ELEKTRONİK TİCARET

Hatırlama

Hatırlama

E-ticaret teknolojisi ve internet kullanıcılarına şu işlevleri oluşturmaya olanak sağlamaktadır:
Aynı anda her yerde olmak,
Ulusal sınırları ortadan kaldırarak insanları ve işletmeleri dünyanın farklı yerlerine ulaşılır kılmak,
Evrensel standartları ortaya koymak,
Bilgi zenginliğini oluşturmak,
Teknolojik araçları ve karşılıklı etkileşimi arttırmak,
Fiyat, maliyet şeffaflık ve fiyat farklılaştırması ile piyasaya ilişkin bilgi yoğunluğu sağlamak,
E-ticaret teknolojisini kişiselleştirme ve güncelleştirmelere izin vermek,
Sosyal teknoloji ile bilgi paylaşımı ve sosyalleşmeyi oluşturmak.

Günümüzde e-ticaret hacminin büyümesi; teknolojik gelişmelerin belirli bir olgunluk noktasına gelmesi, iş süreçlerinin yeniden düzenlenmesi ve toplum menfaatini gözeten kamu politikaları gibi nedenlerle sağlanabilmektedir. Dijital transmisyon (sayısal iletim), dijital içerik ve bilgi/mesaj dağıtım teknolojilerinin birbirini destekler nitelikte gelişmesi sonucunda e-ticaretin büyümesine katkı sağlamıştır. Tedarikçiler, ortaklar, bayiler ve müşteriler arasındaki etkileşim işletmelerde yeniden iş süreçlerinde düzenlemeler yapmaya itmiş ve tarafların ilişkilerini yeniden şekillendirmeye zorlamıştır. Teknoloji standartları ve politikaları ağa evrensel erişimin sağlanması ve küresel altyapının müşterek olarak uyumlu bir şekilde kullanılmasını sağlamak için gereklidir. İşletme politikaları; güvenmek, güvenirlik, gizlilik ve iş çevresinde kabullenmek ve finansal işlemler sistemi ve finansal sistemlerin ulusal sınırlar dışındaki vergi yasaları ile uyumunun sağlanması üzerine oluşturulmalıdır.

E-ticaretin altyapısını oluşturan temel unsurlar olarak dört unsur işaret edilebilir. Bunlar
- Ağlar,
- Bilgi dağıtım ve raporlama teknolojileri,
- Ödeme sistemleri
- Güvenlik
olarak sıralanabilir. Ayrıca bu unsurlar da kendi içlerinden kimi farklı yapıtaşlarından oluşmaktadır. Fakat transistorlar e-ticaretin altyapısını oluşturan unsurlar arasında gösterilemez.

İnternet, bir paket anahtarlama ağıdır ve bu nedenle onun protokolleri paket anahtarlama mantığına göre tasarlanmıştır. Paket anahtarlama, “paket” olarak adlandırılan parçalara ayrılmış dijital (sayısal) mesajların uygun olan farklı iletişim yolları boyunca paketlerin gönderilmesi ve sonra gidecekleri yere ulaştıklarında paketlerin yeniden birleştirilerek eski haline getirilmesini sağlayan bir yöntemdir. Paket anahtarlama geliştirilmeden önce, terminal (uçbirim) ile diğer bilgisayarlar arasındaki iletişim için telefon devreleri yardımıyla gerçekleştirilirdi. Paket anahtarlama ile birlikte mesajların hem daha hızlı hem de daha doğru bir şekilde hedeflerine ulaştırılma olanağı sağlanmıştır.

Yerel alan ağları, izin verilen kişilerin ve bir ortak iletim ortamında kaynakların ve bilgilerin paylaşılması için birbirine bağlanabilen bilgisayar ve bilgi işleme cihazları grubudur. Sınırlı fiziksel alan içinde iki veya daha fazla bilgisayarın veri, yazıcı, yedekleme sistemleri, disk sürücüleri gibi kaynakları paylaşabilmesi yerel alan ağları ile sağlanabilmektedir. Bu ağ türü genellikle tek bir kuruma ait ve dış dünyaya kapalı ağlardır. Daha büyük çaptaki bağlantılar için birden fazla yerel alan ağ birleştirilerek “Kampüs Alan Ağları” oluşturulmaktadır. Bu nedenle yerel alan ağları; ofisler, üniversite kampüsü, fabrika, şantiye, askeri alanlar gibi sınırlı alanlarda kullanılmaktadır.

Dünya çapındaki milyarlarca bilgisayardan oluşan ağların birbiriyle bağlı olmasıyla ortaya çıkan bir iletişim ağına internet denilmektedir. İnternet, bir diğer deyiş ile ağlar arası iletişim ya da iki veya daha fazla bilgisayarın birbiriyle bağlanması anlamına gelmektedir. Dünya üzerinde milyonlarca insan e-posta, haber grupları, alışveriş, araştırma, karşılıklı mesajlaşma, müzik, video, görüntülü telefon, GPS gibi birçok hizmet için internetten yararlanmaktadır ve bu rakam her geçen gün büyümektedir. İnternet kelimesi “ağlar arası iletişim (internetwork)” ya da “iki veya daha fazla bilgisayarın birbiriyle bağlanması” anlamına gelmektedir.

Örgütlerin, yerel alan ağlarını, geniş alan ağlarını ve teknolojilerini kendi özel ağlarını oluşturmak için birbirine bağlayan özel ağa “intranet” adı verilmektedir. Bu özel ağın amacı yalnızca işletme içi bilgi paylaşımını, iletişimi, işbirliklerini ve iş süreçlerini desteklemektir. Özel ağ yapısında olduğu için çeşitli şifreleme yöntemleriyle ve güvenlik duvarlarıyla ağ dışında yer alan ortama karşı korumalıdır. Yalnızca yetkilendirilmiş kişiler internetten intranet ağına erişim hakkına sahiptir. Bazı işletmeler ise kendi intranet ağlarını sınırlı kullanım izinleriyle işletme dışı kişi ve kurumların kullanımına açmaktadırlar. Müşterilerin, tedarikçilerin ve diğer iş ortaklarının da katılımıyla genişleyen bu ağ yapısı “extranet” olarak ifade edilmektedir.

Bugün kullandığımız interneti gerçek anlamda küreselleştirerek geniş kitlelerin kullanımına açılmasının ilk temellerini 1989’da atan Avrupa Parçacık Fiziği Laboratuvarı’nda (CERN) çalışan Tim Berners-Lee’dir. Berners-Lee’nin amacı aslında, bugün kullandığımız anlamda bir web standardı yaratmak değildir. O, sadece çalıştığı laboratuvardaki önemli bilgilerin kaydedildiği elektronik dokümanlara kolayca ulaşabilmek ve gittikçe sayısı artan doküman yığınına bir düzen getirmek istemiştir. Günümüzde ise, yazı, resim, ses, film, animasyon gibi pek çok farklı yapıdaki bilgilerin karmaşık ve etkileşimli bir şekilde paylaşılmasını sağlayan bir çoklu ortam işletim sistemi olarak Web görevini sürdürmektedir.

E-para, bankalar tarafından yapılan ödeme karşılığında dijital değer birimleri şeklinde bir ödeme kartı üzerinde yer alan bir çip üzerine veya bir bilgisayarın hard diskine kopyalanan ve internetteki olası bir kullanım için hazır bulundurulan ödeme aracıdır. E-paranın işleyiş sistemi esasında yedi ayrı aşamadan oluşmaktadır. Bunlar,
Bankaya hesap açılması
Özel ve açık anahtarlar ile sayısal cüzdanın yüklenmesi
E-para için istek gönderilmesi
E-paranın gönderilmesi
Müşterinin e-parayı istemeye göndermesi
İşletmenin bankaya e-parayı ciro etmesi
Bankanın, işletmenin banka hesabına yatırılması

E-ticaretin geleneksel boyuttaki alışverişten farklı bir pazarlama yaklaşımının olması, güvenli bir ortamın yaratılmasının gerekliliği ve teknolojide sürekli ve hızlı değişimin yaşanması standart ödeme sistemlerinin dışına çıkarak yeni ödeme sistemlerinin yaratılmasına neden olmuştur. Bu ödeme sistemlerinden en çok kullanılan ödeme yöntemi kredi kartlarıdır. Türkiye’de e-ticaret ödeme sistemi kredi kartının temelinde gelişimini sürdürmektedir.

E-ticaretin altyapısı; ağlar, bilgi dağıtım ve raporlama teknolojileri, ödeme sistemleri ve güvenlik olmak üzere dört başlık halinde değerlendirilir.

Ticari işlemleri sayısallaştırarak, dünyadaki sınırları ortadan kaldırarak, işletmeleri ortak standartlar etrafında toplayarak, bilişim ve bilgi teknolojisinde etkileşimli ilerlemeyi sağlayarak, ürün çeşitlendirmesi ve fiyat farklılaştırması yaparak e-ticaret sürekli geliştirilebilmektedir. Bu gelişmeyi yaratabilmek için tek araç internet olarak gerçekleştirilebilmektedir.

Geleneksel ticaret yapısından kurtularak, bilişim teknolojisini her yönüyle kullanarak internet üzerinden birçok seçeneği hızlı, kolay, detaylı ve ekonomik bir şekilde çözümlemeyi amaçlayan ticaret yaklaşımı e-ticaret olarak tanımlanır.

İletişim kanallarında birbirine bağlı ve birbiriyle ilişki içinde olan bir grup veya sistem olarak e-ticaret altyapısı içerisinde ifade edilen unsur ağ olarak değerlendirilir.

Paket anahtarlama, iletinin, sayısallaştırılmış paketler halinde parçalanıp farklı iletişim kanalları kullanılarak gönderilmesi ve noktasına gelindiğinde paketlerin birleştirilmesini sağlayan yöntem paket anahtarlama olarak tanımlanır.

TCP/IP protokol kümesinin en üstünde uygulama katmanı bulunmaktadır. Bu katman, PC kullanıcısının çalıştırmakta olduğu programlarla arka planda doğrudan etkileşim halindedir. Böylece veri değişiminde kullanılan uygulama protokollerinin tanımlanması ve istemci uygulama programlarının diğer katmanlara ulaşmasına olanak sağlamaktadır. Bu katmanda HTTP, TFTP, SMTP, SNMP, POP3, FTP, IMAP, HTTPS gibi protokoller çalışmaktadır.

Fiziksel katman: Fiziksel katman, Yerel Alan Ağı, Halka Ağı veya diğer ağ teknolojilerinden paketlerin alınmasından ve paketlerin yerine ulaştırılmasından sorumludur. İnternet katmanından gelen IP adresini ağdaki bütün bilgisayarlara göndererek, ağdaki doğru bilgisayara iletinin iletilmesini sağlamaktadır.

Örgütlerin, yerel alan ağlarını, geniş alan ağlarını ve teknolojilerini kendi özel ağlarını oluşturmak için birbirine bağlayan özel ağa intranet adı verilir.