ELEKTRONİK TİCARET - Deneme Sınavı - 16

EVD’nin bazı özellikleri bulunmaktadır. Bunlardan ilki EVD sisteminin mutlaka bir stratejik ortaklık gerektirmesidir. Bir diğer özellik, EVD sisteminde yer alan işletmelerin standart veri tanımlarını kullanmaları gerekmektedir. Çünkü taraf işletmelerin bilgi sistemlerinin birbirlerini anlamaları için ortak dilin kurulmuş olması gerekmektedir. EVD sistemleri, tarafların yaptıkları sözleşmeler çerçevesinde otomatik olarak çalışmaktadır. Onaylamalar, yükümlülüklerin doğuşu vb. hukuki düzenlemeler sözleşmeler çerçevesinde tanımlanmaktadır. Denetim, faturalama ve güvenlik fonksiyonlarının tam olarak gerçekleştirilebilmesine olarak tanımaktadır.

“trendyol.com” sitesi e-ticaretin işletme-müşteri arası

türüne örnek olarak gösterilebilir.

Dünya fikri mülkiyet örgütünün faaliyetleri şunlardır: 

• Uluslararası kuralların oluşturulabilmesi için sözleşmeler akdedilmesine öncülük eder.
• Anlaşmalarda buluşların, markaların ve endüstriyel tasarımların korunması
için başvuru yollarının oluşturulmasını sağlamaya çalışır.
• Özellikle patent belgeleri ve markaların uluslararası tesciline ilişkin olmak üzere fikri haklar konusunda hukuki ve teknik bilgi oluşturmaya çalışır.
• Gelişmekte olan ülkelere fikrî haklara ilişkin hukuki ve teknik yardım sağlanması için gerekli çalışmaları yürütür.

Görüldüğü gibi buluş yapmayı, yenilikleri ve yaratıcı fikrî faaliyetleri teşvik etmek bu faaliyetlerden biri değildir. Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

İnternet aynı zamanda gerçek dünyada geçerli olmayan farklı haksız kullanımlara da yol açar. Elektronik posta (e-posta) ve özellikle de istenmeyen elektronik posta (spam), alan adı (domain name), ağ reklamları (webvertising), ilişim (link, hyperlink), web sayfası bölümleri (frame) ve arama motorlarınca kullanılan ve web sayfasını tanımlayan çoklu metinler (metatag) içindeki anahtar sözcük (AdWord) veya web sayfasında yer alan herhangi bir ifade veya metin bu tür haksız kullanımlara zemin hazırlar. Görüldüğü gibi tüm öncüller doğrudur. Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

Elektronik ticaret kullanıcıları açısından sonsuz ticari olanaklar sunmakla birlikte güvenlik, elektronik ticaretin en önemli konularından biridir. Kapalı ve açık ağlarda karşılaşılan temel güvenlik sorunları şu şekilde sıralanabilir:
• Ağ kaynaklarına yetkisiz erişim
• Ağ kaynaklarına zarar verilmesi
• Bilginin değiştirilmesi
• Bilginin ve ağ kaynaklarının çalınması
• Gönderilen ve alınan bilgiye ilişkin doğru olmayan iddialar, itirazlar ve inkârlar.

Görüldüğü gibi ağ kaynaklarının şifrelenmesi temel güvenlik sorunlarından biri değildir. Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

Borçlar Kanunu’muzun kabul ettiği genel ilkeye göre, sözleşme kabul haberinin ulaştığı anda tamam olur. Çünkü BK m.3/II, 5 ve 10’da kabul haberinin öneride bulunana ulaşmasından söz edilmiştir. Sözleşme kabul haberinin öneriyi yapana ulaşması ile tamamlanmış olmakla birlikte, kabul haberinin öneriyi yapan tarafından öğrenilmesiyle kesinleşir. Borçlar Kanunu’nun 11. maddesine göre ise, karşı karşıya olmayanlar arasında yapılmış olan bir sözleşme “kabul haberinin gönderildiği anda” hüküm ifade eder. Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Tüketici Kanunu’nda çağın gereklerine uygun bir takım düzenlemeler yapıldığından söz etmiştik. 2003 yılında değişikliğe uğrayan 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda göze çarpan ilk olumlu değişiklik, Türk Hukuk Mevzuatı’nda ilk kez elektronik ticaret kavramının “mesafeli sözleşmeler” baslığı altında yer alması olmuştur. Kanunun, tanımlar kısmında “mal” tanımına artık internet üzerinden satın alman elle tutulur mallar dışında ayrıca elektronik ortamda kullanılmak üzere hazırlanan yazılım, ses, görüntü ve benzeri gibi elle tutulamayan mallar da girmiştir. Mesafeli sözleşmelere 4077 sayılı TKHK’da olduğu gibi 6502 sayılı TKHK’da da yer verilmiştir. Görüldüğü gibi elektronik ortamda kullanılmak üzere hazırlanan patentler bu ürünlerden biri değildir. Bu nedenle doğru yanıt B'dir.

Bilgi Çağı olarak da adlandırılan içinde bulunduğumuz çağın başlangıcı uzay çalışmalarının başladığı yıllar olan 1950’li yıllar kabul edilmektedir. 1960’lara kadar bilgi sistemlerinin görevleri oldukça basitti; işlemlerin yürütülmesi, saklama, hesaplama ve diğer elektronik veri işleme uygulamaları. 1960’larda yönetim bilgi sistemlerine, yöneticilerin karar alma amaçlarına yönelik olan bilgi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla belirli bilgileri içeren yönetim raporları hazırlama ve sunma görevi eklendi. Görüldüğü gibi doğru yanıt C'dir.

Bilgi sistemleri bilgi üreten sistemlerdir. İşletme faaliyetleri sırasında oluşan finansal olan ve finansal olmayan, niteliksel ve niceliksel, işletme içi ve işletme dışı tüm verileri birbirleriyle ilişkilendirerek bilgi kullanıcılarına bilgi olarak sunmaktadır. Görüldüğü gibi kronolojik bilgi sunmamaktadır. Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

Bütünleşik bilgi sistemi yaklaşıma göre işletmedeki sistemler sürekli olarak birbirleriyle etkileşim içindedir. Dolayısıyla işletme faaliyetlerine ilişkin veriler sisteme yalnızca 1 defa girilmekte, o veriyi kullanacak olan sistem ortak veri tabanından veriyi çekmektedir. Böylelikle her bir sistem bir diğerinin faaliyeti hakkında da bilgi sahibi olmaktadır. Dolayısıyla bütünleşik bilgi sistemi yaklaşımında işletme bütün olarak bir sistem kabul edilmektedir. Görüldüğü gibi sisteme veriler yalnızca 2 defa değil 1 defa girilmektedir. Bu nedenle A seçeneğindeki bilgi yanlıştır. Doğru yanıt A'dır.

Kurumsal kaynak planlaması (KKP) sistemleri, işletme içinde mevcut olan tüm
bilgilerin

Görüldüğü gibi Ham madde içeriklerine ilişkin bilgiler bu bilgiler arasında yer almaz. Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Amaç iş süreçlerindeki bilgi akışını bütünleştirmek olduğunda KKP uygulamalarının farklı sektörlerde faaliyet gösteren işletmelerin farklı ihtiyaçlarına uygun olarak özelleştirilebilinen niteliğe sahip olması gerekmektedir. Bu özelleştirme ise ortak veri tabanı yaklaşımı ve modüler yapı ile sağlanabilmektedir. Bu nedenle doğru yanıt B'dir.

Tedarik zinciri yönetiminde önemli bir alt sistem olarak Gelişmiş Planlama ve Programlama sistemi faaliyet göstermektedir. Gelişmiş Planlama ve Programlama sistemi, tedarik zinciri içindeki malzemelerin akışını düzenlemekte ve gelecek siparişler için kapasite planlamasını hesaplarken stok seviyesi, teslimatta ve üretimdeki olası gecikmeleri de göz önüne alarak üretim planı çerçevesinde maliyet hesaplamaları yapmaktadır. Görüldüğü gibi gelecek siparişler için kapasite planlamasını hesaplarken müşterilerin elindeki  stoklarını göz önüne bulundurmaz. Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

İşletmeler arası e-ticaret (B2B - Business to Business), işletme-müşteri arasında e-ticaret (B2C - Business to Customer) kavramları ortaya çıkmıştır. İşletmeler devletle olan faaliyetlerini ise e-devlet sistemi aracılığıyla yürütmektedir. E-ticaretin bir başka türü de tüketiciler arası e-ticaret olarak karşımıza çıkmaktadır. C2C (Consumer-to-Consumer) olarak adlandırılan e-ticaretin bu türü tüketicilerin diğer tüketicilerle yaptığı ticareti ifade etmektedir. Görüldüğü gibi doğru yanıt E'dir.

İşletmeler arası e-ticaret işletmenin gerek tedarikçileri gerekse de kurumsal müşterileriyle yaptığı e-ticareti ifade etmektedir. Üretim ve satışların koordine edilmesi ve hammaddenin kesintiye uğramadan bir işletmeden diğerine ulaşması faaliyetleri işletmeler arası bir sistem kurulması gereğini ortaya çıkarmıştır. Bu sistem Elektronik Veri Değişimi (EDI-Electronic Data Interchange) adını almaktadır. Elektronik veri değişimi (EVD) sistemi, işletmeler arası faaliyetlerin standart bir formatta değişimine olanak sağlayan bir sistem olarak tanımlanmaktadır. Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

EVD sistemi pahalı bir sistemdir. Ancak başarılı bir şekilde kurulmuş olan EVD sistemi işletmelere büyük avantajlar sağlamaktadır.  EVD sisteminin işletmelere sağladığı direkt ve endirekt faydalar şunlardır: 

DİREKT FAYDALAR: 

ENDİREKT FAYDALAR ise: 

Görüldüğü gibi A, B, C ve E seçeneğinde EVD sisteminin direkt faydaları verilmiş, yalnızca D seçeneğinde ise endirekt faydasına yer verilmiştir. Soruda endirekt fayda sorulduğu için doğru yanıt D'dir.

EVD sisteminin başarılı bir şekilde kurulumuyla sağlanabilecek yararlar şunlardır;
•Belgeler kaybolmadan veya hasara uğramadan saniyeler içinde karşı tarafa
gönderilmesi,
•İşletmenin ve iş ortağının ihtiyaçları doğrultusunda belgelerin standartlaşması,
•Binlerce işletme ile elektronik iletişime geçilebilmesi,
•Denetim, faturalama ve güvenlik fonksiyonlarının tam olarak gerçekleştirilebilmesi olarak sıralanabilir.

Görüldüğü gibi İşletmenin tüm departmanlarının birleştirilebilmesi bu yararlardan biri değildir. Bu nedenle doğru yanıt B'dir.

Elektronik veri değişiminin yararları aşağıdaki gibi özetlenebilir (Modrak ve Kiss, 2005):

• Çalışma süresi tasarrufu: Kâğıt doküman olmadan veri tek bir bilgisayar sisteminde hazırlanıp anında diğer işletmeye yollanabilmektedir.

• Hızlı işleyiş: Elektronik veri değişimi hızlı olması nedeni ile üretim planlamayı geliştirmekte, verimliliği arttırmakta ve stokları ve genel giderleri azaltmaktadır.

• Verinin hazırlanması sonucunda hataların azalması: İşletmeler arası ilişkilerde yeterli bilginin elde edilmesiyle uzmanlaşma artmaktadır.

• Veri doğruluğu ve açıklığı konusunda genel artış: İşletmeye ulaşan ve diğer işletmelere giden verinin anlaşılırlığı işlerin bir kerede doğru yapılmasına yardımcı olmaktadır.

• Müşteriye hizmette artış: Elektronik veri değişimi, banka ile elektronik iletişim kurma gibi geleneksel olmayan hizmetler verilmesine olanak verirken aynı zamanda müşteri gereksinim ve isteklerinde işletmenin daha esnek olmasını sağlamaktadır.

• İş fırsatlarının genişlemesi: Elektronik veri değişimi işletmeye elektronik bir ağın içinde ya da ağlar arasında karşı tepki süresini uzatmadan iş faaliyetlerini genişletme olanağı sunmaktadır. Tedarikçi ile müşteri arasında işbirliğinin hazırlanması ve uygulanması daha çabuk yapılmaktadır.

• Bilgi sisteminin fonksiyonel özelliklerinin artması: Bütünleşik bilgi lojistik sistemi içindeki elektronik veri değişimi, işletme içi tüm bilgi ve iletişim sistemine bağlantıyı sağlamaktadır.

İşletmeler arası e-ticaretin uygulanmasının sağladığı avantajlara aşağıdakileri örnek verebiliriz:

• Ürün ve hizmet pazarlamada sürenin kısalması

• Ürün geliştirme sürecinde etkileşimli işbirliği sağlayarak verimliliğin artması

• Hızla büyüyen ölçülebilirliği destekleyen bir çevre yaratılması

• Kalite yükselirken maliyetin azalması

Genelde, işletmelerin tedarik edilen ürün ve hizmet maliyetleri toplam maliyetlerinin % 30 ile % 70’ine karşılık gelmektedir. Ayrıca, bunların stoklanması ve dağıtımı da diğer bir % 10 ile % 20 arasında bir paya sahip olmaktadır. Toplam dağıtım maliyetleri satışların yüzdesi olarak % 9 (endüstri üretimi) ile % 34 (toptan tüketici ürünleri) arasında değişmektedir. Tüm bu verilere rağmen birçok işletme hâlâ lojistik faaliyetlerini bütünleştirme konusunda çok az çalışma yapmaktadır (McAdam, McCormack, 2001).