ELEŞTİRİ TARİHİ - Deneme Sınavı - 3

Hızlan’ın Yazılı İlişkiler, Günlerde Kalan, Sanat Günah Çıkarıyor, Kitaplar Kitabı, Saklı Su, Edebiyatımıza Dipnotlar, Şiir Çilingiri, Kitaplarla Kültür Turu, Sönmüş Kibritin İzinde ve Aynadaki Bakışlar gibi eleştiri kitapları bulunmaktadır. Tenha Yolun Ortasında, Füsun Akatlı’nın yazdığı kitaplardan biridir. Doğru cevap D’dir.

Cumhuriyetten Sonra Hikâye ve Roman (3 cilt, 1959-1965) isimli eseriyle edebiyatımızda tanınan Tahir Alangu, incelemelerinde nesnel bir anlayışı uygulamaya çalışan bir edebiyat araştırmacısı ve eleştirmendir. Doğru cevap B’dir.

1960 sonrasında edebiyatımızda edebi eleştiri Öznel-izlenimci Eleştiri, Nesnel Eleştiri Akademik Eleştiri, Toplumcu Gerçekçi-Marksist Eleştiri; 1980 sonrasında Yapısalcı Eleştiri Göstergebilimsel Eleştiri, Dilbilimsel Eleştiri; 1990 sonrasında ise Postmodern Eleştiri olarak gruplandırılmaktadır.

Suut Kemal Yetkin, Memet Fuat, Yaşar Nabi, Cemal Süreya, Muzaffer Erdost gibi isimler, öznel-izlenimci bir anlayışta bu dönemde eleştiri yazmaya devam ederler.

Öznel-izlenimci eleştiri eleştirmenin, eser karşısında beğenisine, duygu ve düşünce dünyasına göre tavır aldığı, genel eleştiri ilkelerinin değil, kişisel zevklerin ön plana çıktığı eleştiri anlayışıdır.

Hüseyin Cöntürk nesnel eleştiri anlayışını benimsemiş bir edebiyatçıdır.

Doğan Hızlan’ın Yazılı İlişkiler (1983), Günlerde Kalan(1983), Sanat Günah Çıkarıyor (1992), Kitaplar Kitabı (1996), Saklı Su (1996),Edebiyatımıza Dipnotlar (2010), Şiir Çilingiri (2010), Kitaplarla Kültür Turu(2010), Sönmüş Kibritin İzinde (2011) Aynadaki Bakışlar (2011) gibi eleştiri kitapları bulunmaktadır.

İzlenimci-Öznel Eleştiriyi devam ettirenler arasına Marksist vurguları da dikkat çeken II. Yeni içerisinde şairliğiyle ön plana çıkan Cemal Süreya (1931-1990) ileTurgut Uyar (1927-1985)’ı ve Adnan Binyazar (1934- )’la Rauf Mutluay (1925- 1995)’›, Muzaffer Erdost (1932- )’u da katabiliriz.

Akademik çevreler dışında nesnel eleştirinin bağımsız bir alan olarak yerleşmesi yolunda 1960 sonrasında Hüseyin Cöntürk (1918-2003) önemli bir isim olarak karşımıza çıkmaktadır. Eleştirmeden Önce, Çağının Şairi,  Günlerin Getirdiği Götürdüğü gibi eserlerin yazarıdır.

Adı geçen yazarla nesnel eleştiri anlayışını uygulamaya çalışmışlardır.

Bahsi geçen yazarlar akademik eleştiri anlayışını benimsemiş yazarlardır.

Bahsi geçen yazarlar toplumcu-gerçekçi- Marksist eleştiri anlayışını benimsemişlerdir.

1960 sonrasında edebiyatımızda edebi eleştiriyi Öznel-İzlenimci Eleştiri, Nesnel Eleştiri, Akademik Eleştiri, Toplumcu Gerçekçi-Marksist Eleştiri; 1980 sonrasında Yapısalcı Eleştiri, Göstergebilimsel Eleştiri, Dilbilimsel Eleştiri; 1990 sonrasında ise Postmodern Eleştiri şeklinde gruplandırabiliriz.

Bir kısmı 1960 öncesinde de yazmakla birlikte Suut Kemal Yetkin, Memet Fuat, Yaşar Nabi, Cemal Süreya, Muzaffer Erdost gibi isimler, öznel-izlenimci bir anlayışta bu dönemde elefltiri yazmaya devam ederler.

Asım Bezirci, Hüseyin Cöntürk, Tahir Alangu, Cevdet Kudret, Vedat Günyol, Metin And, Nurullah Berk gibi isimler nesnel eleştiriyi oturtmaya çalışmışlardır.

Mehmet Kaplan, Adnan Benk, Berna Moran gibi isimler ise akademik kriterlere bağlı olarak bir eleştiri anlayışını oturtmaya çalışmışlardır.

Kendi yazarlığı üzerinde Nazım Hikmet’in etkisinin bulunduğunu söyleyen Memet Fuat, eleştirilerinde de daha çok şiir üzerinde durmuştur.

Hızlan’ın Yazılı İlişkiler(1983), Günlerde Kalan(1983), Sanat Günah Çıkarıyor(1992), Kitaplar Kitabı(1996), Saklı Su(1996),Edebiyatımıza Dipnotlar(2010), Şiir Çilingiri (2010), Kitaplarla Kültür Turu(2010), Sönmüş Kibritin İzinde(2011) Aynadaki Bakışlar(2011) gibi eleştiri kitapları bulunmaktadır.