ELEŞTİRİ TARİHİ

Natüralizm ve realizm, Nabizâde Nâzım'ın, Karabibik’te sunduğu edebi akımlardır.

D. Nikolaidi’nin sahibi olduğu Servet gazetesinin eki olarak çıkmaya başlamış bir yayın organı olan Servet-i Fünûn dergisinin ilk yayımlandığı tarih 27 Mart 1891'dir.

Namık Kemal-Şinasi-Ziya Paşa Mektebi, Servet-i Fünûncuların estetiğe, güzelliğe ve edebiyata bakışıyla tamamen zıt olan kurumdur.

Natüralizm, realizmin aşırı bir biçimi olarak ortaya çıkmıştır.

Bizde Batılı anlamda edebiyat eleştiriciliği Tanzimat’la birlikte başlamıştır. Tanzimat’tan önce de özellikle divanların ön sözlerinde ve şiir mecmualarında yer alan ve edebiyat eleştirisi sayılabilecek nitelikte bazı değerlendirmeler vardır. Fakat bunlar modern anlamda edebiyat eleştiriciliği sayılmazlar. Bu kapsamda doğru seçenek A seçeneğidir. Diğer seçeneklerde yer alan ifadeler Tanzimat sonrası gerçekleşen dönemlerdir.

Tanzimat’tan sonra gelişen Türk edebiyat› tarihi içinde Tanzimat’ın ikinci nesli olan Ekrem-Hamit-Sezai nesli ile 1896’da kurulan Servet-i Fünûn edebî topluluğu arasında yetişmiş bir nesil vardır. Eserlerini ağlıklı olarak 1880-1895 yılları arasında yayımlayan bu nesli Prof. Dr. Mehmet Kaplan Ara Nesil olarak adlandırmıştır. Ara Nesil’e mensup sanatçıların ortak duyuş tarzı, bu sanatçıların kimler oldukları, eserlerini tam olarak hangi dönemde ve hangi yayın organlarında yayımladıkları ve edebiyat anlayışlarının ortak yönleri konusunda edebiyat tarihçileri tam anlamıyla fikir birliğine varamamışlardır. Bu kapsamda doğru seçenek B seçeneğidir.

C seçeneğinde yer ala Tevfik Fikret, Servet-i Fünun Dönemi yazarları arasında yer almaktadır. Bu bağlamda doğru seçenek C seçeneğidir.

Ara Nesil sanatçıları aynı zamanda roman, hikâye, şiir ve diğer edebî türlerde yazılmış pek çok eseri Fransızca’dan Türkçe ’ye çevirmişlerdir. Böylece, onların tercümeleri sayesinde Türk edebiyatına yeni temler girmiştir. Bu bağlamda C seçeneğinde yer alan ifadenin hatalı olduğu anlaşılmaktadır. Doğru seçenek C seçeneğidir.

Ara Nesil elefltirmenlerinin şiir hakkındaki görüfllerine ve bu görüşlerin felsefî ve estetik kaynaklarına bakalım: Menenemlizade Mehmet Tahir, Günefl mecmuasında yayımladığı bir yazısında (1301, nr.6253) , şiirin kafiyeli ve vezinli iki söz söylemekten ibaret olmadığını, bir söze şiir diyebilmek için vezinden ve kafiyeden ziyade mananın güzel etkiler bırakacak şekilde düzenlenmesi gereğini vurgulamıştır. Bu kapsamda doğru seçenek E seçeneğidir.

Ara Nesil sanatçılarının eser yazdıkları dönem Prof. Dr. Mehmet Kaplan tarafından günlük küçük hassasiyetler devri olarak nitelendirilmiştir. Kaplan’ın bu yerinde tespiti esasında Ara Nesil dönemi şairinin hassasiyetini ve bu dönemin şaire bakıflını da özetler niteliktedir. Bu kapsamda doğru seçenek D seçeneğidir.

Tanzimat devrinin önde gelen isimlerinden birisi olan Namık Kemâl tiyatroyu bir eğitim ve eğlence aracı olarak görmüştür. Yazar tiyatrolarını bu işlevleri dikkate alarak kaleme almıştır. Ara Nesil dönemi tiyatro eleştirmenleri de tiyatronun işlevini Namık Kemâl’e benzer bir bakış açısıyla değerlendirmişlerdir. Bu bağlamda doğru seçenek A seçeneğidir.

Servet-i Fünûn dergisi 27 Mart 1891’de D. Nikolaidi’nin sahibi olduğu Servet gazetesinin eki olarak çıkmaya başlamış bir yayın organıdır. Bu bağlamda doğru seçenek B seçeneğidir.

Servet-i Fünûn edebî topluluğunun eleştiri anlayışını en kapsamlı bir şekilde Bilge Erculascın’un Servet-i Fünûnda Edebî Tenkit başlıklı eserinde bulabilirsiniz. Ercilasun, Servet-i Fünûn dergisinde çıkan eleştiri ile ilgili yazıları konularına göre edebiyat, sanat ve estetik ile ilgili meseleleri ele alan yazılar ile yazar ve eser tenkitleri olmak üzere iki başlık altında değerlendirmiştir. Bu kapsamda doğru seçenek A seçeneğidir. Diğer çalışmalar Servet-i Fünun dönemi çıkan dergi çalışmalrıdır.

Sevet-i Fünûn edebî topluluğunda roman ve hikâye kadar şiir de önemli bir yer tutar. Hatta bu topluluk şiirde kafiye meselesi ile ilgili bir tartıflma neticesinde bir araya gelmiştir. Edebiyatımızda abes-muktebes tartışması diye bilinen bu polemik, edebiyat anlayışı açısından geleneksel şiir anlayışını devam ettirenlerle, Avrupaî Türk edebiyatının gelişmesinin savunanlar arasında geçmiştir. Bu kapsamda doğru seçenek C seçeneğidir.

Eserlerini ağırlıklı olarak 1880-1895 yılları arasında yayımlayan bu nesli Prof. Dr. Mehmet Kaplan Ara Nesil olarak adlandırmıştır.

Abdülhalim Memduh, A. Nazım, Abdülkerim Hadi, Abdülkerim Sabit, Adanalı Ziya, Ahmet Rasim, Alaybeyzâde Naci, Ali Ferruh, Ali Feyzi, Ali Kemal, Ali Nizamî, Ali Nusret, Ali Ulvi, Andelip Fâik Esat, Beşir Fuad, Fatma Aliye Hanım, Fazlı Necip, Halil Edip, Hasan Asaf, Hayret Efendi, Hüseyin Daniş, İsmail Safa, Makbule Leman, Manastırlı Rıfat, Mehmet Celâl, Mehmet Ziver, Menemenlizâde Mehmet Tahir, Muallim Feyzi, Muhyiddin, Mustafa Reşit, Müstecabizade İsmet, Nâbizâde Nâzım, Nigar Binti Osman, Recep Vahyî, Selânikli Tevfik, Tepedelenlizâde Kâmil.

Ara Nesil yazar ve şairleri genellikle 1860’lı yıllardan sonra açılmış olan yeni tarz eğitim kurumlarında yetişmişlerdir. Bu sanatçılar, Tanzimat nesline göre, daha düzenli ve modern bir eğitim sisteminden geçmişlerdir.

Batılı anlamda tiyatro, Türk edebiyatına Tanzimat’la birlikte girmiştir.

Tanzimat devrinin önde gelen isimlerinden birisi olan Namık Kemâl tiyatroyu bir eğitim ve eğlence aracı olarak görmüştür.

Nabizâde Nazım realist ve natüralist romanın “fuhşiyat” ile dolu olmadığını, ayrıca yalnız ahlaksızlıkları anlatmadığını vurguladı. Karabibik adlı hikâyesini realist ve natüralist romana örnek olarak yazdığını belirtti.