ELEKTROMEKANİK KUMANDA SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 10

Doğru akım elektrik enerjisini, mekanik enerjiye çeviren elektrik makinesine DC motor denir. DC motorlar sabit (Statör-endüktor) ve dönen (Rotor-endüvi) olmak üzere iki ana parçadan oluşur. Doğru cevap a şıkkı.

Doğru akım elektrik enerjisini, mekanik enerjiye çeviren elektrik makinesine DC motor denir. DC motorlar sabit (Statör-endüktor) ve dönen (Rotor-endüvi) olmak üzere iki ana parçadan oluşur. Doğru cevap a şıkkı.

Fırçalı DC motorlarda dönüş yönü rotor bobininden geçen akım yönünün değiştirilmesi ile değiştirilir. Bunun için şebekenin pozitif ucu ile negatif ucu rotor sargılarına yer değiştirilerek bağlanır. Doğru cevap a şıkkı

120⁰

Üç fazlı asenkron motorlar endüstride en yaygın kullanılan alternatif akım motorlarıdır. Aşağıdaki şekilde fazlar R, S, T
sırasıyla verilirken motor ileri yönde dönerken, T ile S fazları yer değiştirdiğinde diğer yönde dönecektir. Dolayısı ile fazlar iki kere yer değiştirdiğinde motorun dönüş yönünde değişiklik olmaz. Doğru cevap a şıkkı

Kitapta  100. sayfadaki uygulamada üç fazlı asenkron motorun hareketi zaman röleleri ile düzenlenmiştir. BAŞLA butonu ile birlikte motor 10 s ileri yönde, 10 s geri yönde olacak şekilde sürekli yön değiştirerek dönecektir. Sorumuzda ileri ve geri hareketin süreleri 20'şer saniye olarak verildiğine göre zaman röleleri 20 saniye olarak kurulmalıdır. Doğru cevap a şıkkı

Üç fazlı asenkron motorlarda R-S-T fazlarından herhangi ikisinin yerinin değiştirilmesi motorun dönüş yönünün değiştirir. Bir fazlı yardımcı sargılı asenkron motorlarda ana ya da yardımcı sargının herhangi birinin uçları değiştirilerek motor dönüş yönü değiştirilir. Doğru cevap a şıkkı.

Yön değiştirme esnasında motorun ve kumanda devresinin zarar görmemesi önemlidir. Bunun için elektriksel, butonsal ve mekaniksel kilitleme yöntemleri kullanılmaktadır. Doğru cevap a şıkkı.

Elektriksel Kilitleme:
Yön değiştirme esnasında motorun diğer yönde çalışmasını sağlayacak devrenin de aynı anda çalışması, bir kontaktörün diğer kontaktörun normalde kapalı kontağına seri olarak bağlaması ile engellendiği kumanda devresidir. Doğru cevap a şıkkı.

Asansörler, takım tezgâhları ve benzeri hassas duruşların gerekli olduğu birçok uygulamada frenleme kullanılarak ilave karşıt moment getirilerek durdurma süresi azaltılmalıdır. Yani "B" seçeneği dışındaki tüm seçeneklerde yanlış bilgiler verilmiştir. Doğru cevap "B" seçeneğidir.

Kampana, solenoid bobin, fren pabucu ve gerilim ayarı endüksiyon motorunda kullanılan kampana freninin bileşenleridir. Buna göre "E" seçeneği doğru cevaptır.

Dozer veya vinç gibi ağır iş makinalarında elektrikli fren sistemi mevcut olsa bile mekanik fren sistemi kullanmak mecburidir. O nedenle "E seçeneği doğru cevaptır.

Tek yüz freni, güç kapatma freni ve çoklu disk frenlerinde hem bobin hem de göbeğin olması söz konusudur. Bu sebeple "d" seçeneği doğru cevaptır

Güç kapatma freninde,  fren çapını artırmadan fren momentini artırmak için birden fazla disk  kullanılabilmektedir.

Disk elektromanyetik frenler, güç kesildiğinde bıçağı hızlı bir şekilde durdurmak için tren gibi araçlarda ve daire testere gibi elektrikli aletlerde kullanılır. Bir disk girdap akımı freni, aracın tekerleğinin aksına tutturulmuş iletken bir ferromanyetik olmayan metal diskten (rotor) oluşur ve bu diskin her iki yanında kutupları bulunan bir elektromıknatıs ile manyetik alan diskten geçer. Elektromıknatıs, fren kuvvetinin değiştirilmesine izin verir. Elektromıknatısın sargısından akım geçmediğinde, frenleme kuvveti yoktur. Sürücü fren pedalına bastığında, akım elektromıknatıs sargılarından geçirilerek manyetik bir alan oluşturur. Sargıdaki akım ne kadar büyükse girdap
akımları o kadar büyük ve frenleme kuvveti o kadar güçlüdür. Elektrikli alet frenleri, güç kapatıldığında bir bağlantıyla diske bitişik olarak hareket ettirilen kalıcı mıknatıslar kullanır. Aracın hareketinin kinetik enerjisi, diskin direncinden geçen girdap akımları tarafından ısı olarak dağıtılır; bu nedenle geleneksel sürtünme diskli frenler gibi, disk ısınır. Doğrusal frenden farklı olarak, diskin metali manyetik alandan tekrar tekrar geçer, bu nedenle disk girdap akımı frenleri, doğrusal girdap akımı frenlerinden daha çok ısınır. Tüm bu özellikler "Disk girdap akımı frenini açıklamaktadır. "A" ve "D" seçeneklerinde ise  seçeneğinde doğrusal girdap akımı freninde yer alan bir özelliktir. "B" seçeneği ise Histeresiz güç freni" ne aittir. Doğru cevap "C" seçeneğidir.

Bir girdap akımı freninde manyetik alan kalıcı bir mıknatıs veya bir elektromıknatıs tarafından oluşturulabilir. "A" seçeneği doğru cevaptır.

Rejeneratif frenleme sisteminde; motorun geri EMK’sı motor armatür akımının yönünü tersine çeviren V besleme geriliminden daha büyük olması rejeneratif frenleme sisteminin kullanılması için gerekli koşuldur. "Sürücü fren pedalına bastığında, akım elektromıknatıs sargılarından geçirilerek manyetik bir alan oluşturur." açıklaması ise disk girdap akım frenini açıklamaktadır. "Lenz yasası" ise disk girdap akımı frenlerinde uygulanır. "B" ve "D" seçeneğinde ise sırasıyla dinamik frenlemeye ait bir özellik açıklanmaktadır. "A" seçeneği doğrudur.

Elektrikli otomobillerde rejeneratif frenleme güç akış şemasının adımları aşağıda doğru olarak sıralanmaktadır;

Teker-Elektrik motoru- Güç konvertörü-Batarya/Kondansatörü

Dolayısıyla doğru cevap "B" seçeneğidir.

Ayarlama: Takma anahtarı kontaklarını çalıştıran tork, motorun hızına göre değişecektir. Motor hızından bağımsız olarak kontakların uygun zamanda açılıp kapanmasını sağlamak için torka karşı koymak üzere ayarlanabilir bir kontak yayı kullanılır. Kontakları çalıştırmak için, motor yay basıncının üstesinden gelecek bir tork üretmelidir. Yay ayarı genellikle anahtar kapağı çıkarıldığında kolayca erişilebilen vidalarla yapılır. Açıldığında yuvaya yongaların, dosyaların ve donanımın girmesini önlemek için özen gösterilmelidir. Bu tür malzemeler mıknatıslara veya engel yay hareketine çekilebilir. Bakım veya inceleme için kapak çıkarılmadan önce muhafaza dikkatlice temizlenmelidir.

Adım motorlarında hassas konum kontrolü mevcuttur. O nedenle "E" cevabı doğrudur. Diğer seçeneklrede doğru bilgi açıklanmaktaır.