ELEKTRİK MAKİNALARI

Çıkık kutuplu senkron makinalar rotor sargılı makinalardandır.

Enterkonnekte sistem için tek bir generatör ile besleme yapılsa idi, bu generatörün sürekli olarak
tam yükte çalışması sözkonusu olurdu. Birden fazla generatörün ortak yükü paylaşmaları,
bunların sürekli olarak tam yükte çalışma şartını ortadan kaldıracağından verimleri daha yüksek
olacaktır.

Termik santrallerde kullanılan generatörler
yuvarlak rotorlu yapıdadırlar ve yatay olarak
çalışırlar. Hidrolik santrallerde kullanılanlar ise çıkık
kutupludurlar ve dikey olarak çalışırlar.

Yük değişimi sonucunda etkilenen uç gerilimin tekrar eski değerine getirmek için uyarma akımı uygun şekilde ayarlanmalıdır.

2p kutuplu, stator sargılarına f frekanslı gerilimler uygulanmış bir statorda elde edilen senkron hız (döner alan hızı) şu şekilde hesaplanır:

Senkron hız = f * 60 / p

Buna göre senkron hız = 50 * 60 / 3 = 1000

Büyük makinalarda Xs>>Rs olduğundan, boşta çalışma ve kısa devre karakteristiklerini kullanarak, stator reaktansı yaklaşık olarak aşağıdaki gibi hesaplanır.

Xs = Ef / Is

Burada Ef = endüklenen gerilim

Is = kısa devre akımı

Kapasitif yüklü generatörlerde endüklenen gerilim değeri uç geriliminden
küçüktür. Bunu sağlayabilmek için uyarma akımı normal uyaram değerinden küçük olmalıdır. Bu durumda generatör zayıf uyaramada çalışıyor denir.

Pe = Sp(f0 - fs)

Burada Pe = aktif güç

Sp = frekans-aktif güç doğrusunun eğimi

f0 = boşta çalışmadaki frekans

fs = Sistem frekansı 

Buna göre Pe = 1.5(51-50) = 1500

Sabit mıknatıslı senkron makinalar: 
Adım (step) motorları, Histerezis Motorları. Relüktans Motorlarıdır.

 Bu şekil generatörde Zayıf Uyarma - Kapasitif Çalışmadır.

Bir senkron generatörün sisteme vereceği aktif güç, mekanik giriş gücü ile ayarlanır

Bir senkron generatörün sisteme vereceği reaktif güç, uyarma akımına bağlıdır

Tek başına çalışmada endüktif yüklü bir generatörün uç geriliminde belirgin bir düşme olur.

Sonsuz büyük sistemle paralel çalışan generatörün mekanik giriş gücü arttırılırsa Reaktif gücü azalır.

Paralel bağlanacak generatörlerin uç gerilimleri eşit olmalıdır. Uç gerilimleri eşitlenmeden
paralel bağlama gerçekleştirilecek olursa, paralel bağlanan generatörün, paralel bağlama
gerçekleştiğinde üzerine reaktif güç almasına sebep olur. Bu ise ani yüklenme sonucunu
doğurur.
2. Generatörlerin faz sırası aynı olmalıdır. Başka bir deyişle faz sıralarının gösterdikleri dönüş
yönleri aynı olmalıdır. Aksi takdirde kısa devre meydana gelecektir. Paralel bağlamada en çok
dikkat edilmesi gereken şart budur.
3. Paralel bağlama esnasında fazlar arasında faz farkı olmamalıdır. Paralel bağlama mümkün
olduğunca her iki sistemin fazları arasında faz farkı sıfırken yapılmalıdır.
4. Generatörlerin frekansları eşit olmalıdır. Paralel bağlanacak generatörün frekansı bir miktar
sistemin frekansından büyük dahi olabilir. Frekanlar arasında büyük fark olursa, paralel
bağlanan generatör ani olarak üzerine aktif güç alabilir veya motor çalışmaya geçebilir.

Senkron generatörlerin paralel çalıştırılmasının pek çok avantajı vardır. Bunları şu şekilde
sıaralayabiliriz:
1. Paralel çalışan generatörler, bir generatörün besleyebileceğinden daha fazla yükü besleyebilirier.
2. Paralel çalışan generatörler, oluşturdukları sistemin güvenirlilğini ve emniyetini arttırır. Bir
generatörün arızalanması, sistemin beslenmesinde kesinti oluşmasına sebep olmaz.
3. Sistemde pek çok generatörün bulunması, bir veya birkaçının arıza veya bakım sebebi ile devre
dışı bırakılmasına imkân verir.
4. Enterkonnekte sistem için tek bir generatör ile besleme yapılsa idi, bu generatörün sürekli olarak
tam yükte çalışması sözkonusu olurdu. Birden fazla generatörün ortak yükü paylaşmaları,
bunların sürekli olarak tam yükte çalışma şartını ortadan kaldıracağından verimleri daha yüksek
olacaktır.

Endüktif yüklü generatör: Gerilim fazör diyagramına göre, Ef, V’den büyüktür. O halde
endüklediğimiz gerilimi uç geriliminden büyük olacak şekilde uyarma akımını ayarlamalıyız. Bu
durumda generatör aşırı uyaramada çalışıyor denir.