ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ - Deneme Sınavı - 13

Dunlop, endüstri ilişkileriyle ilgili kararların işverenler veya hissedarlar tarafından değil; yöneticilerden tarafından alındığını ileri sürmektedir. Ancak Dunlop’ın, işverenleri değil yönetimi sistemin aktörlerinden biri olarak ele alması, Sistem Teorisi’ne getirilen eleştirilerin başında yer almaktadır.

Endüstri ilişkilerinde yönetim, endüstri ilişkileri sisteminin bir aktörü, stratejik bir aktör veya sermayenin temsilcisi olarak karşımıza çıkmaktadır.

Hükümetlerin ekonomiye ve iş piyasasına müdahalesi de yönetimin en önemli kısıtlarından bir diğeridir. Hükümetler ücretler, örgütlenme ve toplu pazarlık ve grev gibi çeşitli konularda müdahalede bulunarak yönetimsel özgürlüğü ve özerkliği sınırlandırdığı gibi, yönetimle işçiler arasında işbirliğini geliştirici müdahalelerde de bulunarak yönetimin inisiyatif alanını daraltmaktadır.

İşverenlerin çıkar örgütlerini üç grupta sınıflandırmak mümkündür: İşveren sendikaları, ticari çıkarları koruyan örgütler ve karma örgütler. İşveren sendikaları işverenlerin yalnızca çalışma hayatıyla ilgili çıkarlarına yönelik faaliyet gösterirken ticari çıkarları koruyan örgütler işverenlerin yalnızca ticari ve üretimle ilgili çıkarlarına yönelik faaliyet göstermektedir. Sanayi ve ticaret odaları ile işveren dernekleri, işverenlerin ticari çıkarlarını koruyan örgütlerine örnek olarak verilebilir. Karma örgütler ise işverenlerin hem çalışma hayatına yönelik çıkarlarını hem de ticari çıkarlarını korumak ve geliştirmek için faaliyette bulunmaktadır.

Bu eğilimin arkasında üç önemli faktör yer almaktadır: Günümüzde ekonomi politikaları, ticaret politikaları ve sosyal politikalar arasındaki geçişliliğin ve bağımlılığın artması sonucunda işverenlerin ticari çıkalarını koruyan örgütler ile işveren sendikaları arasındaki sınırların birbiriyle kesişmesi, toplu pazarlıkların düzeyi merkezden uzaklaştığı için işveren sendikalarının toplu pazarlık işlevlerinin azalması ve işverenlerin ticari ve üretimle ilgili çıkarlarını koruyan örgütlerin önem kazanması ve işveren sendikaları ile diğer işveren örgütlerinin birleşerek hem üye sayısı hem de finansman yapısı güçlü işveren örgütleri oluşturma isteği.

Çatışmacı tutum. Bu tutumu benimseyen işveren sendikalarının başlıca amacı, işçilerin örgütlenmesini önlemek, belirli işkollarında işçi sendikalarının kurulmasına engel olmak ve hatta mevcut işçi sendikalarını ortadan kaldırmaktır. Uzlaştırıcı tutum. Bu tutumu benimseyen işveren sendikaları, genel olarak işçi sendikaları ile işverenler arasında bir köprü kurmaktadır. Görüşmeci ve uygulamacı tutum. işveren sendikaları, üyeleri adına toplu iş sözleşmeleri imzalamak; üye işverenlerle işçi sendikaları arasında çıkacak iş uyuşmazlıklarını arabuluculuk, uzlaştırma ve tahkim yoluyla çözümlemek amacıyla faaliyet göstermektedir.

İşveren sendikalarının örgütlenme modellerini ve örgüt yapısını etkileyen unsurlar; işletme büyüklüğü, coğrafi büyüklük, devletin çalışma hayatındaki rolü, işçi sendikaların yapısı, yasal düzenlemelerdir.

Dünya çapında faaliyet gösteren uluslararası sendikal örgütlerin başında, Uluslararası İşverenler Örgütü (IOE) gelmektedir. IOE, bölgesel bir ayrıma gitmeksizin, işveren sendikalarının üst örgütlerini üye olarak kabul eden ve dünya çapında faaliyet gösteren uluslararası bir sendikal örgüttür. IOE’nin temel işlevi, ILO’da işverenler arasında grup bilinci yaratmak ve işveren grubunun sekreterlik görevini yerine getirmektir. İşverenlerin ve örgütlerinin uluslararası alanda çıkarlarını korumak ve geliştirmek, Hür girişimciliği teşvik etmek ve geliştirmek, İşveren sendikalarının kurulmasına ve güçlendirilmesine yardımcı olmak, Üyeler arasında bilgi alışverişini kolaylaştırmak ve ilişkileri güçlendirmek

IOE ve BIAC’ın dışında dünya çapında faaliyet gösteren, ancak işkolu düzeyinde kurulan uluslararası işveren örgütleri de vardır. Bunların başlıcaları; Uluslararası Müteahhitler Sendikaları Konfederasyonu, Uluslararası Deniz Nakliyatçıları Federasyonu, Uluslararası Tekstil Sanayicileri Federasyonu ve Uluslararası Yünlü Tekstil Organizasyonu’dur.

Hem BusinessEurope’a hem de BIAC ‘a Türkiye’den üye örgütler; TİSK VE TÜSİAD’DIR. TOBB, BIAC’a üyedir.

Endüstri ilişkileri açısından işçi tarafının muhatabı olan işveren örgütü ise Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK)dur.

TZOB’un görevleri ise Kanunda, “tarımsal politikaların genel menfaatlere uygun olarak yürütülmesi amacıyla gerekli çalışmalarda bulunmak, tarımla ilgili görüşlerini Hükümete ve kamuoyuna duyurmak, çiftçilerin hak ve menfaatlerini korumak” şeklinde belirtilmiştir. 2019 yılı itibarıyla TZOB’a üye olan 727 ziraat odasında 4,5 milyona yakın çiftçi kayıtlı bulunmaktadır.

TOBB’un heterojen bir yapıya sahip olması ve TÜSİAD’ın Anadolu sermayesini yeterince temsil edememesinin bir sonucu olarak muhafazakâr sermaye, TÜSİAD’a alternatif bir örgüt olarak MÜSİAD’ı kurmuştur.

İşveren sendikaları gönüllülük esasına dayalı işverenlerin çalışma hayatı ile ilgili sorunları ele alan örgütlenmedir. Ticari ve ekonomik çıkarlar için sanayi ve ticaret odaları örgütlenmiştir.

Doğru cevap B'dir.

İşçi katılımına yönelik politikalar, yeni teknolojilerin tanıtımı, yeni çalışma modelleri (esnek çalışma vb) işyeri düzeyinde sendika faaliyetlerindendir. Doğru cevap C'dir.

Endüstri ilişkileri ücret ve çalışma koşullarının sendikaların da içinde bulunduğu toplu pazarlık gibi ikili ve üçlü mekanizmalarla belirlenmesi gerektiğini ileri sürerken insan kaynakları yönetimi işletmede verimliliği arttırmanın yolu olarak sendikaların devre dışı kaldığı ve işletme ile çalışanlar arasında direkt ilişkilerin kurulabildiği bireysel ilişkileri ön plana çıkarmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Bütünleşmiş endüstri ilişkilerinde toplum, uyuma yöneliktir. Doğru cevap A'dır.

Genel olarak endüstri ilişkileri tanımlamasında kavramı açıklamayı kolaylaştıracak beş unsur bulunmaktadır:
• Çalışanlar ile işverenler arasında çalışmadan kaynaklanan bir ilişkinin var olması
• Taraflar arasındaki ilişkinin üretim sonucu elde edilen artığın ücret ve kâr olarak paylaşımını içermesi,
• Çalışma koşulları ve kurallarının karşılıklı belirlenmesini kapsaması,
• Bütün bu ilişkilerin kurumsallaşmış olması,
• Çözüm yollarının çatışmacı ve barışçı süreçleri içermesi

Endüstri ilişkileri kolektif ilişkiler temeline dayandığı için sistemde işçiler ağırlıklı olarak sendikalar tarafından temsil edilmektedir.