ELEŞTİRİ TARİHİ

Tanzimat'ın 1. Nesli sosyal ve politik fikirleri edebiyatın merkezine alarak sosyal fayda anlayışını gözetmiştir. 2. nesilde ise bireycilik ön plana çıkmış ve estetik yaklaşıma geçilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Hamit’e göre; “Halkın rağbet ettiği, millî ahlâk ve âdetlerimizi gösteren millî tiyatro eserleri, herkesin bildiğini tekrarlamaktan başka bir şey yapmayan birer ahlâk risalesidir. Asıl millî tiyatro eserleri ise; seyircilere herkesin iyi bildiği kendi hayatlarını değil, tanımadıkları cemiyetlerin veya azınlıkların hayatlarını, islâm veya Osmanlı tarihinin muhteşem olaylarını anlatan eserlerdir. Doğru cevap A'dır.

İntikad ve Muhaberat ve Muhaverat Muallim Nacinin eserleridir. Duhter-i Hindu ve Nakafi ise Abdülhak Hamit Tahran'ın eserleridir. Talim-i Edebiyat ise Recai Zade Mahmut Ekrem'in eseridir. Doğru cevap B'dir.

Recaizade Mahmut Ekrem'in Zemzeme Mukaddimesine göre bir edebî eserde fikir his ve hayal ile onları anlatan kelime ve ifadeler arasında uygunluk varsa o edebî eser manzum da olsa mensur da olsa daima güzel ve bazen hem güzel hem de ulvî (yüce) olur. Yani fikir, his, hayal ve zevk güzel bir
eserin temel dayanaklarıdır. Doğru cevap D'dir

Muhaberat ve Muhaverat eseri Muallim Naci'nin "Naci" mahlasını alışı, memuriyet hayatı, gazetecilik ve şiir üzerinedir. Islahat-ı Edebiyye yazın kuralları ve edebiyat terimleri üzerine bir rehber kitaptır. İntikad Beşir Fuat'ın Victor Hugo eseri hakkındadır. Mektuplarım eserinde Muallim Naci Arap, Fars edebiyat metinlerini incelemiştir. Demdeme eserini ise kendisini eleştiren Recaizade Mahmut Ekrem'e yanıt olarak yazılmıştır. Doğru cevap E'dir.

Pozitivist bir dünya görüşüne sahip olan Beşir Fuar, Türk edebiyatında ilk defa realizm ve natüralizmden bahsetmiş ve bu akımlarla ilgili bilgiler aktarmıştır. Doğru cevap A'dır

Devrin popüler edebiyat anlayışı olan romantizmi eleştiren Beşir Fuad, Victor Hugo eseri ile Türk edebiyat tarihinin ilk tenkitli monografisini kaleme almıştır. Doğru cevap B'dir.

Tanzimat dönemi edebiyatçılardan Beşir Fuad pozitivist dünya görüşüne sahiptir ve natüralizm ve realizm akımını önererek romantizmi eleştirir. bu bakımdan edebiyatın belirli ölçüde topluma hizmet etmesi gerektiğini düşünür. Doğru cevap C'dir.

Mizancı Murat temelde Namık Kemal ile örtüşür. Mizancı Murat da Namık Kemal gibi divan edebiyatını sun’î ve hatta bir kısım eserler göz önünde bulundurulursa, ahlâka aykırı bulur. Murat Bey, bu noktada “edebiyat-ı ahlâkiyye” adını verdiği bir yolu takip eder. Ona göre Türk edebiyatında, millî özellikler taşıyan, toplumun örf ve âdet, ahlâk ve dinî yargılarına bağlı “tip”ler oluşturulmalıdır. Doğru cevap D'dir.

Bir edebî eserin güzel ve mükemmel olabilmesi için, üslûp ve ifadesinin sade ve düzgün olması, bir “dram entrikası”na sahip bulunması ve mutlaka okuyucuya ibret dersi vermesi gerekir. divan edebiyatını sunni olduğu ve bazı eserlerini ise ahlaksız bulduğu için eleştirir. Doğru cevap E'dir.

Tanzimat’ın I. Nesli “sosyal ve politik fikirleri” edebiyatın merkezine yerleştirip,
eserlerinde genellikle “sosyal fayda” anlayışını gözetmişlerdir.

Tanzimat’ın II. Nesli ise “bireyciliği, büyük ihtiras ve ıstırapları” ön plana çıkararak, eserlerinde daha çok “estetik yaklaşımı” öncelerler.

Tanzimat’ın II. Nesli “bireyciliği, büyük ihtiras ve ıstırapları” ön plana çıkararak, eserlerinde daha çok “estetik yaklaşımı” öncelerler. Bu toplumdan bireye, sosyal faydadan estetik yaklaşıma geçiş, edebiyatın birçok alanını olduğu kadar eleştiri türünü de hatırı sayılır derecede etkilemiştir. Böylece edebiyatımızda “sanat için sanat” eğilimleri ortaya çıkar.

Adı daha çok şiir ve tiyatro türleriyle özdeşleşen Abdülhak Hamit tenkitçi olarak değil sanatçı kişiliği ile ön plana çıkar.

Hamit, Makber’i “fena bulmuş bir vücudun bekâsı için” yazdığını belirterek mukaddimeye giriş yapar. Romantik edebiyatın bütün özelliklerinin görüldüğü bu eserde en çok dikkati çeken unsurlar “tezat” ve “ölüm gerçeği karşısında beşerin aczi”dir.

Üç Batı dilini (Almanca, İngilizce ve Fransızca) bu dilleri öğretmek için kitaplar
yazacak derecede iyi bilen Beşir Fuad, bilim ve felsefede de önemli bir birikime sahipti. “Tanzimat’tan sonraki eleştiri anlayışına yeni bir yön vermeye ve yeni edebiyatın Batıdaki gerçekçi edebiyat (realizm ve natüralizm) karşısındaki durumunu belirlemeye çalışır.”

Victor Hugo (1885): Devrinin popüler edebiyat anlayışı olan romantizmi eleştiren bu eser, aynı zamanda Türk edebiyat tarihinin ilk tenkitli monografisidir. Romantizme karşı Emile Zola’nın natüralizmini öne çıkararak, edebiyat tarihimizde “Hayâliyyûn-Hakikiyyûn” tartışmasını başlatan da bu eserdir.

Şeyh Galip’in Hüsn ü Aşk’ının manzum mukaddimesinde Nâbî’nin Hayrâbâd’ı ile ilgili olarak ortaya attığı fikirler bizde eleştiri çalışmalarının başlangıcı olarak düşünülebilir.

Recaizade Mahmut Ekrem, ilk edebiyat kuramcısıdır ve yazdığı Talim-i Edebiyat adlı eseriyle âdeta bir çığır açmıştır.

Adülhak Hamit Tarhan; Bir Şairin Hezeyânı ve Nâkâfi şiirleri, Makber Mukaddimesi adlı eserlerin sahibidir.