ELEKTRİK MAKİNALARI - Deneme Sınavı - 11

Sabit mıknatıslı senkron makinalar: Uyarma alanı için rotor üzerinde sabit mıknatısların
kullanıldığı makinalardır. Bu makinaların çeşitlerini aşağıdaki sıralayabiliriz:

Doğru cevap A'dır.

Yuvarlak rotorlu makinalarda kutup sargıları, rotor çevresinin 2/3’üne yayılırlar. Bunun sebebi hava aralığındaki alan dağılımının sinüs formuna daha iyi yaklaştırılabilmesidir. Doğru cevap D'dir.

Hidroelektrik santrallerde çalışma su rezervine bağlı olduğundan yüksek hızlarda çalışmak istenmez. Dolayısı ile hidroelektrik santrallerinde çıkık kutuplu makinalar kullanılır ve bu makinalar dikey olarak çalışır. Termik santrallerde ise çalışma buhara bağlı olduğu için yüksek hızlara çıkılabilir. Termik santrallerde ise yuvarlak rotorlu makinalar kullanılır ve bunlar da yatay olarak çalışırlar. Doğru cevap B'dir.

Verilen şekil generatör-omik çalışmada gerilim fazör diyagramına aittir. Doğru cevap C'dir.

X=E/I

Bir faz senkron reaktans değeri: 600/500=1,2 Ω/faz

Doğru cevap E'dir.

Tek başına çalışmada generatörün davranışı özetlenirse:

Doğru cevap E'dir.

Senkron generatörlerin paralel çalıştırılmasının pek çok avantajı vardır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:

Doğru cevap E'dir.

Problemi çözmek için aşağıdaki eşitlikten yararlanılır. Karakteristiğin eğim değeri 1 MW/Hz=1000 kW/Hz olarak alınır.

Pe=sp(f0-fs)

fs=f0-Pe/sp

fs=47-1500/1000

fs=45,5 Hz

Bir senkron generatör sonsuz büyük bir sisteme paralel bağlandıktan sonra, devir sayısı sistemin frekansı tarafından belirlenir. Sistemin frekansı, frekans-aktif güç karakteristiğine göre sabittir. Paralel bağlanan senkron generatör sabit senkron hızda çalışmasına devam edecektir. Mesela bu durumda, tahrik makinasından devir sayısını arttırma yönünde bir işlem yapılırsa, devir sayısı değişmez. Doğru cevap A'dır.

Bütün senkron generatörler bir tahrik makinası ile tahrik edilmektedirler. Tahrik makinaları ağırlıklı olarak bir buhar veya su türbinidir. Bunların yanında, rüzgâr türbini, gaz türbini veya bir dizel motor da tahrik makinası olabilir. Bu tahrik makinalarının ortak özelliği, yüklenme ile devir sayılarının düşmesidir. Tahrik makinasının verdiği mekanik güç, generatör tarafından elektriksel güce dönüştürüldüğüne göre, devir sayılarının, generatörden alınan aktif güce göre değişimi devir sayıs-aktif güç karakteristiğini verir. Doğru cevap E'dir.

Doğru akım (DA) makinaları mekanik enerjiyi elektrik enerjisine, elektrik enerjisini de mekanik enerjiye dönüştüren makinalardır.

DA makinalarının çalışması iki temel prensibe dayanır:
• Bir iletken sabit bir manyetik alan içerisinde hareket ettirilirse (manyetik alan çizgileri tarafından kesilirse) iletken üzerinde bir gerilim endüklenir (DA generatörlerinin çalışma prensibi).
• Sabit bir manyetik alan içerisinde bulunan bir iletkenden akım geçirilirse iletkene dik bir kuvvet etki eder ve iletkeni manyetik alanın dışına doğru iter (DA motorlarının çalışma prensibi).

Bir DA makinasının hareket etmeyen parçasına genel olarak stator denir.

Bir DA makinasının hareket eden parçasına rotor denir.

Gövde makinanın en dıştaki muhafazasıdır. Genelde dökme demir veya dökme çelikten yapılır. Hem makinayı dış darbelere karşı korur hem de makinada meydana gelen ısının dış ortama aktarılmasına yarar.

Bir DA makinasında ana ve yardımcı kutup olmak üzere iki çeşit kutup bulunmaktadır.

Ana kutup sargısı ana kutup üzerine sarılan ve makinanın çalışması için gerekli olan manyetik alanı meydana getiren sargılardır. Bu sargıya alan sargısı veya uyartım sargısı da denir.

Bir DA makinası ya generatör ya da motor olarak çalıştırılır.

Komütasyon endüvi dönerken fırçaların altından geçen kolektör dilimlerine bağlı olan endüvi bobinlerinin akımının yön değiştirmesi ve endüvi sargılarında endüklenen alternatif akımın fırçalar yardımı ile doğru akıma dönüştürülerek dış devreye aktarılması işlemidir.