ELEKTRİK MAKİNALARI

DA makinalarını tarihi yaklaşık olarak elektrik enerjisinin tarihi ile aynı zamanlarda başlar. İlk ticari elektrik DA motoru yaklaşık olarak 1870 yıllarında icat edildi. 1889 yılında Kanada’da caddelerin aydınlatılması için ilk defa bir DA generatörü kullanıldı. Günümüzde kullanılan DA elektrik makinaları ilk icat edilen DA makinalarının fiziksel konfigürasyonunu ve elektriksel özelliklerinin tamamını taşımaktadırlar.

Bir DA makinasının hareket etmeyen parçasına genel olarak stator, hareket eden parçasına da rotor denir. Stator karkas, stator boyunduruğu, ana ve yardımcı kutuplar ile kompanzasyon sargılarından meydana gelir. DA makinalarının rotoru endüvi olarak adlandırılır. Endüvi yüzeyinde sargıları yerleştirilmesi için oluklar ve sargı uçlarının bağladığı kollektör bulunur. Kollektörün üzerine fırçalar yerleştirilerek endüvi sargılarıyla dış devrenin elektriksek bağlantısı gerçekleştirilir.

Endüvi yüzeyinde sargıları yerleştirilmesi için oluklar ve sargı uçlarının bağladığı kollektör bulunur. Kollektörün üzerine fırçalar yerleştirilerek endüvi sargılarıyla dış devrenin elektriksek bağlantısı gerçekleştirilir.

Bir DA generatörünün çıkışına bir yük bağlandığı zaman yük akımı endüvi sargılarından geçer. DA makinası motor olarak çalıştırılıyorsa şebekeden çekilen yük akımı endüvi sargılarından geçer. Endüvi sargılarından geçen akım, endüvi üzerinde bir manyetik alan meydana getirir. Endüvide meydana gelen manyetik alan, makinanın ana kutupları tarafından meydana getirilen manyetik alanın dağılımını bozacaktır. Endüvi sargılarının ürettiği manyetik alanın ana kutuplar tarafından üretilen manyetik alanın dağılımını bozmasına endüvi reaksiyonu denir.

DA makinalarının sargılarında bakır iletkenler kullanıldığından dolayı sargı dirençlerinden ötürü
meydana gelen ısıl kayıplara bakır kayıpları denir.

DA generatörlerinin uyartım sargısı farklı şekillerde beslenir. Uyartım sargısı endüvi devresinden bağımsız olarak dışarıdan bir kaynak ile besleniyorsa bu tür DA generatörlere yabancı uyartımlı DA generatörü denir. Uyartım sargısı endüvi sargısına paralel bağlanmışsa bu tür DA generatörüne de şönt veya paralel DA generatörü denir. Uyartım sargısı endüvi sargılarına seri bağlanmışsa bu generatörlere de seri DA generatörü denir. Bazı doğru generatörlerinde hem seri hem de şönt uyartım sargısı bulunur. Bu tür DA generatörleri de kompunt generatör denir.

Tam yük akımı = P / V = 100.000 / 240 = 416.7 A

Seri DA motorlarının uyartım sargısı endüvi devresine seri bağlanır.

Regenaratif frenlemede motor frenleme anında generatör olarak çalıştırılarak ürettiği enerji geri şebekeye aktarılarak enerji tasarrufu sağlanır. Frenleme anında motorun ürettiği enerjisinin şebekeye aktarılabilmesi motorun ürettiği gerilimin şebeke geriliminden yüksek olması gerekir. Bunu sağlamak için motora ayarlı bir DA kaynağı ile beslenir ve frenleme anında kaynak gerilimi motorun ürettiği gerilimden düşük olacak şekilde ayarlanır.