ELEŞTİRİ TARİHİ - Deneme Sınavı - 4

Tiyatro eleştirisine baktığımızda ciddi anlamda bir eleştirmen bulunmayışının yakınılan birinci problem olduğu görülür. Buna bağlı olarak eleştirilerin de sağlıklı olmadığı dile getirilir. Doğru cevap B’dir.

1939-1960 arası dönemde ön plana çıkan ve kendisinden sonra da akademik çevrelerin eleştiri anlayışında etkili olan ve sistematik eleştiri anlayışını bir anlamda Türk edebiyatında kuran isim Mehmet Kaplan’dır.

Rauf Mutluay izlenimci-öznel eleştiriyi devam ettiren yazarlar arasındadır.

1960 tarihi edebiyatımızda bir yeni dönemin başlangıcı kabul edilmektedir. Tek parti iktidarı ve arkasından gelen Demokrat Parti’li yıllar, II. Dünya Savaşı’nın bütün dünyada yarattığı sıkıntılar, bunun Türkiye üzerindeki baskıları ve en nihayet 27 Mayıs 1960’da gelen askeri darbe, bu dönemi tam bir değişmeler ve kırılmalar dönemi yapar. II. Meşrutiyet’in ilanı Osmanlı dönemine aittir. Doğru Cevap E’dir.

1960 sonrası edebiyatımızı 1980’e kadar ayrı; 1980-1990 arasını ayrı ve 1990 sonrasını da ayrı düşünmek gerekir. 1960-1980 arasının yoğun politik ve ideolojik görünümüne karşılık, 1980 sonrası apolitik bir anlayışı sergiler. 1990 sonrası ise tümüyle yepyeni bir dünya görüşünü; postmodern bir edebiyat yönelimini sergiler. Doğru cevap E’dir.

Bu dönemdeki değişim ve dönüşümleri dikkate alarak 1960 sonrasında edebiyatımızda edebi eleştiriyi Öznel-İzlenimci Eleştiri, Nesnel Eleştiri, Akademik Eleştiri ve Toplumcu Gerçekçi-Marksist Eleştiri olarak gruplandırabiliriz. Dilbilimsel Eleştiri 1980 sonrasına aittir. Doğru cevap D’dir.

Bir kısmı 1960 öncesinde de yazmakla birlikte Suut Kemal Yetkin, Mehmet Fuat, Yaşar Nabi, Cemal Süreya, Muzaffer Erdost gibi isimler, öznel-izlenimci bir anlayışta bu dönemde eleştiri yazmaya devam ederler. Doğru cevap B’dir.

1960 sonrasında Mehmet Kaplan, Adnan Benk, Berna Moran gibi isimler akademik kriterlere bağlı olarak bir eleştiri anlayışını oturtmaya çalışmışlardır. Doğru cevap A’dır.

1990 sonrasında edebiyatımızda Postmodern Eleştiri eğilimleri ortaya çıkmıştır. Doğru cevap D’dir.

1990 sonrasında büyük bir kısmı üniversitelerde görev yapmakta olan Jale Parla, Yıldız Ecevit, Orhan Koçak, Nurdan Gürbilek, Dilek Doldaş, Gürsel Aytaç gibi akademisyen-araştırmacı-eleştirmenler pek çok eleştiri anlayışının yanında postmodern metin eleştirisini de uygulamışlardır. Doğru cevap C’dir.

Memet Fuat, Unutulmuş Yazılar (1986)’da bir araya getirdiği Eleştiri Üzerine Notlar, Eleştirinin ‘L’si, Sanatçının Eleştirmenliği, Kendini Eleştirmek gibi yazılarında eleştiri anlayışını, eleştiri teorisi ve eleştiri tarihimizle ilgili görüşlerini aktarır. Doğru cevap E’dir.