ELEŞTİRİ TARİHİ - Deneme Sınavı - 11

Ahmet Şuayp başta olmak üzere Hüseyin Cahit, Halit Ziya, Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin, Süleyman Nazif, Ahmet Hikmet, İsmail Safa gibi pek çok Servet-i Fünûn mensubu bilhassa Hippolyte Taine’in sosyal çevre, ırk ve zamana dayalı eleştiri anlayışına bağlı bir edebiyat eleştirisini yerleştirmeye çalışırlar. Beşir Fuad ise Tanzimat Dönemi yazarlarındandır. Doğru cevap C'dir.

1911’de Genç Kalemler’de çıkan Millî Edebiyat Meselesi  yazısında hâlihazırdaki edebiyatı ve özellikle şairleri millî şiir yazma konusundaki başarısızlıkları dolayısıyla eleştirir ve şiirlerinde gerçek bir yaratıcılığının bulunmadığını belirtir. Yine aynı yıl aynı dergide çıkmış olan Haluk’un Defteri  ve Bugünkü Fikret  yazısında sadece Tevfik Fikret ve şiirini eleştirmekle kalmaz, Servet-i Fünun anlayışını da hastalıklı bulur, fakat yine de bir şiir kalitesi bulunduğunu inkâr etmez. 1913’teki Aka Gündüz’ün Türkün Kitabı  isimli eserini değerlendirdiği Tedkik-I Edebî-Türkün Kitabı İçin  yazısında eseri orijinal bulmakta fakat sanat ve dil yönünden zayıf bulmaktadır. Hazzın Bediî Hayatta Mevkiî isimli eseri, devir ve eser eleştirisi değil, hazzın iki noktadan ele alınabileceğini ve bunlardan biri olarak eleştiriye oldukça fazla yer ayırdığı bir yazısıdır. Doğru cevap E'dir.

Meşrutiyet döneminde dil konularındaki eleştiriler daha çok “Yeni Lisan” hareketi etrafında gerçekleşmiştir. Ömer Seyfettin, Ali Canip, Ziya Gökalp, Hamdullah Suphi, Yakup Kadri, Halit Ziya, Cenap Şahabettin, Mehmet Fuad, Raif Necdet, Şahabettin Süleyman gibi isimlerin ön plana çıktığı bu tartışmalar çok değişik edebiyat dergilerinde gerçekleştirilir. (Abdülhak) Hamit Tarhan ise Tanzimat dönemi yazarlarındandır. Doğru cevap E’dir.

II. Meşrutiyet sonrasında Türk Bilgi Derneği, Türk Derneği, Türk Ocağı, Türk Yurdu gibi Türkçü dernekler faaliyet göstermiştir, Türk Sözü ise, bunların yayın organı durumundaki yayınlardan birininin adıdır. Doğru cevap E’dir.

Yeni Lisan hareketinin en önemli eleştirel yazıları 1911’de çıkmaya başlayan Genç Kalemler dergisinde Ali Canip, Ömer Seyfettin ve Ziya Gökalp tarafından yazılmıştır. Doğru cevap C’dir.

Ali Canip Türk Yurdundaki Millî Edebiyat Meselesi adlı seri makalede Süleyman Nazif’in Yeni Lisan hareketini “Cengiz Hastalığı”, “Gasprinski Efendi’nin Dili” olarak eleştirmesine karşılık verdiği cevaplarda milliyet ile dil arasındaki ilişkiyi ispatlamaya çalışır, doğu ve batı edebiyatından seçilmiş örneklerle bu fikrini destekler. Doğru cevap A’dır.

1914’te Darülbedayi’nin kurulması ve bilhassa 1919’da Temaşa dergisinin çıkması II. Meşrutiyet sonrasında tiyatro konusundaki en önemli aşamalardır. Denilebilir ki II. Meşrutiyet sonrasında tiyatro konusundaki en etkili yazılar, tanıtmalar, eleştiriler bu dergide yapılmıştır. Doğru Cevap A’dır.

II. Meşrutiyet döneminde Roman etrafında olmasa da bu türden kurgusal eserlerin ilk örneği bağlamında Epope (destan) üzerinde karşılıklı tartışmalara varan bir eleştiri ortamı söz konusu olur. Ali Canip 1918’de Yeni Mecmua’da Epope Nedir? ve 1919’da Büyük Mecmua’da Epope Asrî Bir Nevi Midir? ve Yine Epopeye Dair yazılarında destanların milletle olan bağlantısına temas eder ve modern zamanlarda artık epope yazılamayacağını çünkü destanların inanç konusu olmaktan çıktığını söyler. Doğru cevap A’dır.

1905 yılında Bahçe dergisinde Mehmet Emin’in şiirleri etrafında şiddetli hece-aruz tartışmaları başlamıştı. Bir anlamda II. Meşrutiyet sonrasındaki tartışmalar böyle bir hazır zeminin üzerine inşa edilir. Doğru cevap B’dir.

Yahya Kemal, 1922’de Dergah dergisinde çıkan Vezinler-I, Vezinler-II  ve Kafiye  isimli yazılarıyla hece ile aruzun iki kardeş nehir gibi olduğunu, vezinlerin şiir sanatında nihâyet birer alet olduğunu, işin sırrının ise kalpte olduğunu belirtir. Doğru cevap D’dir.

Bu dönemde eleştirinin başlıca niteliklerini belirlemeye çalışan isim ise Ömer Seyfettin’dir.Doğru cevap ''A'' şıkkıdır.