ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ - Deneme Sınavı - 3

İkinci Dünya Savaşı sonrasında ekonomik büyümeyi ve tam istihdamı birlikte hedefleyen ülkelerde devlet, ekonomide aktif bir biçimde yer alarak hem sosyal hem de ekonomik gelişmelerin birlikte yürütülmesini sağlamıştır. Korporatizm olarak adlandırılan bu modelde devlet, sendikaları ulusal kalkınma ve büyüme programlarının önemli bir unsuru olarak kabul etmiş; sendikal hak ve özgürlükleri iyileştirecek yasal düzenlemeler yapılmıştır. Endüstri ilişkileri aktörlerinden biri olarak devletin sistem içinde üstlendiği tarihsel rol ve fonksiyonlar, özellikle 1970’lerin ortalarına kadar, sendikaları desteklemeye yönelik olmuştur. Toplu pazarlık endüstri ilişkilerinde kural üreten en önemli kurum olarak benimsenmiştir. Bu dönemde devlet endüstri ilişkileri sisteminde, tarafsız, düzenleyici, zaman zaman yönlendirici ve ekonomideki pozisyonu gereği bazen de taraf olarak faaliyet göstermiştir. Yanıt C'dir.

Endüstri ilişkileri kavramını açıklamayı kolaylaştıracak beş unsur bulunmaktadır (Çetik ve Akkaya, 1999, ss.13-15):

Çalışanlar ile işverenler arasında çalışmadan kaynaklanan bir ilişkinin var olması,

Taraflar arasındaki ilişkinin üretim sonucu elde edilen artığın ücret ve kâr olarak paylaşımını içermesi,

Çalışma koşulları ve kurallarının karşılıklı belirlenmesini kapsaması,

Bütün bu ilişkilerin kurumsallaşmış olması,

Çözüm yollarının çatışmacı ve barışçı süreçleri içermesi.

• İşçi-işveren ilişkilerini çevreleyen sosyo-ekonomik düzen: Ülkenin sanayi yapısı, işgücünün özellikleri, işletme yöneticilerinin personel politikaları, emek piyasasının durumu, siyasi sistemdeki güç dengesi.

Sendikaların özellikleri: İşçilerin işyeri, meslek veya işkolu düzeyinde örgütlenmeleri, ulusal ve yerel sendikaların gücü, sendika üyeliğinin durumu, sendikaların mali kaynakları ve sendika liderliği.

Sendikaların taktik ve stratejileri: Sendikaların toplu pazarlık veya siyasi ha- reketler yolu ile hükümeti etkilemeye çalışmaları, çalışma koşullarını kont- rol etmede gösterdikleri tercihler.

Toplu pazarlığın yapısı: Pazarlık biriminin genişliği, sözleşmelerle düzenlenen konular, sözleşmenin süresi, uyuşmazlıkların çözüm yöntemleri, grev ve diğer baskı şekillerinin kullanılışı.

Devlet kontrolünün çerçevesi: Tarafların neyi pazarlık edebileceklerini ve ne gibi taktikler kullanabileceklerini belirleyen kamu/devlet kontrolü.

Endüstri ilişkilerinin üç temel aktörü vardır: İşçiler ve örgütleri, işverenler ve örgütleri ve devlet

Sayfa:7 Tablo 1.1

Sayfa:7, Tablo 1.1

Sayfa:7, Tablo 1.1

Fransa’da sendikalı işçilerin tüm çalışanlara oranı oldukça düşük görünse de sendikalardan kaynaklanan muhalefet oldukça güçlüdür.

ABD ve Japonya  sendikalaşma oranının oldukça düşük olduğu ülkeler arasındadır.

Çalışma ekonomisi, sendika ve toplu pazarlık konularına ekonomik açıdan yaklaşırken endüstri ilişkileri için kural koyma ve uyuşmazlıkların çözümünde kullanılan en temel kurumlardır.

Sosyal politika en genel anlamıyla, toplumun ekonomik yönden güçsüz, bağımlı çalışan ve özel olarak korunması gereken kesimlerinin toplumsal yaşam içinde ve iş ilişkileri ile çalışma yaşamında korunmasına yönelik kamusal politikaları konu olarak ele alıp inceleyen bir bilim dalıdır.

Sermayenin temsilcisi modelinde yönetim, piyasa kurallarını uygulayarak birim başına düşen işgücü maliyetini minimize etmeyi ve verimliliği arttırmayı amaçlamaktadır.

Endüstri ilişkilerinde  yönetimin teknoloji ve piyasalar tarafından şekillenen kurumlar, süreçler ve kurallardan oluşan sistemin aktörlerinden birisi olduğu yönetim modeli sistem aktörüdür.

Endüstri ilişkileri:

Çalışmadan doğan ilişkilerin düzenlenmesini, aktörlerini ve bunlar arasındaki çatışmacı ve barışçı etkileşim ve eylem biçimlerinin incelenmesini konu alan bilim dalıdır.

İşveren sendikaları, kendisine üye olan işverenleri savunmak, temsil etmek veya işverenlere danışmanlık hizmeti vermek, işgücü ile ilgili ve sosyal sorunlar karşısında işverenlerin konumlarını güçlendirmek amacıyla kurulan işveren örgütleridir. Birçok işveren sendikası, işçi sendikalarıyla toplu iş sözleşmesi imzalamakla birlikte bu, her zaman görülen bir durum olmadığı için, işveren sendikalarıyla ilgili tanımlarda bu unsura yer verilmemektedir. İşveren sendikalarının, çalışma ilişkileriyle ilgili sorunlarla değil; pazarlama, fiyatlandırma, teknoloji vb. gibi ticari ve ekonomik sorunlarla ilgilenen sanayi ve ticaret odalarından ayrı değerlendirilmesi gerekmektedir

Endüstri ilişkileri yerine çalışma ilişkileri, iş ilişkileri, mesleki ilişkiler, sendikal ilişkiler, işçi-işveren ilişkileri, emek-sermaye ilişkileri, toplu ilişkiler, işçi-yönetim ilişkileri, personel ilişkileri, insan ilişkileri gibi kavramlar kullanılmaktadır.

Çatışmacı tutumu benimseyen işveren sendikalarının başlıca amacı, işçilerin örgütlenmesini önlemek, belirli işkollarında işçi sendikalarının kurulmasına engel olmak ve hatta mevcut işçi sendikalarını ortadan kaldırmaktır.

İşveren sendikalarının örgütlenme modellerini ve örgüt yapılarını etkileyen başlıca beş tane unsur vardır. Bunlar; işletmelerin büyüklüğü, devletin çalışma hayatındaki rolü, coğrafi büyüklük, işçi sendikalarının yapısı ve yasal düzenlemelerdir.

Endüstri ilişkileri kavramını açıklamayı kolaylaştıracak beş unsur bulunmaktadır:
• Çalışanlar ile işverenler arasında çalışmadan kaynaklanan bir ilişkinin var
olması,
• Taraflar arasındaki ilişkinin üretim sonucu elde edilen artığın ücret ve kâr
olarak paylaşımını içermesi,
• Çalışma koşulları ve kurallarının karşılıklı belirlenmesini kapsaması,
• Bütün bu ilişkilerin kurumsallaşmış olması,
• Çözüm yollarının çatışmacı ve barışçı süreçleri içermesi.

İşçi-işveren ilişkilerini çevreleyen sosyo-ekonomik düzen: Ülkenin sanayi
yapısı, işgücünün özellikleri, işletme yöneticilerinin personel politikaları,
emek piyasasının durumu, siyasi sistemdeki güç dengesi.