Hareket Sistemleri

Kumanda devre şemaları, kumanda ve güç devresi olmak üzere iki farklı tipte gösterilir. Güç devresi, ana şebeke ve motor arasında ve motora ait hızlanma akımının belirtildiği bölümdür. Kumanda devresi ise motora ait performansın kontrol edildiği bölümdür.

Güç devresinde, M kontak anahtarları kapalı konuma getirildiğinde motor doğrudan güç sisteminden
enerji alır ve ardından dönmeye başlar; M kontak anahtarları kapalı oldukça, motor dönme hareketini devam ettirir.

Eş zamanlı olmayan (asenkron) motorlar için kesikli yada sürekli çalışma durumlarında Butonla kumanda ile Paket şalterle kumanda devreleri tercih edilir.

Sürekli butonuna baskı uygulandığında, M elektromanyetik anahtarı Durdurma butonu, Kesik jog butonun üst (normalde kapalı) kontağı ve Sürekli butonu üzerinden enerji alır. Ardından kontak
anahtarları pozisyon değiştirir. Kumanda devresindeki M kontak elemanı kapalı duruma geçerek mühürleme işlemine olanak tanır. Benzer durumda güç devresinde bulunan M kontak anahtarları kapalı duruma geçerler ve motor dönme hareketine başlar. Sürekli butonu üzerinde bulunan baskı ortadan kalksa dahi M elektromanyetik anahtarı mühürleme kontak elemanı üzerinden enerji alır ve motor dönme hareketine devam eder.

Kesikli çalışma butonuna basıldığında, M kontak anahtarları Durdurma butonu ve Kesikli çalışma jog butonun alt kontağı yardımıyla enerji alır ve kontak anahtarları poziyon değiştirir. Güç devresinde
bulunan M kontak anahtar elemanları kapalı duruma geçerler ve motorun dönme hareketi başlar. Kesikli butonu basılı kaldığı süre boyunca motor dönme hareketini sürdürür. Kesikli çalışma butonundaki baskı ortadan kalktığında M elektromanyetik anahtarı enerji alamaz, motorun dönme hareketi sonlanır.

Durdurma butonuna basıldığında, Kesikli çalışma veya sürekli çalışma şeklinde, M elektromanyetik
anahtarı enerji alamaz ve motorun dönme hareketi sonlanır.

Paket şalter elemanı Durdurma (D) pozisyonundayken (1-2) nolu kontak kapalı durumda, (3-4) nolu kontak ise açık durumdadır. Böyle bir senaryoda, Uv rölesi (1-2) nolu kontak vasıtasıyla enerji alır ve kumanda devresinde bulunan Uv kontak elemanı kapalı duruma geçer.

Paket şalter elemanı Durdurma (D) pozisyonundayken (1-2) nolu kontak kapalı durumda, (3-4) nolu kontak ise açık durumdadır. Böyle bir senaryoda, M elektromanyetik anahtarı (3-4) nolu kontak açık durumda bulunduğu için enerji alamaz, kontak parçaları normal pozisyonundadır ve motora dönmez. 

Paket şalter elemanı Durdurma (D) pozisyonundayken (1-2) nolu kontak kapalı durumda, (3-4) nolu kontak ise açık durumdadır. Böyle bir senaryoda, Paket şalterin kolu Başlatma (B) pozisyonuna
getirildiğinde (1-2) nolu kontak açık, (3-4) nolu kontak kapalı durumdadır. Bu şekilde, M elektromanyetik anahtarı Uv kontağı ve (3-4) nolu kontak yardımıyla enerji alır, güç devresinde bulunan M kontak anahtarları kapalı pozisyona geçer ve motor dönme hareketine başlar.

Yaylı paket şalterlerde, paket şalterin kolu bir pozisyona getirilip ardından serbest bırakıldığında yay mekanizması sebebiyle paket şalter bu pozisyonda sabit kalmayıp başka bir pozisyona dönebilir.

Paket şalter N pozisyonundayken (1-2) nolu kontak elemanı açık, (3-4) nolu kontak elemanı kapalı durumdadır. Bu pozisyonda eş zamanlı olmayan motor, paket şalter N konumuna gelmeden
önceki çalışma durumunda (duruyorsa durmaya, çalışıyorsa çalışmaya) kalmaya devam eder. 

Paket şalter N pozisyonundayken (1-2) nolu kontak elemanı açık, (3-4) nolu kontak elemanı kapalı durumdadır. Paket şalterin kolu B pozisyonuna getirildiğinde (1-2) ve (3-4) nolu kontaklar kapalı duruma geçer.

Devrelerin yaylı paket şalterle kumanda edilmesinde, paket şalter kolu B pozisyonundayken serbest bırakılırsa yay nedeniyle paket şalter bu pozisyonda sabit kalmayıp N konumuna geçer.

Devrelerin yaylı paket şalterle kumanda edilmesinde motorun hareketini sonlandırmak için paket şalter kolu D pozisyonuna getirilmelidir.

Uzaktan kumanda olarak isimlendirilen sistemlerde, eş zamanlı olmayan motora birçok konumdan
dönme hareketi sağlanıp birçok konumdan motor stop edilebilir. Uzaktan kumanda şemalarında durdurma butonları seri şekilde devreye bağlanırken başlatma butonları ise paralel olarak devreye bağlanır. Bu halde herhangi bir başlatma butonuna basıldığında devrenin çalışması ağlanırken aynı zamanda herhangi bir durdurma butonuna basıldığında ise devrenin durması sağlanmış olur.

Butonla uzaktan çalıştırma durumunda eş zamanlı olmayan motoru; kesikli, sürekli ya da kesikli ve
sürekli olarak çalıştırmak mümkündür.

Üç fazlı eş zamanlı olmayan motoru kesikli çalıştırmayı gerektiren durumlarda, rastgele seçilen bir başlatma butonuna basıldığında M elektromanyetik anahtarı elemanı Durdurma 1, Durdurma 2, ve basılan başlatma butonu yardımıyla enerji alır ve kontak elemanları pozisyon değiştirir. Bu durumda güç devresindeki M kontak anahtarları kapalı duruma geçerler ve motor dönmeye başlar.

Uzaktan kumanda sistemlerinin en önemli özelliği eş zamanlı olmayan motora birden fazla
yerden hareket sağlanabiliyor olması ve durdurulabiliyor olmasıdır. Dolayısıyla uzaktan kumanda devrelerinde kalıcı paket şalterleri kullanılamaz. Halbuki yaylı paket şalterler uzaktan kumanda
devrelerinde kullanılabilir.

Üç fazlı eş zamanlı olmayan motorun belirlenen sürenin sonunda sürekli olarak çalıştırılmasını sağlayan kumanda devresinde başlatma butonuna basıldığında J elektromanyetik anahtarı elemanı ve ZR zaman rölesi enerji alır. Başlatma butonuna paralel J kontağı kapanarak mühürlemeyi sağlar. ZR zaman rölesinin ayarlanmış süre sonunda, normalde açık gecikme ile kapanan ZR GK kontağı kapalı duruma geçer ve M elektromanyetik anahtarı bu kontak üzerinden enerji alır. M elektromanyetik anahtarının enerji almasıyla, kumanda devresindeki normalde kapalı M kontağı açık duruma gelerek J elektromanyetik anahtarını devre dışı bırakırken normalde açık M kontağı ise kapalı durma geçerek mühürleme işlemini sağlar. Ayrıca, güç devresindeki normalde açık M kontak anahtarları kapalı durma geçerler ve eş zamanlı olmayan motor dönmeye başlar. J elektromanyetik anahtarının enerjisiz duruma geçmesiyle, J kontağı normal pozisyonuna geri gelir. Bu arada Başlatma butonu da normal pozisyonuna gelmişse, ZR zaman rölesi enerjisiz kalır ve ZR GK kontağı da aniden açık duruma gelir. Belirtilmelidir ki bu kontak açılsa bile M elektromanyetik anahtarı M mühürleme kontağı üzerinden enerji alır ve motor dönme hareketine devam eder. Motorun dönme hareketini sonlandırmak için Durdurma butonuna basılmalıdır.

İki adet eş zamanlı olmayan motorun başlatma butonuna basıldığında birinci motor kesikli, ikinci motor ise sürekli çalışacaktır.