ELEKTRİK TESİSAT PLANLARI

Kullanılacak gerilim 50 Volt veya daha küçük gerilimlerdir. Genellikle kullanılan küçük gerilimler 9, 12 ve 24 volttur. Kullanılan gerilim küçük olduğundan dolayı herhangi bir izolasyon hatası meydana gelirse tehlike oluşmaz. Bu koruma tedbirinde cihazların aktif kısımları topraklanmazlar. Küçük gerilim elde etmek için akümülatör veya pillerden faydalanılacağı gibi 220 voltluk alçak gerilim şebekesinden faydalanılabilir. Küçük gerilim; iki sargılı bir transformatör aracılığı ile elde edilebilir. Fakat hiçbir zaman oto trafosu kullanılmamalıdır. Küçük gerilim tesislerinde kullanılan fişler, alçak gerilimde kullanılan prizlere uyabilecek cinsten olmamalıdır. Buna göre doğru cevap A şıkkıdır.

Ayırma transformatörünün çarpmamasının asıl sebepleri; transformatörün sekonder uçlarının işletme topraklaması yapılmaması ve transformatörün primer ile sekonder sargı uçları arasında bir fiziksel elektriki bağlantının olmamasıdır. Buna göre, doğru cevap D şıkkıdır.

Koruma topraklamasının uygulandığı şebekelerde topraklanacak olan tesisler ve işletme araçları şunlardır: Evlerde kullanılan ve insanların dokunabilecekleri dış muhazafa kısmı iletken olan cihazlar ve gerilim altına girmesi ihtimali olan bina kısımları, işyerindeki elektronik motorları, cihazlar ve tesisler, bağlama ve dağıtım tesislerinde saçtan yapılmış dağıtım tabloları, kabloların madeni kılıfları, madeni kablo başlıkları, madeni ek kutuları, kumanda cihazlarının madeni muhafazaları ve kumanda kolları, madeni kapılar, koruma ızgaraları, transformatör izolasyonunda kullanılan madeni muhafazalar ve havai hat şebekelerindeki madeni direkler. Buna göre doğru cevap E şıkkıdır.

Koruma topraklamasının güvenilir bir şekilde olması için; dış muhafazası madeni olan cihazlarda topraklı fiş kullanılmalıdır. Kullanılan bu fişlerin de topraklı prize takılmasına itina gösterilmesi gerekir. Koruma topraklamasının uygulandığı şebekelerde, tüketicilerin sıfırlamasına müsaade edilmez. Havai hat şebekelerinde el dokunabilecek yerlerde el işletme topraklaması iletkenleri, mekanik bakımdan ve tesadüfi temaslara karşı korunmalıdır. Ağaç direklerde ve binalarda işletme topraklaması iletkenlerinin 2,5 m uzunluğunda çıtalarla kapatılması yeterlidir. Çelik ve betonarme borularda işletme topraklaması iletkenlerinin yalıtılmış olarak çekilmesi gerekir. Böylece doğru cevap C şıkkıdır.

Soruda verilen bilgiden çıkarılabilecek en temel yargıya göre sıfırlama yapılmış tesislerde, koruma topraklamasında olduğu gibi, işletme araçlarında izolasyon hatası nedeniyle meydana gelen yüksek temas gerilimlerinin sürekli olarak kalması önlenir. Bu sistemde kullanılacak işletme aracının gövdesi nötr ile bağlanır. Sıfırlamanın koruma etkisi, prensip itibariyle koruma topraklamasının, özellikle su borusu şebekesi üzerinden yapılan topraklamanın aynısıdır. Böylece doğru cevap A şıkkıdır.

Sıfırlamanın uygulanabilmesi için bazı şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. Buna göre; sigortanın nominal akımının büyük seçilmesi gibi anormal hallerde sıfırlama yapılmamalıdır. Sıfırlama iletkeni de nötr iletkeni kesitinde olmalıdır. Sıfırlamanın yapıldığı şebeke ve tesislerde sıfır iletkeni ile bağlantısı olmayan koruma topraklamasının yapılmasına izin verilmemeli ve havai hat tesislerinde sıfır iletkeni, faz iletkenlerinin altına döşenmelidir. Elektrik tüketim cihazlarının fiş ve priz üzerinden taşınabilir bağlantılarının yapılmasında topraklı fiş ve topraklı prizler kullanılmalıdır. Böylece doğru cevap E şıkkıdır.

Topraklamanın amaçlarına göre tanımlar; koruma topraklaması, işletme topraklaması, fonksiyon topraklaması, fonksiyon ve koruma topraklaması, düşük gürültülü topraklama, yıldırıma karşı topraklama ve raylı sistem topraklamasıdır. Böylece doğru cevap B şıkkıdır.

Bir topraklama tesisinin yükselen potansiyelinin, bu tesise bağlı bir iletken (örneğin, metal kablo kılıfları, PEN iletkeni, su borusu, demiryolu) ile potansiyeli daha düşük olan bölgeye veya referans toprak bölgesine taşınmasıdır. Bu iletkende, çevresine göre bir potansiyel farkı oluşur. Böylece, doğru cevap C şıkkıdır.

5 s den daha az kesme zamanı için hesaplanacak kesit değerleri aşağıdaki şekilde bulunabilir:

S=(I²t)^1/2/k=((1.03x10³)²x4)^1/2/159=12.96 mm²