EMLAK YÖNETİMİ VE PAZARLAMASI - Deneme Sınavı - 5

Bir rizikonun sigorta edilebilir olabilmesi için bazı özellikler taşıması gerekir:

• Rizikonun gerçekleşmesi sonucu uğranılacak zararın finansal (para ile ölçülebilir) bir değeri olmalıdır. Sigortanın amacı, rizikonun gerçekleşmesinin önüne geçmekten çok bu durumun yarattığı maddi zararın karşılanmasıdır. Dolayısıyla riskin para ile ölçülebilir bir niteliği bulunmalıdır.

• Rizikonun gerçekleşmesi rastlantıya bağlı olmalıdır. Bir başka deyişle, gerçekleşmesi kesin olan bir olayın sigorta edilmesi olanak dahilinde değildir.

• Büyük sayılar kanununun işlerlik kazanabilmesi için, belirli bir tehlikeyle karşı karşıya olan çok sayıda aynı özelliklere sahip riziko birimine gereksinim vardır.

• Riziko meşru bir nitelik taşımalı ve kamu düzenine aykırı olmamalıdır.

• Rizikonun sıklık derecesi ne çok düşük ne de çok yüksek olmalıdır. Eğer rizikonun sıklık derecesi çok düşük ise sigorta teminatına gereksinim olmayacaktır. Sıklık derecesi çok yüksek ise sigortacının teminat vermesi olanaksızlaşacak veya primi o kadar yüksek olacak ki sigortalının sigorta yaptırmasına değmeyecektir. Örneğin; devamlı taşan bir dere kenarına yapılan müstakil evlerin riziko sıklık derecesi çok yüksektir. Dolayısıyla sigortacının bu duruma bir teminat vermesi zor olabilir.

Risk yönetimi kapsamında yer alan görevler şöyle sıralanabilir (http://www.allianzrisk.com):

1. Bir tesisteki, binadaki risklerin belirlenmesi ve değerlendirilmesi.

2. Oluşabilecek riskleri önlemek ya da daha aza indirgemek için ve oluşacak hasar sonrasında da devamlılığı sağlamak için, çeşitli yapısal ve örgütsel önlemlerin alınması.

3. Riskin sigortalanarak güvence altına alınması.

4. Risklerle ilgili alınması gereken teminatlar, prim ödeme koşulları gibi konularda bir sigorta şirketi ile uzlaşma ve işbirliği yapılması.

5. Tesis, bina ile ilgili olarak yönetimin kendi üzerinde tutacağı riskler ile ilgili sistemler geliştirilmesi.

6. Riski transfer etmek için alternatif yolların incelenmesi ve değerlendirilmesi.

Sigorta Sisteminin İşlevleri

* Fertlere ve kurumlara ekonomik ve sosyal hayatta emniyet sağlar.

* Kredi teminine yardım eder.

* Tasarrufu geliştirir.

* Toplumda huzur ve güven tesis eder, dayanışmayı sağlar.

* Uluslararası ilişkileri geliştirir.

* Finansal istikrarı arttırır.

* Girişimcileri ve ticareti destekler, iş sürekliliği sağlar.

* Risklerin daha etkin yönetilmesini sağlar.

SİGORTANIN TEMEL PRENSİPLERİ

Sigortacılıkta geçerli olan prensipler, emlakla ilgili tüm sigortalar için de geçerlidir. Aşağıda bu temel prensipler ele alınmaktadır.

* Sigortalanabilir Menfaat Prensibi

* Azami İyi Niyet Prensibi

* Tazminat Prensibi

* Yakın Sebep Prensibi

* Halefiyet ve Hakların Devri (Rücu) Prensibi

* Hasara Katılım Prensibi

• Aşkın Sigorta

Sigorta bedelinin, sigorta değerini aşacak şekilde beyan edilmesi halidir.

• Eksik Sigorta

Sigorta bedelinin sigorta değerinden düşük olması halidir

Sigorta Bedeli > Sigorta Değeri

Örneğin, bir kişi ₺100.000 değerindeki evini ₺150.000’ ye sigorta ettirebilir. Ancak sigortalı tam hasar halinde ₺100.000’lik tazminat almaya hak kazanacaktır.

Tam Hasarlarda Eksik Sigorta Uygulaması

Sigortalı malın tam hasara uğraması halinde sigortacının sorumluluğu sözleşmede yazılı bedeli aşamayacağı için, ödenecek tazminatın hesaplanması herhangi bir özellik göstermemektedir. Bu konuda şöyle bir örnek verebiliriz: ₺100.000 değerinde bir evin ₺60.000 bedelle sigortalanması halinde, evin tamamen zarar görmesi sonucunda sigortacıya düşen tazminat yükümlülüğü ₺60.000 olacaktır. Zararın ₺40.000’lik kısmı sigortalının üzerinde kalacaktır. Bu soruda da ₺200.000 - ₺140.000 =₺60.000 Zararın ₺60.000'lik kısmı sigortalının üzerinde kalacaktır.

Müşterek sigorta bir menfaatin birden fazla sigortacı tarafından aynı zaman için, aynı risklere karşı sigortalanması olarak, tanımlanabilir. Sigortacıların tek tek vermiş oldukları teminatların toplamı, sigortalı menfaatin toplam değerini oluşturur. Müşterek sigortalar daha çok büyük fabrikalarda, büyük iş merkezlerinde, alışveriş merkezlerinde görülmektedir.

Kanun müşterek sigorta için, aşağıdaki koşulların aynı zamanda ve birlikte olmaları şartını getirmiştir. Bu şartlar;

• Birden çok sigortacının varlığı

• Sözleşmelerin aynı sigorta konusu ile ilgili olması

• Aynı risklere karşı teminat verilmiş olması

• Sözleşme sürelerinin aynı olması

• Hasar anında bütün poliçelerin yürürlükte olmasıdır.

Yakın Sebep Prensibi

Sigorta ettirenin, sigorta sözleşmesine dayanarak bir tazminat işleminde bulunabilmesi şu şarta bağlıdır: Hasarın söz konusu poliçe ile sigortalanan rizikolardan birinin gerçekleşmesi ile meydana gelmiş olması gereklidir. Yakın sebep prensibi, prim hangi teminatın karşılığı olarak alınmış ise tazminatın da o rizikonun gerçekleşmesi halinde ödeneceğini ifade etmektedir.

Gerçek rizikolarda, rizikoyla karşı karşıya olan bir kişinin herhangi bir kazanç beklentisi olamaz. Kişi rizikonun gerçekleşmesi halinde bir kayba uğrayacak, gerçekleşmemesi halinde ise ancak durumunu koruyacaktır. Başka bir deyişle, ne kazancın ne de kaybın söz konusu olduğu bir durumdur. Yangın, sel, hırsızlık, trafik kazası gibi olayları bu tür rizikolara örnek olarak gösterebiliriz. Bir binayı sel basması, binanın depremden yıkılması ya da bir binaya hırsız girmesi emlakla ilgili gerçek riziko örnekleridir. 

Spekülatif rizikolar hem kazanma, hem de kaybetme olasılığı bulunan rizikolardır. Kâr ve zarar olasılığı farklı oranlarda olabilir ancak, sonuçta kâr ya da zarardan birisi mutlaka gerçekleşecektir. Kumar, at yarışları, spor loto oyunları gibi durumlarda karşılaşılan rizikolar spekülatif rizikolardır.

Gerçek rizikolarda, rizikoyla karşı karşıya olan bir kişinin herhangi bir kazanç beklentisi olamaz. Kişi rizikonun gerçekleşmesi halinde bir kayba uğrayacak, gerçekleşmemesi halinde ise ancak durumunu koruyacaktır. Başka bir deyişle, ne kazancın ne de kaybın söz konusu olduğu bir durumdur. Yangın, sel, hırsızlık, trafik kazası gibi olayları bu tür rizikolara örnek olarak gösterebiliriz. Bir binayı sel basması, binanın depremden yıkılması ya da bir binaya hırsız girmesi emlakla ilgili gerçek riziko örnekleridir. 

Spekülatif rizikolar hem kazanma, hem de kaybetme olasılığı bulunan rizikolardır. Kâr ve zarar olasılığı farklı oranlarda olabilir ancak, sonuçta kâr ya da zarardan birisi mutlaka gerçekleşecektir. Kumar, at yarışları, spor loto oyunları gibi durumlarda karşılaşılan rizikolar spekülatif rizikolardır.

Spekülatif rizikolar hem kazanma, hem de kaybetme olasılığı bulunan rizikolardır. Kâr ve zarar
olasılığı farklı oranlarda olabilir ancak, sonuçta kâr ya da zarardan birisi mutlaka gerçekleşecektir.

Sigortacılıkta riziko, belirli bir prim karşılığında, müşteriden satın alınan rizikolar anlamına gelir.
Sigortacılıkta riziko gelecekte, belirsiz, tesadüfi, ani, beklenmedik, öngörülmeyen ve kişinin iradesi
dışında oluşan durumları ifade eder. Dolayısıyla tarla biçimindeki bir gayrimenkulü sel basması, bir
binanın depremden etkilenmesi ya da bir perakende emlağın soyulması riziko olarak düşünülebilir.

Sigortacılıkta riziko, belirli bir prim karşılığında, müşteriden satın alınan rizikolar anlamına gelir. Sigortacılıkta riziko gelecekte, belirsiz, tesadüfi, ani, beklenmedik, öngörülmeyen ve kişinin iradesi dışında oluşan durumları ifade eder. Dolayısıyla tarla biçimindeki bir gayrimenkulü sel basması, bir binanın depremden etkilenmesi ya da bir perakende emlağın soyulması riziko olarak düşünülebilir.

Rizikonun sıklık derecesi ne çok düşük ne de çok yüksek olmalıdır. Eğer rizikonun sıklık derecesi çok düşük ise sigorta teminatına gereksinim olmayacaktır. Sıklık derecesi çok yüksek ise sigortacının teminat vermesi olanaksızlaşacak veya primi o kadar yüksek olacak ki
sigortalının sigorta yaptırmasına değmeyecektir. Örneğin; devamlı taşan bir dere kenarına yapılan müstakil evlerin riziko sıklık derecesi çok yüksektir. Dolayısıyla sigortacının bu duruma bir teminat vermesi zor olabilir.

Rizikonun sıklık derecesi ne çok düşük ne de çok yüksek olmalıdır. Eğer rizikonun sıklık derecesi çok düşük ise sigorta teminatına gereksinim olmayacaktır. Sıklık derecesi çok yüksek ise sigortacının teminat vermesi olanaksızlaşacak veya primi o kadar yüksek olacak ki
sigortalının sigorta yaptırmasına değmeyecektir. Örneğin; devamlı taşan bir dere kenarına yapılan müstakil evlerin riziko sıklık derecesi çok yüksektir. Dolayısıyla sigortacının bu duruma bir teminat vermesi zor olabilir.

Sigortalılar belirlenmiş olayların risklerine karşı koruma satın alırken, sigorta şirketleri de riskler karşılığında talep edilecek bu miktarları yatırıma yönlendirirler. Sigorta sektörü, üstlendiği işlevler sayesinde, aynı zamanda ülke ekonomisine önemli katkılarda bulunmaktadır. Sigorta sistemi, değişik önemlere sahip birçok ekonomik ve sosyal işlevi yerine getirmektedir. Bunları şöyle sıralayabiliriz: Fertlere ve kurumlara ekonomik ve sosyal hayatta emniyet sağlar.

Kredi teminine yardım eder.

Tasarrufu geliştirir.

Toplumda huzur ve güven tesis eder, dayanışmayı sağlar.

Uluslararası ilişkileri geliştirir.

Finansal istikrarı arttırır.

Girişimcileri ve ticareti destekler, iş sürekliliği sağlar.

Risklerin daha etkin yönetilmesini sağlar.

Sigortanın amacı, bir zararın telafisidir. Zarar dendiğinde, sigortalının eski durumuna getirilmesi ölçü olarak kabul edilir. Hiçbir hasar hali, sigortalının eski durumundan dahi iyi bir hale gelmesi için bir fırsat olarak kabul edilemez. Amaç sigortalıyı riskin gerçekleşmesinden önceki mali seviyesine getirmektir. Bu nedenle sigorta, kişiler için bir kazanç ve zenginleşme aracı değildir.

Çifte sigorta ile, haksız kazanç elde etme söz konusu olduğundan, sigorta hukukunda çifte sigorta,
yasal olarak kabul edilmemiştir. 50.000 TL’lik evini birden fazla sigorta şirketine aynı risklere karşı, sigorta yaptırmak isteyen bir emlak sahibini düşünelim. Örneğin; A şirketine T50.000, B şirketine 50.000 TL, C şirketine 50.000 TL şeklinde sigorta yaptırmak istemektedir. Bu durumda sigortalının alacağı toplam tazminat miktarı 150.000 TL olacaktır. Bunun olamayacağı kanunda belirtmiştir. Çünkü evin değeri 50.000 TL’dir. Sigortalı burada haksız bir kazanç elde etmektedir. İşlem yasal kabul edilmemektedir.