ELEKTRİK MAKİNALARI

Bilindiği gibi elektromekanik enerji dönüşümü yapan bütün döner elektrik makinaları, motor veya generatör olarak çalıştırılabilirler. Motor çalışmada, makinaya verilen elektriksel enerji mekanik enerjiye; generatör çalışmada ise, makinaya verilen mekanik enerji elektriksel enerjiye dönüştürülür.

Diamanyetik malzemeler, uygulanan kuvvetli bir manyetik alan şiddetine karşılık çok zayıf ve negatif değerlikli manyetik alınganlık değeri gösterirler. Negatif değerlikli alınganlık göstermesi, manyetik alan tarafından hafifçe itilecekleri anlamını taşır.

Paramanyetik malzemeler manyetik alan tarafından zayıfça çekilirler ve küçük miktarda pozitif değerli manyetik alınganlık gösteririler. Bu malzemeler sıcaklığa karşı oldukça duyarlıdırlar. Alüminyum, uranyum ve pilatinyum gibi paramanyetik mazlemelerin düşük sıcaklıklarda mıknatıslanmaları artar.

Kısaca B-H karakteristiği olarak adlandırılan mıknatıslanma karakteristikleri, kısaltılmış adından da anlaşılacağı üzere, malzemede elde edilen B manyetik akı yoğunluğu değerinin, uygulanan manyetik alan şiddeti değeri H ile değişimini verir.

Verilen bilgilerden manyetik devreye uygulanan manyetik alan şiddeti değerinin,
H = NI/l
olarak hesaplanabileceğini görürüz. NI değeri, devredeki toplam Amper-sarım’dır. Bu değer sargı
tarafından manyetik devreye uygulanan manyetomotor kuvvet (mmk) olarak tanımlanır ve birimi (Amper-sarım/
metre) olarak da alınabilir.

Ferromanyetik malzemelerin B-H karakteristiğine baktığımızda kabaca iki bölgenin tanımlandığını görürüz. Doğrusal bölgede B değerlerinin uygulanan H değerleri ile doğrusal değiştiği, doyma bölgesinde ise bu doğrusallığın ortadan kalktığı görülür. Doyma bölgesinde, malzemeye uyguladığımız H değerinlerinin artışına karşılık B değerlerinin doğru orantı ile artmaması malzemenin doyduğu anlamını taşır. Sonuç olarak ferromanyetik malzemelerin mıknatıslanma karakteristikleri doğrusal olmayan davranış sergiler.

Elektriksel büyüklüklerin manyetik karşılıkları aşağıdaki tabloda gösterilmektedir.

 

formülünden B = 3.18 T hesaplanır

Hava aralığı boyunun demir kısıma göre çok küçük olmasına rağmen, manyetik geçirgenliğin düşük olması sebebiyle relüktansın çok büyük olması, devrenin ihitiyacı olan mmk değerini arttırır.