ELEKTRONİK TİCARET

E-ticaretin 1995’te ilk internet portallarından birisi olan Netscape.com ile
başladığı kabul edilmektedir.

E-ticaret teknolojisi ve internet kullanıcılarına şu işlevleri oluşturmaya olanak
sağlamaktadır:
• Aynı anda her yerde olmak,
• Ulusal sınırları ortadan kaldırarak insanları ve işletmeleri dünyanın farklı
yerlerine ulaşılır kılmak (GLOBAL ulaşılırlık),
• Evrensel standartları ortaya koymak,
• Bilgi zenginliğini oluşturmak,
• Teknolojik araçları ve karşılıklı etkileşimi arttırmak (interactivity),
• Fiyat, maliyet şeffaflık ve fiyat farklılaştırması (information density) ile piyasaya ilişkin bilgi yoğunluğu sağlamak,
• E-ticaret teknolojisini kişiselleştirme ve güncelleştirmelere izin vermek,
• Sosyal teknoloji ile bilgi paylaşımı ve sosyalleşmeyi oluşturmak.

Bir bağlantı sırasında aktarılması planlanan verinin küçük parçalara bölünmüş haline paket adı verilir.

Protokol , bir ağdaki iki nokta arasında bilginin iletilmesini düzenleyen (biçimleme, düzenleme, sıkıştırma ve mesajların hata denetimi) birtakım prosedürler ve kurallar bütününü ifade etmektedir.

TCP / IP dört ayrı katmandan oluşmaktadır ve her katman iletişim sorununun
farklı bir yönünü yönetmektedir. Bunlar uygulama, taşıma, internet (yönlendirme) ve fiziksel katmanlarından oluşmaktadır.

İnternet (yönlendirme) katmanı (Internet layer): İnternet katmanı, adresleme,
paketleme ve internette mesajların, alıcıya uygun yoldan ve hatasız bir şekilde iletilmesinden sorumludur. Bu amaçla IP protokolü gelen paketlere özel bir IP başlığı eklemektedir. Ayrıca bu katmanda IP adresi MAC adresine de çevrilebilmektedir.

İnternet 40 yıllık bir geçmişe sahiptir ve geçirdiği süreçler genellikle; buluş, kurumsallaşma ve ticarileşme olmak üzere üç aşamada sınıflandırılmaktadır.

FTP, TCP/IP protokolünün önemli bir parçasıdır. Bu uygulama internete bağlı
bilgisayarlar arasında dosyaların iletilebilmesine olanak sağlamaktadır. Bu dosya
iletimi uygulaması, bağlı bilgisayarlar arasında on-line bağlantı kurarak, dosyaların bilgisayara yüklenmesini veya bilgisayardan başka bilgisayarlara dosya gönderilmesini sağlayan bir yazılımdır.

E-posta, uzak bilgisayarlardaki kullanıcılar arasında iletişimi sağlayabilen internet
uygulamasıdır. Başka bir ifade ile e-posta, bilgisayar ağlarında kullanıcılarının birbirleriyle yazılı olarak haberleşmesini sağlayan bir yoldur. İnternet hizmetlerinden en sık ve en eski kullanılan uygulamalarından birisidir. Bir e-posta göndermek için sunucu ile istemci arasındaki iletişim şeklini belirleyen protokol Basit Posta İletim Protokolü (SMTP)’dür.

FTP sunucu yazılımları arasında WS_FTP, War FTP Daemon ve FileZilla Server önemli bir yer alırken, FTP istemci yazılımları ise CuteFTP, SmartFTP ve Firezilla en çok kullanılan programlardır.

E-ticaret, ticari iş yapmak için Web ve internetin kullanılmasını ifade etmektedir. E-ticaretin 1995’te ilk internet portallarından birisi olan Netscape.com ile başladığı kabul edilmektedir.

E-ticaretin temelinde internet ve WWW (dünyayı çevreleyen ağ) bulunmaktadır. Bu teknolojilerin arkasında kişisel bilgisayarlar, yerel ağlar, ilişkisel veritabanları, istemci/sunucu hesaplayıcılar, fiber optik anahtarlamalar, kablosuz iletişim gibi birçok birbirini tamamlayıcı teknolojiler bulunmaktadır

Paket anahtarlama, “paket” olarak adlandırılan parçalara ayrılmış dijital (sayısal) mesajların uygun olan farklı iletişim yolları boyunca paketlerin gönderilmesi ve sonra gidecekleri yere ulaştıklarında paketlerin yeniden birleştirilerek eski haline getirilmesini sağlayan bir yöntemdir.

TCP/IP (İletim Kontrol Protokolü / İnternet Protokolü), bilgisayarlar ile veri ilet- me/alma birimleri arasında organizasyonu sağlayan, böylece bir yerden diğerine elektronik posta, dosya iletimi, haber grupları, www erişimi gibi internette her türlü veri iletişimini dört katmanı yardımcıyla olanaklı kılan pek çok veri iletişim protokolüne verilen genel addır.

TCP/IP protokollerine örnek olarak; dosya alma/ gönderme protokolü (FTP-File Transfer Protocol), elektronik posta iletişim protokolü (SMTP-Simple Mail Transfer Protocol), TELNET protokolü ve HTTP protokol (Hyper Text Transfer Protocol) verilebilir.

Uygulama katmanı (application layer): TCP/IP protokol kümesinin en üstünde uygulama katmanı bulunmaktadır. Bu katman, PC kullanıcısının çalıştırmakta oldu- ğu programlarla arka planda doğrudan etkileşim halindedir. Böylece veri değişimin- de kullanılan uygulama protokollerinin tanımlanması ve istemci uygulama prog- ramlarının diğer katmanlara ulaşmasına olanak sağlamaktadır. Bu katmanda HTTP, TFTP, SMTP,SNMP, POP3, FTP, IMAP, HTTPS gibi protokoller çalışmaktadır.

Ağ Haberleri Aktarma İletim Protokolü (NNTP)

Dünya üzerindeki milyonlarca ağ kullanıcısının çok değişik konularda haberlere veya yazılara ulaşabilmesi veya bunları birbiri arasında paylaşabilmesi amacıyla haber grupları oluşturulabilmektedir. Belirli konularda birleşmiş haber grubu, e-postalar yoluyla kullanıcıların gönderdiği haber vb. yazıları internette “Ağ Haberleri Aktarma İletişim Kuralı” internet protokolünü kullanarak tüm üyelere iletmektedir. Bu protokolde TCP/IP iletişim kuralları grubunun bir üyesidir.

Günümüzde e-para uygulamaları gelişmiş ülkelerde kullanılmaktadır. Örneğin Kanada’da Mondex Kanada, Visa nakit ve Exact adlarını taşıyan e-para araçları kullanılmaktadır. Fransa’da Globe On Line adlı bir alışveriş merkezi, alınan her türlü ürün için banka kartları ile geleneksel ödeme araçları kullanılarak ödeme yapılabilmesine imkân verdiği gibi, sisteme üyelik sırasında açılan bir elektronik kasa yoluyla da ödeme yapılabilmesini sağlamaktadır. Almanya’da Geldkarte, Paykard ve P-kard adlı e-para araçları kullanılmaktadır. Türkiye’de ise e-para sistemi henüz uygulamaya geçmemiştir ancak deneme aşamasındadır. Akbank’ın Boğaziçi Üniversitesi ve ODTÜ’de denemeye sunduğu “parakart” adlı elektronik para uygulaması Türkiye’deki tek örnektir. Kart çok amaçlı ve yeniden yüklene- bilir bir ürün niteliğini taşımaktadır. PayPal gibi girişimci işletmeler pazarlama fırsatları yaratarak, kredi kartı veya banka hesabı bilgilerini mamul veya hizmet satın aldığınız işletme ile paylaşmadan ödeme yapmanıza olanak sağlamaktadır. Böylece bu gibi işletmeler mevcut ödeme sistemlerini iyileştirirken, aynı zamanda e-ticaret sisteminin de işlevlerinin gelişmesini ve güvenilirliğinin artmasını sağla- maktadır. Bu gibi işletmeler ödeme sektöründe söz sahibi olan geleneksel banka ve kredi kart işletmeleri ile şiddetli rekabetle karşı karşıya olmasına rağmen, rekabet ortamında pazarda birbirine yer açarak genişleme olanağı bulmaktadır.

E-çek, online işlemler için işlem verimliliği, hızlı, üst düzeyde güvenlik ve kolaylığı gibi bileşenlerini üzerinde taşıyan yeni bir ödeme aracıdır. E-çek, koçanlı (kağıt) çekin elektronik şeklidir. Geleneksel kağıt çek ile aynı iş ve yasal koşullara sahiptir. Bu nedenle günümüzde kağıt çekleri kullandığımız ticari işlemlerde e-çek de kullanılabilir. Tüm elektronik ödemelerin işlem etkinliği, hızı ve küçük veya büyük işletmeler tarafından kulanılabilir olması e-çekin avantajlı yönlerini oluşturmaktadır. Çok düşük işlem maliyeti, onay sürecindeki hızlılık ve mali yükümlülüklerde son derece güvenlikli olması ise e-çek sisteminin diğer avantajları arasındadır.

Alışveriş sırasında kredi kartına ait bilgilerin üçüncü şahıslar tarafından ele geçirilmesinin önlenmesi amacıyla bilgilerin şifrelenmesi esasına dayanan Güvenli Yuva Katmanı (SSL-Secure Socket Layer) ve Güvenli Elektronik İşlemler (SET- Secure Electronic Transaction) protokolleri ile alışveriş güvenliği sağlanmaktadır