ELEŞTİRİ TARİHİ - Deneme Sınavı - 10

Yahya Kemal’dir. 1922’de Tevhîd-i Efkâr’da çıkan Tenkit Tecrübesi ve Bir Hasbıhal Münasebetiyle yazılarında milleti en iyi edebiyatın tanıttığını; edebiyatın aşk ve ihtiras ile zeka ve zerafet gibi iki temel değerinin bulunduğunu ve Türklerin her ikisini de kendinde toplayan yegane millet olduğunu ama fikir ve tahlil konusunda ise zayıf olduğunu söyler ki burada bir edebiyatın gelişimi için eleştiri ihtiyacının ne kadar önemli olduğunu da belirtmiş olur.Doğru cevap ''C'' şıkkıdır.

Halit Ziya, Yeni Lisan, Servet-i Lehçe ve Kelimatta Hayal isimli yazılarında, yeni şiirlerin Türkçeye benzemeyen bir dille kaleme alındığını, Arapça ve Farsça kelimeleri atmakla Türkçeleşmenin sağlanamayacağını, böyle bir tutumun zengin ve nüanslı bir sanat dilini zayıflatacağını, sanatta ve hayatta değişme ve tekâmülün esas olduğunu ve dolayısıyla doğal bir işleyişin dikkate alınması gerektiğini söyler.Doğru cevap ''E'' şıkkıdır.

Celal Sahir ise Servet-i Fünun’da çıkan Lisanımız isimli üç makalesinde dilin birkaç kişinin isteğine göre bir şekle sokulamayacağını, dilimize Osmanlı Türkçesi demenin uygun olacağını, Arapça ve Farsça kelimelerin dilimizin kurallarını bozmadığını, ileri seviyedeki bütün dillerin başka dillerden kelimeler aldığını, aldıkları bu kelimeleri de kendilerine göre değişikliklere uğrattıklarını ifade eder ve dilin sadeleşmesi fikrine katılır.Doğru cevap ''B'' şıkkıdır.

Yeni Lisan hareketini eleştirenlerle en çok polemiğe giren Ali Canip olmuştur.Doğru cevap ''C'' şıkkıdır.

1913’ten sonraki yazılarında ise daha sistemli bir metot takip ettiğini gördüğümüz Ali Canip, bu yazılarında bir polemik ve eleştirilere cevap havasından ziyade tam bir sistem arayışı içerisinde görülür.Doğru cevap ''D'' şıkkıdır.

Millî lisan ve millî edebiyat konularını gerçek anlamda bir sistematiğe kavuşturan gerek makaleleriyle ve gerek kitaplarıyla Ziya Gökalp olmuştur.Doğru cevap ''E'' şıkkıdır.

Resimli Kitap dergisinde 1908’de basılan Millî Tiyatro isimli konferans metninde
Batılılaşma sürecindeki eksiklerimizin başında uyuşukluğumuzun geldiğini söylemekte ve bunun üstesinden gelmek için fikrî çabaya gerek olduğunu ve bunu da sağlayacak olanın her yere bir tiyatro açmak olduğunu söylemektedir.Doğru cevap ''A'' şıkkıdır.

Refik Halit, Bâria ve Bir Feth-i Meyyit-i Edebî isimli yazısında Baria isimli eseri ağır bir dille eleştirir ve tiyatro yazarlığı meselesini ele alır.Doğru cevap ''B'' şıkkıdır.

1908’de konuyu bilimsel bir zeminde inceleyip bu konudaki fikirlerini Journal Asiatique ve Bosphore dergilerinde yayımlayan Necip Asım daha sonra bunları 1913 yılında bir kitap halinde de bastırır.Doğru cevap ''A'' şıkkıdır.

Seçeneklerin tamamı II. Meşrutiyet döneminde eleştiriyi etkilemiştir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Ali Canip, 1917’de Yeni Mecmua’da çıkan Hazzın Bediî Hayatta Mevkiî isimli yazısında hazzın iki noktadan ele alınabileceğini belirtirken bunlardan birinin de eleştiri olduğunu söyler ve eleştiri konusuna oldukça önemli bir yer ayırır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Fuat Köprülü 1917 tarihinde Yeni Mecmua dergisinde çıkan Harabat, Ozan ve Harname isimli yazılarında eser ve dönem eleştirisine yer verir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Yeni Lisan başlıklı makalelerde, eski dilimizin hasta olduğu, içinde gereksiz ve yabancı kaideler yer aldığı belirtilmiştir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Millî edebiyat meselesini ilk ortaya atan isim Ali Canip'tir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Genç Kalemler hareketinin en dikkate değer yönü, dili, sadece dilbilimsel açısından ele almamaları, dile ayrıca üslûp, sosyoloji ve estetik gibi değişik açılarından da bakmış olmalarıdır. Bu meseleleri dört ayrı disiplin çerçevesinde ele almaları kültür tarihimizde ilk defa görülüyordu. Tarih bu kapsama dahil değildir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Ziya Gökalp tamamen, saf bir sadeleşmeyi savunan tasfiyecilerin aksine, dilin sadeleştirilmesi meselesinde ılımlı bir yol tutan Ziya Gökalp, Türkçeye girmiş bütün
yabancı gramer şekillerini reddederken, dilin ayrılmaz bir parçası haline gelmiş
bulunan kelimelerin korunmasından yanadır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

1914’te Darülbedayi’nin kurulması ve bilhassa 1919’da Temaşa dergisinin çıkması II. Meşrutiyet sonrasında tiyatro konusundaki en önemli aşamalardır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Ali Canip 1918’de Yeni Mecmua’da Epope Nedir? ve 1919’da Büyük Mecmua’da Epope Asrî Bir Nevi Midir? ve Yine Epopeye Dair yazılarında destanların milletle olan bağlantısına temas eder ve modern zamanlarda artık epope yazılamayacağını çünkü destanların inanç konusu olmaktan çıktığını söyler. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Daha 1905 yılında Bahçe dergisinde Mehmet Emin’in şiirleri etrafında şiddetli hece aruz tartışmaları başlamıştı. Bir anlamda II. Meşrutiyet sonrasındaki tartışmalar böyle bir hazır zeminin üzerine inşa edilir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Roman etrafında olmasa da bu türden kurgusal eserlerin ilk örneği bağlamında Epope (destan) üzerinde karşılıklı tartışmalara varan bir eleştiri ortamı söz konusu olur. Ali Canip 1918’de Yeni Mecmua’da Epope Nedir? ve 1919’da Büyük Mecmua’da Epope Asrî Bir Nevi Midir? ve Yine Epopeye Dair yazılarında destanların milletle olan bağlantısına temas eder ve modern zamanlarda artık epope yazılamayacağını çünkü destanların inanç konusu olmaktan çıktığını söyler, Ziya Gökalp’ın yeni destanlar yazılabileceği görüşünün doğru olmadığını belirtir, Fuat Köprülü’nün itirazlarına da cevap verir