ELEKTRİK TESİSAT PLANLARI - Deneme Sınavı - 15

Riskleri ve belirsizlikleri en alt seviyeye indirmek, yüksek kalite ve performans standartları belirlemek, sonuçları mümkün olan en az zaman ve maliyetle elde etmek, projenin işleyişini düzenli ve yapılandırılmış bir biçimde gerçekleştirmesini sağlamak için harcanan mantıklı sürece projeyi planlama adı verilir. Proje ilerledikçe sürekli olarak yeniden düzenleme ve geliştirme gereken dinamik süreç yapısı ise planlama tanımını oluşturur. Bir proje planı, iş için düzenlenen bilgilerin ve fikirlerin bir araya getirilmesi işlemidir. Konusu ve amacı ne olursa olsun bir projeyi planlama süreci aşağıdaki aşamaları içerir:

Sonuç olarak, artık kabul edilen ve proje için gerekli bilgileri içeren sürekli olarak gözden geçirilecek gerçekçi ve ayrıntılı bir plana sahip olunduğu bilinerek projeye başlanabilir.

Bu bilgiden de anlaşıldığı gibi, konusu ve amacı ne olursa olsun bir projeyi planlama sürecinde yer alan aşamaların doğru sıralaması “I-II-III-IV-VI-VII-V”dir, dolayısıyla doğru cevap B’dir.

Teknik şartnameler işin yapımı ile ilgili teknik ayrıntıları ve nitelikleri kapsar. Mesleğin yöneticisi durumundaki teknik şartnameler şahıslara göre değil dayandığı standartlar, kanun ve yönetmelikler doğrultusunda hazırlanır. Örneğin;

Özel Şartnameler ise iş yapımından önce işin yüklenicisi ile işveren arasında yapılan anlaşmadır. İşin yapım süresini, ödeme planını, malzeme rakamlarını, anlaşmazlıklarda yetkili mahkemelerin belirlenmesi v.s. gibi özel istekleri kapsar. Örneğin,

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, “Elektrik tesislerinde Türk Standartlarına uygun anahtarlar kullanılmalıdır.” ve “Kuvvetli akımla çalışan elektrik aygıtlarının üzerinde, bunları topraklama iletkenine bağlamak için bir düzen bulundurulur.” maddeleri teknik şartname maddelerine örnektir, dolayısıyla doğru cevap A’dır. “Tesiste kullanılan sigortalar … marka olacaktır.” ve “Tesis … yıl süre ile garanti kapsamında olacaktır.” maddeleri ise özel şartname maddelerine örnektir. Doğru cevap A’dır.

Tesislere ve şebekelere dair tarifler şunlardır:

Bu tanımlardan da anlaşıldığı gibi seçenek I, III’de yer alan tarifler doğrudur, dolayısıyla doğru cevap D’dir. Kolon Hattı tüketiciye ait ilk dağıtım noktası ile öteki dağıtım noktaları arasındaki yada tablolar arasındaki hatlardır. Seçenek II’de verilen tarif linye hattı tarifidir.

Hat Teması, hata çeşitleri ile akımlara ve gerilimlere dair tariflerden biridir. Kısa devre olayının geçtiği akım devresi üzerinde faydalı bir direnç bulunursa, bu olaya hat teması adı verilir. Bu tariften de anlaşıldığı gibi doğru cevap A’dır. Diğer seçeneklerde yer alan terimlerin tarifleri şöyledir:

Toprak Teması: Bir faz iletkeni ya da işletme gereği yalıtılmış bir orta iletken ile toprak ya da topraklanmış bölümler arasında iletken bir bağlantıdır.

Hata Akımı: Bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır ya da toprak teması akımıdır.

Kaçak Akım: Gerilim altında bulunmayan iletken bölümler, akım sisteminin orta noktasına, doğrudan doğruya topraklanmış bir şebeke noktasına ya da toprağa iletken olarak bağlı ise, gerilim altında olan tesis bölümlerinde bu bölümlere yalıtkan madde üzerinden işletme gereği geçen akımdır.

Alçak Gerilim: Etken değeri 1000 Volt ya da 1000 Voltun altında olan gerilimdir.

Tehlikeli Gerilim, etkin değeri 50 voltun üstünde olan gerilimdir, dolayısıyla doğru cevap B’dir.

Gerilim altındaki bölümlere dolaylı (endirekt) olarak dokunmaya karşı koruma düzenleri, insanları ve evcil hayvanları 50 Voltun üzerindeki dokunma gerilimlerinin neden olacağı tehlikelerden korumak için kullanılacak düzenlerin tümüdür. Bu düzenler aşağıdaki gibi tarif edilirler:

Gerilim altındaki bölümlere dolaylı (endirekt) olarak dokunmaya karşı koruma düzenleri ile ilgili bu tariflerden de anlaşıldığı gibi seçeneklerde yer alan tariflerin tümü doğrudur, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Elektrik Tesisatçıları Türkiye’nin herhangi bir yerinde bu yönetmeliğin kapsamına giren işleri yapabilmek için herhangi bir işletmeye başvurarak kayıt yaptırmak zorundadır. İşyerinin bulunduğu yerin dışında yapılacak tesisler için, tesisin bulunduğu yerdeki işletmeye ayrıca kayıt yaptırması gerekmez. Bu durumda tesisatçının Elektrik Mühendisleri Odası’ndan alacağı serbest mühendislik yapabileceğini gösterir belge ya da yetkili elektrik tesisatçısının (elektrikle ilgili fen adamı) bağlı bulunduğu meslek odasına kayıtlı olduğunu gösterir belgenin bir örneğini vermesi yeterlidir. Kayıt için tesisatçının:

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, elektrik tesisatçılarının işletmeye kaydolması kapsamında tesisatçının kayıt için seçeneklerde yer alan işlemlerin tümünü yapması gerekmektedir, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Bağlama Aygıtları

Anahtarlar

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi anahtarlarla ilgili seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Elektrik İç tesislerinde iletkenler için şu renk kodları kullanılacaktır:

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, elektrik iç tesislerinde iletkenler için kullanılacak renk kodlarına ilişkin olarak seçeneklerde yer alan tümü doğrudur, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Uygulama projesi (Yapım çizimleri ve hesapları), tesisin yapımına başlanmadan önce, onaylanmış kesin projesine göre, imalatçı firmaların seçilen cihazlarının tip ve ölçüleri kullanılarak elektrik işleri yüklenicisi tarafından hazırlanacak projedir, dolayısıyla doğru cevap C’dir.

Seçeneklerde yer alan diğer terimlerin tanımları şöyledir:

Etüt-öneri raporu genel olarak, hazırlanacak projenin esaslarına ilişkin açıklamaları, bu esasların kabulü için zorunlu nedenlerle, teknik ve ekonomik hesapları gösteren raporu ifade eder.

Metraj listesi, proje kapsamında yapılacak her iş kaleminin miktarını gösteren listeyi ifade eder.

Detay resimleri, yapılacak özel imalatı veya tesis elemanlarının birbirleri ile ilgisini etraflı bir şekilde anlatmak için plan, kesit, görünüş şeklinde hazırlanmış büyük ölçekli çizimleri ifade eder.

Ön proje, tesisin hangi gereçlerle ve nasıl yapılacağını gösteren açıklama, şema, plan ve resimlerle, bunların düzenlenmesine dayanak olan hesap ve raporlardan oluşan projeyi ifade eder.

Tesis sahibinin istediğine göre yapılacak bir yapıyı, belirli bir programa göre inşa edilecek bir yapı bütününü, bir makine veya kuruluşu plan durumunda gösteren çizime proje (plan) denir.

Belirli kıstaslar doğrultusunda gerçekleştirilebilen ve ifade edilirken söz yerine kendine özgü standartlara göre sembol, harf, ölçü, rakam ve çizgilerle ifade edilerek çizilen projelere genel anlamda meslek resmi denir.

Konusu ve amacı ne olursa olsun bir projeyi planlama süreci aşağıdaki aşamaları içerir:
1. Proje tanımını gözden geçirme
2. Proje mantığını oluşturma
3. Başlama çizelgelerini hazırlama
4. Kaynaklar ve maliyet analizlerini oluşturma
5. Müşteri gereksinimlerini mükemmele ulaştırma ve karşılama (Müşteri memnuniyeti, kalite, vs.)
6. Geçerlilik ve plan onayı (Uluslararası standartlara uygunluk)
7. Projeyi başlatma

Elektrik enerjisini ihtiyaç duyulan yerlerde kullanmak üzere, elde edildiği yerden tüketim merkezlerine kadar taşınmasına ve kumanda edilerek harcanması için yapılan tesislerin tümüne elektrik tesisleri denir.

Elektrik enerjisinin üretiminden tüketim bölgesine kadar taşınması için yapılan tesislere dış tesisat denir.

Kapalı alanlarda (apartman, işyeri, cami, okul, v.s.) yapılan tesislere ise iç tesisat denir.

Şartnameler yapılacak işe göre, uyulması gereken kurallar zincirinin yazılı bildirimleridir. Tesisatların kontrolünde ve kabulünde aranılacak özellikleri kapsar. Teknik ve özel şartnameler olarak iki sınıfta incelenir.

Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri: İnsanlar, diğer canlılar, bitkiler ve eşyalar için bazı durumlarda (yaklaşma, dokunma vb.) tehlikeli olabilecek ve elektrik enerjisinin üretilmesini özelliğinin değiştirilmesini, biriktirilmesini, iletilmesini, dağıtılmasını ve mekanik enerjiye, ışığa, kimyasal enerjiye vb. enerjilere dönüştürülerek kullanılmasını sağlayan tesislerdir.

Dağıtım Şebekesi: Akım kaynağından tüketici tesisine kadar olan hava hatları ve kabloların tümüdür.

Elektrik İşletme Araçları (İşletme Araçları): Tüm olarak ya da ayrı bölümler halinde elektrik enerjisinin kullanılmasını sağlayan araçlardır.