ELEKTROMEKANİK KUMANDA SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 7

Normalde açık kontaklı butonlar: Bu butonlar start (başlatma) butonu olarak bilinir. Butona basıldığında devre tamamlanır yani elektrik geçişi olur. Bırakıldığında ise başlangıç haline geri döner. Dolayısıyla cevap A şıkkıdır.

NOT kontağı, girişe gelen sinyali lojik olarak ters çevirerek çıkışa gönderir. Cevap A'dır.

Normalde kapalı (NK) kontak; başlangıç konumu kapalı kontaktır, akım geçişine izin verir. Girişine gelen sinyal lojik 1 ise kontaklar açılır ve akım geçirmez. Lojik olarak değil işlemini yapar. Cevap B'dir.

Reset rölesi, Set durumundaki röleyi durdurmak için kullanılan rölelerdir. Adreslemede reset edilecek rölenin adresinden başlayarak kaç tane rölenin reset edileceği belirtilebilir. Reset rölesi ile reset yapılan çıkışlar belleğe alınır ve set yapılana kadar lojik 0 olarak kalır. Reset rölesi R ile ifade edilir. Cevap C'dir.

Pozitif kenar tetikleme kontağı: Girişi 0 dan 1e geçerken bir taramalık süre için çıkışı 1 olur. Cevap D'dir.

TP zamanlayıcı, girişi 1 olduğunda kuruldugu zaman (PT: preset time) kadar çıkışı 1 yapan, süre dolduğunda çıkışı 0 yapan zamanlayıcıdır. Süre bitmeden girişi 0 yapılsa dahi çıkış süre bitimine kadar 1 olarak kalır. Cevap E'dir.

TONR zamanlayıcı, girişi 1 olduğunda saymaya başlar; giriş 0 yapılırsa sayma değeri saklanır; giriş tekrar 1 olduğunda sayma işlemine kaldığı yerden devam eder. Zamanlayıcıyı sıfırlamak için reset girişi kullanılır. Cevap A'dır.

CTU sayıcı ile CU girişine her sinyal gelişinde 0’dan başlayarak yukarı sayıcının değeri 1 artar. Sayıcıdaki değer kurulan (preset value: PV) değere eşit olduğunda sayma işlemi biter, çıkışı 1 yapar. R girişine 1 geldiginde sayıcıdaki değer sıfırlanır. Cevap B'dir.

CTD sayıcı ile LOAD girişine sinyal geldiğinde PV değeri sayıcıya yüklenir. CD girişine her sinyal gelişinde PV değerinden başlayarak aşağı sayıcı değeri 1 azalır. Sayıcıdaki değer 0 a ulaştığında sayma işlemi biter, çıkışı 1 yapar. Sayma işleminin tekrarı için LOAD girişinin yine 1 yapılması gerekmektedir. Cevap C'dir.

ABS ileIN girişindeki değerin mutlak değeri alınır ve çıkışa aktarılır. Cevap D'dir.

DIV ile IN1 girişindeki değer IN2 girişindeki değere bölünür ve çıkışa aktarılır. Cevap E'dir

Bu soru için “Elektromekanik Kumanda Sistemleri” Ders Kitabının “Kumanda Sistemlerinde PLC Kullanımı” başlıklı 8. Bölümünde aşağıdaki bilgi verilmiştir.

Geçmişte röle/kontaktör kullanılarak gerçekleştirilen kumanda sistemlerinin yerini günümüzde dijital sistemler almıştır. Programlanabilir Lojik Denetleyiciler (Programmable Logic Controller, PLC) endüstri­yel otomasyon sistemlerinde yaygın olarak kullanılan, programlanabilir belleğine yüklenmiş kontrol prog­ramı ile girişine uygulanan sinyalleri lojik, aritmetik, zamanlama ve sayma gibi işlemleri dijital yöntemlerle işleyerek çıkışlarına bağlanan cihazları kontrol eden mikroişlemci tabanlı universal cihazlardır. PLC ler geçmişteki röleli kontrol sistemlerine göre;

Kolay/hızlı/esnek programlanma sunması,

Röleli sistemlere göre daha az arıza yapması, hatanın kolay bulunması, daha güvenli olması,

Her türlü elektrik/elektronik sistem ile uyumlu olması,

Enerji ve bakım maliyetinin düşük olması,

Daha hızlı olması,

Modüler olması,

Daha küçük yapıda olmaları, daha az kablolama gerektirmesi,

Kötü çevre şartlarından (sıcaklık, nem, titreşim…) etkilenmemesi,

gibi avantajlarından dolayı Endüstride tercih edilmektedirler. Siemens, ABB, Schneider Electric, Allen- Bradley, Omron, Mitsubishi Electric gibi firmaların ürettiği birçok farklı model ve özellikte PLC cihazı bulunmakla birlikte ülkemizde en çok tercih edilen PLC cihazları Siemens tarafından üretilen S7 serisi olup S7-1200 PLCler güncel modelidir.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı E seçeneğidir.

Bu soru için “Elektromekanik Kumanda Sistemleri” Ders Kitabının “Kumanda Sistemlerinde PLC Kullanımı” başlıklı 8. Bölümünde aşağıdaki bilgi verilmiştir.

Bir PLC temel olarak güç, haberleşme, giriş, merkezî işlem ve çıkış birimlerinden oluşmaktadır.

Güç birimi, PLC için gerekli olan enerjiyi sağlar. PLC ler genellikle 220 V AC ya da 24 V DC ile beslenir.

Haberleşme birimi, PLC’nin bilgisayar ya da diğer cihazlarla haberleşmesini sağlar.

Giriş birimi, basınç, seviye, sıcaklık, manyetik, optik, yaklaşım, hareket, gibi sensörler; buton, anahtar gibi elemanlardan gelen sinyallerin PLC nin algılayacağı şekilde okunmasını sağlar. Giriş sinyalleri dijital ya da analog olabilir. Dijital giriş sinyalleri giriş elemanından gerilimin gelip gelmemesi 1 ve 0 durumları ile ifade edilir. Analog sinyaller ise belli aralıktaki gerilim veya akım değerleri olabilir ve giriş modülü tara­fından PLC nin anlayabileceği dijital sinyallere dönüştürülür.

Merkezîişlem birimi (CPU) system belleğini de içeren PLC nin karar verme birimidir. Lojik, zamanla­ma, sayma, aritmetik işlemleri burada yapılır. PLC nin girişlerinden gelen veriler kullanıcının tanımladığı programı (talimatlar) yürüterek burada işlenir ve çıkışlara kontrol sinyali olarak gönderilir. PLC de PLC ye ilişkin değişmeyen bilgilerin saklandığı sadece okunur bellek (ROM: Read Only Memory) ve kullanıcının tanımladığı program ve giriş-çıkış verilerinin saklandığı rastgele erişimli bellek (RAM: Random Access Memory) olmak üzere iki çeşit bellek bulunur.

Çıkış birimi CPU dan gelen kontrol sinyallerini dijital (0, 1) ya da analog elektrik sinyalleri halinde çıkışta kumanda edilmek istenen elemanlara (lamba, motor, röle, sürücü, solenoid valf…) gönderir. PLC çıkışları transistor çıkışlı (DC 0.5 A) ya da röle çıkışlı (DC/AC 2 A) olabilmektedir.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Bu soru için “Elektromekanik Kumanda Sistemleri” Ders Kitabının “Kumanda Sistemlerinde PLC Kullanımı” başlıklı 8. Bölümünde aşağıdaki bilgi verilmiştir.

Bir PLC temel olarak güç, haberleşme, giriş, merkezî işlem ve çıkış birimlerinden oluşmaktadır.

Güç birimi, PLC için gerekli olan enerjiyi sağlar. PLC ler genellikle 220 V AC ya da 24 V DC ile beslenir.

Haberleşme birimi, PLC’nin bilgisayar ya da diğer cihazlarla haberleşmesini sağlar.

Giriş birimi, basınç, seviye, sıcaklık, manyetik, optik, yaklaşım, hareket, gibi sensörler; buton, anahtar gibi elemanlardan gelen sinyallerin PLC nin algılayacağı şekilde okunmasını sağlar. Giriş sinyalleri dijital ya da analog olabilir. Dijital giriş sinyalleri giriş elemanından gerilimin gelip gelmemesi 1 ve 0 durumları ile ifade edilir. Analog sinyaller ise belli aralıktaki gerilim veya akım değerleri olabilir ve giriş modülü tara­fından PLC nin anlayabileceği dijital sinyallere dönüştürülür.

Merkezîişlem birimi (CPU) system belleğini de içeren PLC nin karar verme birimidir. Lojik, zamanla­ma, sayma, aritmetik işlemleri burada yapılır. PLC nin girişlerinden gelen veriler kullanıcının tanımladığı programı (talimatlar) yürüterek burada işlenir ve çıkışlara kontrol sinyali olarak gönderilir. PLC de PLC ye ilişkin değişmeyen bilgilerin saklandığı sadece okunur bellek (ROM: Read Only Memory) ve kullanıcının tanımladığı program ve giriş-çıkış verilerinin saklandığı rastgele erişimli bellek (RAM: Random Access Memory) olmak üzere iki çeşit bellek bulunur.

Çıkış birimi CPU dan gelen kontrol sinyallerini dijital (0, 1) ya da analog elektrik sinyalleri halinde çıkışta kumanda edilmek istenen elemanlara (lamba, motor, röle, sürücü, solenoid valf…) gönderir. PLC çıkışları transistor çıkışlı (DC 0.5 A) ya da röle çıkışlı (DC/AC 2 A) olabilmektedir.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı D seçeneğidir.

Bu soru için “Elektromekanik Kumanda Sistemleri” Ders Kitabının “Kumanda Sistemlerinde PLC Kullanımı” başlıklı 8. Bölümünde aşağıdaki bilgi verilmiştir.

Bir PLC temel olarak güç, haberleşme, giriş, merkezî işlem ve çıkış birimlerinden oluşmaktadır.

Güç birimi, PLC için gerekli olan enerjiyi sağlar. PLC ler genellikle 220 V AC ya da 24 V DC ile beslenir.

Haberleşme birimi, PLC’nin bilgisayar ya da diğer cihazlarla haberleşmesini sağlar.

Giriş birimi, basınç, seviye, sıcaklık, manyetik, optik, yaklaşım, hareket, gibi sensörler; buton, anahtar gibi elemanlardan gelen sinyallerin PLC nin algılayacağı şekilde okunmasını sağlar. Giriş sinyalleri dijital ya da analog olabilir. Dijital giriş sinyalleri giriş elemanından gerilimin gelip gelmemesi 1 ve 0 durumları ile ifade edilir. Analog sinyaller ise belli aralıktaki gerilim veya akım değerleri olabilir ve giriş modülü tara­fından PLC nin anlayabileceği dijital sinyallere dönüştürülür.

Merkezîişlem birimi (CPU) system belleğini de içeren PLC nin karar verme birimidir. Lojik, zamanla­ma, sayma, aritmetik işlemleri burada yapılır. PLC nin girişlerinden gelen veriler kullanıcının tanımladığı programı (talimatlar) yürüterek burada işlenir ve çıkışlara kontrol sinyali olarak gönderilir. PLC de PLC ye ilişkin değişmeyen bilgilerin saklandığı sadece okunur bellek (ROM: Read Only Memory) ve kullanıcının tanımladığı program ve giriş-çıkış verilerinin saklandığı rastgele erişimli bellek (RAM: Random Access Memory) olmak üzere iki çeşit bellek bulunur.

Çıkış birimi CPU dan gelen kontrol sinyallerini dijital (0, 1) ya da analog elektrik sinyalleri halinde çıkışta kumanda edilmek istenen elemanlara (lamba, motor, röle, sürücü, solenoid valf…) gönderir. PLC çıkışları transistor çıkışlı (DC 0.5 A) ya da röle çıkışlı (DC/AC 2 A) olabilmektedir.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı E seçeneğidir.

Bu soru için “Elektromekanik Kumanda Sistemleri” Ders Kitabının “Kumanda Sistemlerinde PLC Kullanımı” başlıklı 8. Bölümünde aşağıdaki bilgi verilmiştir.

PLC programı, hangi giriş durumunda PLC’nin nasıl çıkış vermesi gerektiğini bildiren ve programla­yıcı cihaz (bilgisayar ya da programlayici konsolu) ile PLC nin haberleşmesini sağlayan talimatlar toplulu­ğudur. S7-1200 PLC lorde Profinet (Ethernet) protokolü standarttır ve PC ile PLC arasında Cat5, Cat6 kablo ve RJ45 jakı ile bağlantı kurulabilmektedir.

PLC programlama Merdiven Diagrami (LAD: Ladder Diagram), Komut listesi (STL: statement list), ileri seviye programlama (SCL: structured kontrol language) ve fonksiyon blok diyagramları (FBD: Func­tion Block Diagram) dilleri kullanılmaktadır. Bunlar içinde en çok kullanılan programlama dilleri merdi­ven diyagramı (ladder diagram, LAD) ve komut listesi (STL) dir.

Merdiven diagraminda (LAD) her bir komut geleneksel kumanda sistemlerindeki röleli kontrol dev­relerine benzer semboller ile merdiven basamaklari gibi belirtilir. Temel elektrik bilgisi olanlar için uygun bir dildir. Bu grafiksel program otomatik olarak PLC nin anlayabilecegi dile dönüştürülür ve belleğinde depolanır.

Komut seti programlamada (STL) ise PLC ye verilecek talimatlar belli bir kurala göre komutlar kulla­nılarak bilgisayar ya da programlayıcı konsolu ile PLC ye girilir. Her firmanın ürettiği PLC’ye ait komut listesi farklılıklar içermektedir.

Fonksiyon blok diyagramları (FBD) ise lojik sembollerin kullanıldığı grafiksel bir gösterim şeklidir. Bu programlama için temel elektrik bilgisi üzerine sayısal elektronik bilgisini de gerektirir.

İleri seviye programlamada (SCL) ise C++ gibi ileri seviye programlama dilinde yazılan kod, derleyici aracılığıyla PLC nin anlayacağı dile dönüştürülür. Bunun için elektrik bilgisine ihtiyaç olmayıp ileri seviye programlama bilgisi gereklidir.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Bu soru için “Elektromekanik Kumanda Sistemleri” Ders Kitabının “Kumanda Sistemlerinde PLC Kullanımı” başlıklı 8. Bölümünde aşağıdaki bilgi verilmiştir.

PLC programı, hangi giriş durumunda PLC’nin nasıl çıkış vermesi gerektiğini bildiren ve programla­yıcı cihaz (bilgisayar ya da programlayici konsolu) ile PLC nin haberleşmesini sağlayan talimatlar toplulu­ğudur. S7-1200 PLC lorde Profinet (Ethernet) protokolü standarttır ve PC ile PLC arasında Cat5, Cat6 kablo ve RJ45 jakı ile bağlantı kurulabilmektedir.

PLC programlama Merdiven Diagrami (LAD: Ladder Diagram), Komut listesi (STL: statement list), ileri seviye programlama (SCL: structured kontrol language) ve fonksiyon blok diyagramları (FBD: Func­tion Block Diagram) dilleri kullanılmaktadır. Bunlar içinde en çok kullanılan programlama dilleri merdi­ven diyagramı (ladder diagram, LAD) ve komut listesi (STL) dir.

Merdiven diagraminda (LAD) her bir komut geleneksel kumanda sistemlerindeki röleli kontrol dev­relerine benzer semboller ile merdiven basamaklari gibi belirtilir. Temel elektrik bilgisi olanlar için uygun bir dildir. Bu grafiksel program otomatik olarak PLC nin anlayabilecegi dile dönüştürülür ve belleğinde depolanır.

Komut seti programlamada (STL) ise PLC ye verilecek talimatlar belli bir kurala göre komutlar kulla­nılarak bilgisayar ya da programlayıcı konsolu ile PLC ye girilir. Her firmanın ürettiği PLC’ye ait komut listesi farklılıklar içermektedir.

Fonksiyon blok diyagramları (FBD) ise lojik sembollerin kullanıldığı grafiksel bir gösterim şeklidir. Bu programlama için temel elektrik bilgisi üzerine sayısal elektronik bilgisini de gerektirir.

İleri seviye programlamada (SCL) ise C++ gibi ileri seviye programlama dilinde yazılan kod, derleyici aracılığıyla PLC nin anlayacağı dile dönüştürülür. Bunun için elektrik bilgisine ihtiyaç olmayıp ileri seviye programlama bilgisi gereklidir.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı B seçeneğidir.

Bu soru için “Elektromekanik Kumanda Sistemleri” Ders Kitabının “Kumanda Sistemlerinde PLC Kullanımı” başlıklı 8. Bölümünde aşağıdaki bilgi verilmiştir.

PLC programı, hangi giriş durumunda PLC’nin nasıl çıkış vermesi gerektiğini bildiren ve programla­yıcı cihaz (bilgisayar ya da programlayici konsolu) ile PLC nin haberleşmesini sağlayan talimatlar toplulu­ğudur. S7-1200 PLC lorde Profinet (Ethernet) protokolü standarttır ve PC ile PLC arasında Cat5, Cat6 kablo ve RJ45 jakı ile bağlantı kurulabilmektedir.

PLC programlama Merdiven Diagrami (LAD: Ladder Diagram), Komut listesi (STL: statement list), ileri seviye programlama (SCL: structured kontrol language) ve fonksiyon blok diyagramları (FBD: Func­tion Block Diagram) dilleri kullanılmaktadır. Bunlar içinde en çok kullanılan programlama dilleri merdi­ven diyagramı (ladder diagram, LAD) ve komut listesi (STL) dir.

Merdiven diagraminda (LAD) her bir komut geleneksel kumanda sistemlerindeki röleli kontrol dev­relerine benzer semboller ile merdiven basamaklari gibi belirtilir. Temel elektrik bilgisi olanlar için uygun bir dildir. Bu grafiksel program otomatik olarak PLC nin anlayabilecegi dile dönüştürülür ve belleğinde depolanır.

Komut seti programlamada (STL) ise PLC ye verilecek talimatlar belli bir kurala göre komutlar kulla­nılarak bilgisayar ya da programlayıcı konsolu ile PLC ye girilir. Her firmanın ürettiği PLC’ye ait komut listesi farklılıklar içermektedir.

Fonksiyon blok diyagramları (FBD) ise lojik sembollerin kullanıldığı grafiksel bir gösterim şeklidir. Bu programlama için temel elektrik bilgisi üzerine sayısal elektronik bilgisini de gerektirir.

İleri seviye programlamada (SCL) ise C++ gibi ileri seviye programlama dilinde yazılan kod, derleyici aracılığıyla PLC nin anlayacağı dile dönüştürülür. Bunun için elektrik bilgisine ihtiyaç olmayıp ileri seviye programlama bilgisi gereklidir.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı D seçeneğidir.

Bu soru için “Elektromekanik Kumanda Sistemleri” Ders Kitabının “Kumanda Sistemlerinde PLC Kullanımı” başlıklı 8. Bölümünde aşağıdaki bilgi verilmiştir 

Lojik işlemler, istenen kontrol işlemlerini formüle etmek için girişlerin ve çıkışların uygun biçimlerde seri/parallel bağlanmaları ile elde edilir.

NOT kontağı, girişe gelen sinyali lojik olarak ters çevirerek çıkışa gönderir.

Ve (AND) işlemi: Girişe gelen sinyallerin her ikisinin de 1 olması durumunda çıkış 1 olmaktadır. Seri bağlı iki açık kontak ile ifade edilebilir. 

Veya (OR) işlemi: Girişe gelen sinyallerin ikisinden birinin ya da her ikisinin de 1 olması durumunda çıkış 1 olmaktadır. Paralel bağlı iki açık kontak ile ifade edilebilir.

Degil (NOT) işlemi: Girişe gelen sinyal lojik 1 ise çıkış 0, giriş lojik 0 ise çıkış 1 olmaktadır. Normalde kapalı kontağı giriş olarak kullanmak, ya da normalde açık kontağa seri not kontağı kullanılarak gercek­leştirilebilir.

Çıkış rölesi, PLC de çıkışların ifade edildiği semboldür. Röle çıkışı lojik 1 ise çıkışa bağlı eleman enerjilendirilir, çıkış lojik 0 ise çıkışa bağlı elemanın enerjisi kesilir. PLC de çıkışlar kendileri için ayrılmış 8 bitlik alanlar ile adreslenir. Çıkışlar Q harfi ile ifade edilir ve adreslenir (Q0.4 0. giriş baytının 4. Biti gibi)

Bu nedenle sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Bu soru için “Elektromekanik Kumanda Sistemleri” Ders Kitabının “Kumanda Sistemlerinde PLC Kullanımı” başlıklı 8. Bölümünde aşağıdaki bilgi verilmiştir.

Lojik işlemler, istenen kontrol işlemlerini formüle etmek için girişlerin ve çıkışların uygun biçimlerde seri/parallel bağlanmaları ile elde edilir.

NOT kontağı, girişe gelen sinyali lojik olarak ters çevirerek çıkışa gönderir.

Ve (AND) işlemi: Girişe gelen sinyallerin her ikisinin de 1 olması durumunda çıkış 1 olmaktadır. Seri bağlı iki açık kontak ile ifade edilebilir.

Veya (OR) işlemi: Girişe gelen sinyallerin ikisinden birinin ya da her ikisinin de 1 olması durumunda çıkış 1 olmaktadır. Paralel bağlı iki açık kontak ile ifade edilebilir 

Degil (NOT) işlemi: Girişe gelen sinyal lojik 1 ise çıkış 0, giriş lojik 0 ise çıkış 1 olmaktadır. Normalde kapalı kontağı giriş olarak kullanmak, ya da normalde açık kontağa seri not kontağı kullanılarak gercek­leştirilebilir 

Çıkış rölesi, PLC de çıkışların ifade edildiği semboldür. Röle çıkışı lojik 1 ise çıkışa bağlı eleman enerjilendirilir, çıkış lojik 0 ise çıkışa bağlı elemanın enerjisi kesilir. PLC de çıkışlar kendileri için ayrılmış 8 bitlik alanlar ile adreslenir. Çıkışlar Q harfi ile ifade edilir ve adreslenir (Q0.4 0. giriş baytının 4. Biti gibi)

Bu nedenle sorunun doğru cevabı D seçeneğidir.