devlet seçkinlerinin büyük ölçüde ayrıcalıklı ve mülk sahibi zümreden geldiğini vurgulayarak devleti hakim sınıfın bir temsilcisi veya aracı olarak tasvir etmiştir.

Devletin Göreceli Özerkliği: Devlet, sadece sermaye sınıfının öncelikleri doğrultusunda hareket etmemekte veya  sermayenin belirli bir grubunun ya da kesiminin kısa vadeli çıkarlarına hizmet etmemektedir (Poulantzas, 2006).

Castells (2006)  devletin hakimiyet, meşruiyet, kalkınma ve yeniden dağılım fonksiyonları olduğunu öne sürmektedir.

Birleşik Krallık, Avrupa’daki yeni monetarizm, kuralsızlaştırma ve esneklik kavramlarını benimseyen ilk ülke olmuştur.

Kamu sektörünün yeniden yapılandırılması endüstri ilişkileri üzerinde önemli etkilere sahip olmuş, genellikle de sendikal örgütlenmelerin önemli ölçüde zayıflamasına ve toplu pazarlığın kapsamının daralmasına , böylece çalışanların kolektif temsilinin gerilemesine neden olmuştur. 1980’lerde ve özellikle 1990’larda Avrupa’da ve diğer sanayileşmiş ülkelerde sendika üyeliğinde düşüşler görülmüştür. Bu eğilimlere tek istisna sendikalaşma oranında artış yaşanan İskandinav ülkeleridir.Dolayısı ile Finlandiya doğru cevaptır.

Beaumont (1992)'e göre , özel sektör- kamu sektörü arasındaki temel farklılıklar aşağıda özetlenmektedir: a. Kamu sektörü kurumları dışsal politika ve hükümet kuruluşlarının çok daha fazla etkisi altında olsalar da bunlar için piyasa bilgisi, sinyalleri ve teşvikleri yoktur. b. Kamu sektörü kurumları özel sektör muadillerine göre kamuoyunun gözetimine daha fazla tabidir. c. Kamu sektörü kurumlarının amaçları özel sektördekilere kıyasla daha fazla, daha belirsiz ve daha çelişkilidir. d. Devlet memurluğu içersinde bulunduğu kurallardan kaynaklanan kısıtlamalar nedeniyle sektöründeki yöneticiler daha az özerkliğe sahiptir. e. Kamu sektörü kurumlarının göreceli olarak daha ayrıntılı ve resmi kuralları, raporlama yükümlülükleri ve daha katı hiyerarşik düzenleri vardır.Bu durumda doğru cevap  mevcut durumun tam tersini ifade eden  C seçeneğindedir.

Devletin düzenleyici rolünün endüstri ilişkilerinin aktörlerine, amaç ve konularına bağlı olarak dört farklı görev ya da etkinlik biçimini aldığı ya da böyle yorumlanabileceği savunulabilir. Bunlar, izin verme ya da destekleme, dışlama ve düzeltme, ayarlama ya da tanımlama görevleridir. Bunlardan “Ayarlama”, yasal müdahale ya da üçlü anlaşmalar yoluyla sözleşmeye dayalı hükümlerin ya da mekanizmaların yasaklanması ve toplu sözleşmelerin yasal olarak belirlenmiş kurallara zorunlu olarak uymasını  içerir. E doğrudur.

Devletin Emek Piyasası Düzenleyicisi Rolü , istihdam ve ücretlerin rekabetini düzenlemeye yarayan araçlar, çalışma saatleri ve iş sağlığı ve güvenliği konularıyla ilgili yasal asgari standartları belirler.

Neo-liberal politikaların bir uzantısı olarak devletin endüstri ilişkilerinde izlediği politikaların odak noktası değişmeye başlamış ve birçok ülkede devlet sosyal işlevlerinden uzaklaştırılmıştır. Neo-liberal hükümetler, işverenlerin de baskısıyla, uluslararası rekabet karşısında ekonomik büyümeyi yeniden sağlayabilmek için işçilik maliyetlerinin düşürülmesini, çalışma koşullarının esnekleştirilmesini, işe alma ve işten çıkarmayı kolaylaştırmayı hedeflemişti. Bunun için sendikaların kurulmasını güçleştirmek, toplu pazarlık hakkını özellikle kamu kesiminde sınırlandırmak, serbest ticaret bölgelerinde örgütlenme özgürlüğünü yasaklamak, işten çıkarmaları kolaylaştırmak, işten çıkarma ve işe alma süreçlerinde sendikaların etkisini zayıflatmak gibi çeşitli kısıtlayıcı düzenlemeler uygulamaya koyulmuştur.Sendikaların kurulmasının kolaylaştırılması bu düzenlemeler arasında değildir. B , doğrudur.

Toplu hak uyuşmazlığı, işçi ile işveren arasındaki iş ilişkisinin dayanağını oluşturan mevzuat, toplu iş sözleşmesi ve hizmet akdi hükümleri ile sağlanan hakların sendika, işveren veya işveren sendikası tarafından ihlal edilmesi durumunda ortaya çıkmaktadır.

Toplu çıkar uyuşmazlıkları, toplu iş sözleşmesi imzalanmadan önce toplu pazarlık süreci içinde çıkan uyuşmazlıklardır.

Kanunla sınırlandırılmamış grev ve lokavt serbestisinin olduğu özgürlükçü sistem, İngiltere, İsviçre, Belçika ve İsveç gibi bazı Avrupa ülkelerinde uygulanmakla birlikte, kimi zaman mahkeme kararları ile grev ve lokavt hakkına bazı sınırlamalar getirilebilmektedir.

Arabuluculuk süreci içinde arabulucu, tarafara önerilerde bulunmakta ve anlaşma sağlanamayınca sürecin sonunda düzenleyeceği rapora gerekli gördüğü tavsiyeleri eklemekteyse de bu, tarafların kabulüne sunulmuş bir karar niteliğinde olmamaktadır. Bir başka deyişle arabuluculukta, arabulucunun bir karar alması ve bu kararı kabul edip etmediklerini taraflara sorması söz konusu değildir.

Grev, bir iş uyuşmazlığı şekli değil; toplu iş uyuşmazlıklarının çözümünde kullanılan mücadeleci bir çözüm yoludur. Grev ile ilgili II, III ve IV. ifadeler doğrudur.

Türkiye’de ise ilk kez 1961 Anayasası’nda yer verilen grev hakkı, 1982 Anayasası’nda da 54. maddede düzenlenmiş ve güvence altına alınmıştır.

Hak grevi, toplu iş sözleşmesinin uygulanmamasından veya eksik uygulanmasından ya da yorumlanmasından kaynaklanan uyuşmazlık sonucunda yapılan grevdir.

Uyarı grevi, işvereni bir kararından veya bir uygulamasından vazgeçirmek amacıyla başvurulan ve belirli bir süre uygulanacağı önceden açıklanarak başlatılan grevdir. İskandinav ülkeleri, İngiltere, İspanya, İtalya, Portekiz, İsrail ve ABD’de grev başlamadan önce sendika, işverene grevin kaç gün süreceğini bildirmektedir. Bu şekilde işveren ve kamuoyu ani (sürpriz) bir işçi eylemine karşı korunmaktadır.

İngilizcede belirli bir bölgede askerlerin devriye gezmesi anlamına gelen picketingde işçiler, işyeri girişi önünde toplanarak ellerinde taşıdıkları pankartlarla işvereni diğer işçilere ve topluma şikâyet ederken diğer işçileri de işbaşı yapmaktan vazgeçirmeye çalışmaktadır.

Birleşmiş Milletler belgelerinde lokavta ilişkin herhangi bir hüküm olmadığı gibi, hiçbir ILO sözleşmesinde ve tavsiye kararında da lokavt hakkına ilişkin bir hüküm yer almamaktadır. Yalnızca Avrupa Sosyal Şartı’nda, işverenlere çıkar çatışması durumunda toplu eyleme başvurabilme hakkı tanınmakta; bu hak, lokavt hakkı olarak yorumlanmaktadır. ABD, Fransa, İngiltere, Japonya İtalya, İsviçre gibi birçok ülkenin anayasalarında ve kanunlarında da lokavttan hiç söz edilmemektedir.